Door de plannen voor bijna-gratis kinderopvang in 2027 lijkt de tegenstelling tussen zogenoemde commerciële en maatschappelijke kinderopvangorganisaties, en daarmee tussen de brancheverenigingen BK en BMK, weer op te spelen. Loes Ypma, de voormalig voorzitter van de Brancheorganisatie Maatschappelijke Kinderopvang (BMK), veroorzaakte in november 2022 veel ophef in de sector door een stevig opiniestuk in NRC Handelsblad. ‘Een deel van de kinderopvang gaat op de rem staan waar het gratis kinderopvang betreft’, schrijft zij. Dat is ‘(…) het deel waarin kinderopvangorganisaties gefinancierd worden door private equity en waar de doelstelling is om winst uit te keren en rendement te behalen bij verkoop. Deze opvangorganisaties zijn géén charitatieve instellingen, zij gebruiken kinderopvang als verdienmodel. Deze groep is fel tegenstander van de stelselherziening. Ze verdienen bakken met geld en willen dat dit zo blijft. Ze willen geen verandering, geen rechtstreekse financiering, maar de toeslag behouden. Ze gebruiken allerlei gelegenheidsargumenten om de stelselherziening tegen te houden. Hun verdienmodel staat immers op het spel.’

Niet polariseren

Het opiniestuk kan niet op bijval rekenen van Ilse Raasing van Stichting Kinderopvang Waterland. ‘We moeten rond de discussie over gratis kinderopvang niet gaan polariseren,’ vindt ze. Ze runt als directeur een maatschappelijke organisatie, maar wel alsof het haar eigen bedrijf is, zegt ze. Ze is ook nog steeds lid van de BK en ziet het verschil tussen profit- en non-profitorganisaties niet echt. ‘Je hebt slechte stichtingen en slechte commerciële organisaties, goede stichtingen en goede commerciële organisaties. Waarom moet daar een label aan gehangen worden? Ik ken ondernemers die begonnen zijn omdat de kwaliteit van de stichting waar zij hun kinderen naartoe brachten zo slecht was.’ Commerciële organisaties moeten transparant zijn over wat er met maatschappelijk geld gebeurt, vindt ze, maar dat geldt ook voor stichtingen, want ook daar worden flinke salarissen en pensioenen betaald en hebben ze soms veel geld in vastgoed zitten.

Niet klantvriendelijk

Ileen Purperhart, directeur-eigenaar van kinderopvangorganisatie Hestia, kent beide brancheorganisaties van binnenuit. Ze stapte nog niet zo lang geleden over van BK naar BMK. ‘Ik kom uit het onderwijs, waar ik directeur van een basisschool was’, vertelt ze. ‘Voor mij is kinderopvang altijd meer geweest dan opvang. Ik weet hoe belangrijk die eerste jaren zijn, voor peuters en kleuters. Als ouder had ik de ervaring dat de kinderopvang bij stichtingen niet klantvriendelijk was en ook niet over de inhoud ging. Voor mij is het belangrijk dat de bedrijfsvoering op orde is, met als doel om het goede te kunnen doen voor kinderen.’

Waarom ze overstapte van BK naar BMK? Ze kreeg de door haar gewenste aandacht voor nul tot zes maar niet op de agenda van de stuurgroep pedagogiek bij de BK. ‘Dat heel inhoudelijke deel over pedagogiek miste ik bij de BK. Dan kun je blijven mopperen, maar je kunt ook actie ondernemen.’ Ze merkt dat het bij de BMK veel meer over de inhoud gaat, over pedagogiek, maar wel weer minder over goed ondernemerschap. Dat mist ze nu. ‘Ik zie wel echt verschil tussen ondernemers die persoonlijk garant staat voor continuïteit en werkgelegenheid en bestuurders van stichtingen. Het is een gemiste kans voor allebei de brancheverenigingen om de verschillen zo uit te vergroten, want ik denk dat ze elkaar op zeker tachtig procent van de dossiers goed kunnen vinden. En op die andere twintig procent kunnen ze veel aan elkaar hebben. BMK-leden aan kennis over goed ondernemerschap, want een gezonde bedrijfsvoering maakt ons minder kwetsbaar, en BK-leden op de inhoud.’

Ook over het aanschurken tegen onderwijs, wat sommige BMK-leden doen, is Ileen Purperhart sceptisch. ‘Wij moeten niet aansluiten bij het onderwijs, maar het onderwijs moet aansluiten bij ons. De kwaliteit van de kinderopvang bevindt zich in een stijgende lijn, die van het onderwijs in een dalende. Moeten wij dan aan willen sluiten bij het onderwijs?’

Winst

Geert de Wit, waarnemend voorzitter van de BMK en tot voor kort lid van de raad van bestuur van de Kinderopvanggroep, zegt nadrukkelijk dat hij echt niet denkt dat BMK-leden betere mensen zijn dan BK-leden. En ook hij weet dat de kwaliteit van de kinderopvang van commerciële organisaties niet minder hoeft te zijn dan van stichtingen. ‘Maar in een branche waar winst uitgekeerd wordt, moet alles dichtgetimmerd worden. Een of twee kinderen extra op de groep betekent namelijk vijftien tot twintig procent meer winst. Het gaat er ons bovendien om dat het geld van de belastingbetaler in de sector blijft. Dat gebeurt als private equity niet uitstapt en geen dividend uitkeert. Dan is er ook niets aan de hand. Maar uiteindelijk, over een aantal jaar, als de groei in de sector gestabiliseerd is, wordt er verkocht aan een institutionele belegger zoals bijvoorbeeld een pensioenfonds. Dat zijn investeerders die, anders dan PE, wél graag dividenduitkeringen zien. Het geïnvesteerde vreemd vermogen zal dan jaarlijks rendement op moeten leveren. Zo’n vijf, zes, zeven procent ieder jaar. Dat geld kun je beter in kwaliteit steken of gebruiken om de prijzen te matigen. Het houdt bovendien de overgang naar een publiek stelsel tegen.’