Dat schrijft Wiersma in een brief aan de Tweede Kamer. Hij is al langer in gesprek met de sector over het personeelstekort en de hoge werkdruk en refereert in zijn brief onder meer naar de brandbrief die 125 kinderopvangorganisaties afgelopen oktober stuurden naar SZW, waarin wordt aangedrongen voor een versoepeling van de regels en kwaliteitseisen in de kinderopvang.

Verruiming inzet beroepskrachten in opleiding

Wiersma komt met een zogeheten coulanceregeling om de sector ademruimte te geven ten tijde van het hoge tekort aan personeel. Hij wil op korte termijn een verruiming van de inzet van beroepskrachten in opleiding. Nu mag maximaal een derde van het aantal in te zetten beroepskrachten bestaan uit medewerkers in opleiding. Wiersma bereidt een aanpassing van de regeling voor, om dit maximum per 1 januari 2022 voor een periode van zes maanden te verruimen naar de helft van het aantal in te zetten beroepskrachten. ‘Met deze verruiming wordt een drempel weggenomen voor de inzet van medewerkers in opleiding. Hiermee kan (zij- )instroom worden vergroot’, stelt hij in de brief.

Medewerkers in opleiding mogen volgens de huidige regelgeving niet als vast gezicht van een kind ingezet worden. Samen met branche- en toezichtpartijen wil Wiersma de komende periode verkennen onder welke omstandigheden medewerkers in opleiding ook als vast gezicht kunnen worden ingezet.

Toezicht

Wiersma belooft dat in het toezicht en de handhaving rekening zal worden gehouden met verzachtende omstandigheden of overmacht vanwege personeelstekort. ‘Met name de eisen rondom het hanteren van stam- en basisgroepen, het opvangen in een stamgroepruimte, de inzet van beroepskrachten in opleiding, het vaste gezichtencriterium, de drie-uursregeling en de kwalificatie-eisen voor voorschoolse educatie lenen zich naar verwachting voor de constatering dat er verzachtende omstandigheden gelden zonder grote inbreuk op de kwaliteit van de opvang en de voorschoolse educatie.’ Deze regeling gaat in op 15 december, met een looptijd van wederom een half jaar. Na drie maanden wordt de werkwijze tussentijds geëvalueerd.

Rapportage toezichthouder

De toezichthouder rapporteert nog steeds in het rapport wanneer een kwaliteitseis niet is nageleefd, maar als er sprake is van verzachtende omstandigheden of overmacht beschrijft de toezichthouder de situatie en adviseert hij de gemeente op welke onderdelen eventueel geen handhaving hoeft plaats te vinden. ‘De gemeente kan vervolgens in het handhavingsbesluit rekening houden met de omstandigheden. Deze informatie komt terug in de samenvatting van het rapport (die wordt gepubliceerd in het Landelijk Register Kinderopvang). De situaties waarin niet voldaan wordt aan wettelijke kwaliteitseisen blijven dus voor iedereen in beeld en kunnen door de gemeente in de afweging worden betrokken.’ GGD GHOR Nederland en de VNG zullen een handleiding opstellen die toezichthouders helpt bij het in kaart brengen van de verzachtende omstandigheden of overmacht, en handhavers bij het nemen van een handhavingsbesluit in deze situaties.

Verantwoorde kinderopvang

Wiersma benadrukt dat te allen tijde sprake moet zijn van verantwoorde kinderopvang en voorschoolse educatie en hij roept houders van kinderopvangorganisaties op om zich in te spannen om situaties waarin wordt afgeweken van kwaliteitseisen zo veel als mogelijk te voorkomen. Wel wil hij dat houders een plan opstellen waarin zij aangeven hoe in situaties van personeelstekort gehandeld wordt. Wiersma: ‘Dit plan bespreken zij met de eigen pedagogisch medewerkers en met ouders. (…) Tijdens de inspectie wordt de toezichthouder van dit plan op de hoogte gesteld. Dit draagt bij aan het aantoonbaar maken van de inspanningen die een houder heeft verricht om aan de wettelijke kwaliteitseisen te blijven voldoen.’

Inspanningen sector

Wiersma ziet dat de sector zelf al belangrijke activiteiten onderneemt om het personeelstekort terug te dringen en de werkdruk te verlagen. Hij noemt als voorbeeld onder meer de campagne Kinderopvang dankzij jou en de verruiming van de kwalificatie-eis voor pedagogisch medewerkers. Hij wil daar, in samenwerking met de sector, een extra (financiële) impuls aan geven. Hij noemt drie acties:

• Het verhogen van de deeltijdfactor
• Het realiseren van (meer) combinatiebanen
• Onderzoek naar de medewerkersreis (de fasen in de loopbaan van een pedagogisch professional) en daarbij in kaart brengen op welke momenten in deze ‘reis’ kantelpunten en mogelijkheden voor verbetering zitten

Ook wil Wiersma bekijken of SZW de campagne Kinderopvang dankzij jou ook in 2022 kan ondersteunen.

Wet IKK

Deze maand (november 2021) is de evaluatie van de Wet IKK gestart. Wiersma schrijft dat daarbij ook wordt gekeken naar onbedoelde neveneffecten van deze kwaliteitseisen op de werkdruk en de arbeidsmarkt. In 2022 wordt het eindrapport naar de Tweede Kamer gestuurd. Waar nodig zullen ‘duurzame aanpassingen in de kwaliteitseisen’ doorgevoerd worden, stelt Wiersma.

Reactie BK

De Brancheorganisatie Kinderopvang is blij met de concrete stappen die Wiersma onderneemt, zeker na het intensieve lobbyen door branchepartijen om de werkdruk en het personeelstekort in de kinderopvang onder de aandacht te brengen bij SZW. ‘Zowel het ministerie van SZW als GGD-GHOR hebben zich open naar ons opgesteld, omdat ook zij zien dat de arbeidsmarktproblematiek in de kinderopvang een acuut probleem is. Bovendien zien ze ook dat de ervaren werkdruk van het personeel in een aantal gevallen het directe gevolg is van regeldruk vanuit de overheid. De open houding van zowel wetgever als toezichthouder, de vele aandacht voor het probleem, en onze niet aflatende inzet op dit dossier, hebben gemaakt dat in relatief korte tijd relatief veel mogelijk is gebleken’, reageert de BK.

‘De Kamerbrief die vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd, biedt niet de ideale oplossing voor het personeelstekort. De wet biedt die mogelijkheden helaas niet. Vanzelfsprekend blijven we daarover in gesprek met SZW en zullen we in de komende dagen zoveel mogelijk handen en voeten geven aan de coulanceregeling die in de brief wordt aangekondigd, zodat deze zoveel mogelijk praktisch toepasbaar is.’

Reactie BMK

De BMK laat via voorzitter Loes Ypma weten de regels kritisch tegen het licht te houden. ‘Dragen die bij aan de kwaliteit of dragen ze vooral bij aan werkdruk, zonder dat de kwaliteit verbeterd? Daarover zijn we veel met leden, met samenwerkingspartners als de ouderorganisaties en de GGD en natuurlijk heel veel met het ministerie, in gesprek gegaan. Dat heeft tot een mooi resultaat geleid in deze brief en we blijven hierover in gesprek. BMK voelt zich goed betrokken door het ministerie; zowel over de lange termijn (de wet IKK) als de oplossingen die we aandragen over de korte termijn (onder meer de coulanceregeling).’

Ypma vindt het ook ‘ontzettend goed’ dat Wiersma oog heeft voor de onmisbare rol die pedagogisch professionals hebben in onze samenleving. ‘Zij werken elke dag hard om kwalitatief goede en veilige opvang te bieden aan onze kinderen en ze te begeleiden in hun ontwikkeling. De kinderopvang heeft daarnaast een belangrijke rol in het ondersteunen van ouders bij het combineren van arbeid en zorg voor kinderen. Hiermee heeft de kinderopvang een belangrijke maatschappelijke functie. Deze erkenning is waardevol en een belangrijk signaal naar alle harde werkers in onze sector!’