De benaming “risicovol spel” doet vermoeden dat er zoveel mogelijk risico’s in het spel moeten zitten. Dat is niet wat hiermee bedoeld wordt, legt Tavecchio uit. ‘Het is leren omgaan met situaties die niet altijd heel veilig zijn en waar een zeker risico onvermijdelijk aan vast zit. Zoals op een klimrek klimmen, van een glijbaan afroetsjen, in een boom klimmen: deze spelactiviteiten brengen potentieel risico met zich mee. In deze tijd wordt veel spel dichtgetimmerd waar mogelijk risico aan verbonden is. Maar je kunt alleen opgroeien met vallen en opstaan. Dat is een cliché, maar meer nog een volkswijsheid.’

Risicomijding

Tavecchio ziet dat het voor professionele opvoeders een nog grotere uitdaging is om kinderen vrij te laten spelen, zonder elk risico angstvallig uit de sluiten. ‘In de kinderopvang en op andere plekken waar professionele opvoeders verantwoordelijk zijn voor de kinderen zie je vooral risicomijding. “Als er maar niks met ze gebeurt”, is de tendens. En die is naar mijn gevoel doorgeschoten.’ Zelf rende Tavecchio als jongen van 7 jaar hard tegen een prikkeldraadafrastering aan. Hij was in het bos met de padvinderij, waar hij lid van was. ‘Is dat dan de schuld van de leiding? “Dan moet je maar leren uitkijken”, zeiden mijn ouders liefdevol.’

Hoge druk voor pm’ers

Tavecchio ziet de tweestrijd van professionele opvoeders in de kinderopvang. ‘Er rust een zware verantwoordelijkheid op pedagogisch medewerkers. De inspectie hanteert een apart criterium over veiligheid, en dat versterkt de neiging om de kans te minimaliseren dat er ook maar iets zou kunnen gebeuren met de kinderen. Er wordt veel dichtgetimmerd waar mogelijk risico aan verbonden is. Terwijl de meeste ongelukken thuis en om het huis gebeuren. Maar zodra je de verantwoordelijkheid uitbesteedt aan professionals, kun je ze als ouder en inspectie daarop aanspreken. Dat maakt de druk voor pm’ers extra hoog.’

Verantwoord spel

Hoe ga je als pm’er dan wel verantwoordelijk om met risicovol spel? ‘Je moet kinderen wijzen op de risico’s, maar overdrijf niet’, legt Tavecchio uit. ‘Er zijn risico’s waarvoor je veiligheidsmaatregelen moet nemen. Maar met spel moet je kinderen de kans geven ook een keer te vallen. Mijd het niet systematisch. Extreme mijding van risico is niet goed voor de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen van kinderen en het plezier in spelen. Stimuleer positief de lol en waarschuw als het nodig is.’

Goed voorbeeld

Als pm’er kun je letterlijk het goede voorbeeld geven bij risicovol spel. ‘Laat kinderen zien waar het risico zit bij het klimmen op een rek, of op de touwladder. Hang niet met één hand aan een rek, maar grijp de stang met beide handen. Laat het zien, maar niet op een manier waarop je kinderen bang maakt om het zelf te doen. Leg uit waar het kind op moet letten, wijs het gevaar aan. Kijk naar hoe het kind speelt, waar het plezier in heeft en of het kind geneigd is gevaarlijke dingen te doen. Risico op te zoeken. Wijs het kind op een rustige manier op bepaalde gevaarlijke aspecten in zijn spel, maar kijk hoe je tegelijk het kind plezier in spelen kan laten houden.’

Ruimte om te experimenteren

Tijdens het congres Topsprekers in de kinderopvang wil Tavecchio tijdens zijn lezing onder meer aandringen op een andere visie op risicovol spel. ‘Risico is niet een ideaal om naar te streven, maar het hoort bij groot worden. Het hoort bij opgroeien, om kinderen een zekere ruimte te laten om te experimenteren. De grootste lol voor kinderen, vrij spel, moet niet dichtgetimmerd worden door elk risico uit te sluiten. De risicovol-mijdende tendens moet verminderen. Ik wil zowel aan professionals als aan ouders meegeven datvrij spel goed is voor zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen en zelfstandigheid.’