Uit Fins onderzoek bleek dat kinderen in dat land minder stress op de kinderopvang ervaren dan thuis. Precies het tegenovergestelde van wat eerder uit Nederlands onderzoek bleek. Hoe kan het dat deze onderzoeken zulke verschillende resultaten opleverden? Sanne de Vet: ‘Allereerst moet ik zeggen dat het allemaal wat genuanceerder is dan het lijkt. In Finland hebben ze het onderzoek op een andere manier uitgevoerd. Dit zou één van de redenen kunnen zijn voor het grote verschil in resultaten. Ons onderzoek, en vele andere onderzoeken naar cortisol, richtte zich steeds op dezelfde groep kinderen. Ik vergeleek het cortisolgehalte in hun speeksel op de momenten dat ze thuis waren en op momenten dat ze op de kinderopvang waren. Hieruit bleek onder andere dat ze op de kinderopvang hoger scoorden, wat duidde op meer stress.’

Verschillende kinderen, verschillende settings

Sanne vertelt dat de Finse studie het cortisolgehalte bij een grote groep kinderen onderzocht, ongeacht of ze thuisbleven of naar de kinderopvang gingen. ‘Daaruit kwam één groep naar voren met een hoger cortisolgehalte in het speeksel. Toen ze de resultaten vergeleken met andere kinderen, ontdekten ze dat de meeste kinderen met hogere cortisolgehaltes niet naar de kinderopvang gingen. Hieruit werd de conclusie getrokken dat Finse kinderen minder stress op de kinderopvang ervaren.’ Volgens De Vet hebben de Finse onderzoekers niet dezelfde kinderen in verschillende settings onderzocht (thuis versus op het kinderdagverblijf). Het kan dus bijvoorbeeld zo zijn dat de kinderen met een hoger cortisolgehalte een veel stressvollere thuissituatie hebben dan de kinderen die naar de kinderopvang gaan, of dat er andere factoren zijn die deze verschillen verklaren.

‘Het kinderopvangsysteem in Finland heeft uitstekende randvoorwaarden. Het zou zomaar kunnen dat kinderen in Finse kinderopvangcentra daarom minder stress ervaren’

Hoge kwaliteit

Toch is dit volgens De Vet niet de enige verklaring voor deze resultaten. ‘De Finse onderzoekers denken dat de uitkomsten te maken hebben met de hoge kwaliteit van de Finse kinderopvang en dat kan best kloppen.’ Ook Ruben Fukkink, lector pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, beaamt dit. ‘Het kinderopvangsysteem in Finland heeft uitstekende randvoorwaarden. Het personeel heeft een veel hoger opleidingsniveau dan in Nederland, soms zelfs op universitair niveau. Bovendien zijn de groepen kleiner. Het zou zomaar kunnen dat kinderen in Finse kinderopvangcentra daarom minder stress ervaren.’

Baby’s versus peuters en kleuters

Het onderzoek van De Vet richtte zich daarnaast vooral op baby’s, terwijl het Finse onderzoek betrekking had op kinderen van tweeëneenhalf tot vijf jaar. Misschien verklaart dit de verschillen? De Vet vertelt: ‘Over het algemeen geldt dat naarmate kinderen ouder worden, ze stress beter in hun lichaam kunnen reguleren.’ Fukkink bevestigt dit. ‘In het Finse onderzoek zie je dat het cortisolgehalte in de beginjaren sterk schommelt. Daarna zie je het langzaam dalen en tegen de tijd dat ze bijna drie jaar oud zijn, is het weer vergelijkbaar met dat van andere kinderen. Een klein gedeelte van de kinderen laat ook nog op latere leeftijd een hoger cortisolpatroon zien.’