Kun je de executieve functies concreet uitleggen met voorbeelden?
‘Ja, executieve functies zorgen er eigenlijk voor dat iets wat in je geheugen zit er op een bepaald moment of in een bepaalde situatie wordt toegepast. Het beheersen van impulsen is daar een voorbeeld van, denk aan het wachten op je beurt tijdens het eten. Een ander voorbeeld is het vermogen om informatie te onthouden en gebruiken. Denk aan iets plannen of een probleem oplossen. En een derde voorbeeld is dat je je kunt aanpassen aan een situatie, dat je bijvoorbeeld kunt omschakelen van lezen naar rekenen.’
Welke rol hebben pedagogisch medewerkers om kinderen deze functies aan te leren?
‘Zij hebben een belangrijke rol. Executieve functies worden voor een groot deel aangeleerd. In de fase van 2,5 tot 6 jaar zijn de hersenen extra ontvankelijk voor de ontwikkeling ervan.’
Wat als die functies niet goed worden gestimuleerd. Wat gebeurt er dan?
‘Als je executieve vaardigheden niet goed zijn ontwikkeld, kun je namelijk minder goed focussen, heb je moeite om doelen op langere termijn te plannen en vind je het lastig om directe bevrediging uit te stellen. Dat speelt vooral een rol vanaf groep drie. Jongere kinderen leren spelend, maar vanaf groep drie is het leren ineens on demand. De juf zegt: “Pak je boekjes en ga deze taak uitvoeren”. Zonder goede regelfuncties is dat heel lastig.’
Is het effect van goede executieve functies bewezen?
Ja, ‘Internationale onderzoeken bewijzen dat het een enorm verschil kan maken voor je leven. Als executieve functies goed zijn ontwikkeld, heb je een grotere kans op een geslaagd leven, denk aan schoolcarrière, inkomen, sociaal netwerk, gezinsleven en gezondheid.’
Lilian van der Bolt is zelf als adviseur bij Sardes betrokken bij het programma Kleine Kapitein waarin pm’ers leren hoe ze de executieve functies van jonge kinderen kunnen stimuleren. Op het congres Topsprekers in de Kinderopvang vertelt Lilian hoe je dat precies aanpakt in je dagelijkse werk op de groep. Bekijk hier het volledige programma
Zo ontzettend belangrijk die executieve functies, als je ze eenmaal doorhebt, “zie” je ze overal. Nu nog vertalen naar Jip en Janneke taal, regelfuncties vind ik al een mooie start.