Mind-mindedness: het is een vrij nieuwe term in de kinderopvang. Kort gezegd is het leren kijken naar de emoties en gedachten die je denkt te zien bij een kind en daar woorden aan geven. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die je zo benadert socialer worden; ze kunnen zich beter inleven in anderen. Hoogleraar Ruben Fukkink vertelt wat we met deze wetenschap kunnen in de Nederlandse kinderopvang.
Ruben Fukkink vertelt: ‘Tot nu toe gingen we uit van de pedagogische vaardigheid sensitieve responsiviteit. Dat betekent dat je een sensitieve houding aanneemt naar een kind: je vangt de signalen van het kind op, interpreteert die en reageert er effectief op. De heersende wetenschappelijke opvatting is dat als opvoeders deze vaardigheid goed toepassen, kinderen veilig gehecht raken.’
Aanvulling
Inmiddels blijkt dat de sensitieve responsiviteit van de opvoeders maar deels verklaart of een kind veilig gehecht is. Dit betoogt de Britse professor Elizabeth Meins. Daarom voegde ze mind-mindedness toe aan de theorie. Dat betekent dat je niet alleen effectief reageert op de signalen van een kind, maar dat je er een stap aan toevoegt: je verplaatst je in de emoties en gedachten van het kind en geeft daar ook woorden aan.
Vervolgens bleek uit onderzoek dat die combinatie van sensitieve responsiviteit en mind-mindedness een veel betere voorspeller was voor de veilige gehechtheid van een kind. Mind-mindedness (MM) blijkt dus een belangrijke aanvulling te zijn. Overigens is daar nog wel discussie over in de wetenschap; er zijn ook mensen die blijven bij de oude sensitieve responsiviteit-theorie.’
Emotion talk
Het onderzoek naar MM richtte zich eerst vooral op gezinnen, maar is recent overgeslagen naar de kinderopvang. Emotion talk is een term die ook wel gebruikt wordt in het kader van deze theorie. ‘Die spreekt inderdaad wel meer tot de verbeelding’, erkent Ruben. ‘Maar mind-mindedness is wel breder dan emoties; het gaat ook om je verplaatsen in de gedachten van kinderen. En die onder woorden brengen, want het gaat om de interactie.’
MM voor iedereen
Sociaal worden leer je door je opvoeding, zegt Ruben. ‘Mensen worden niet vanzelf sociaal en de kinderopvang is een heel goede plaats om dit te oefenen. Met wat kleine aanpassingen kunnen pedagogisch professionals veel bereiken; ik vertrouw ze dit klusje zonder meer toe. En los van deze aanpak voor kinderen: je kunt mind-mindedness ook toepassen in de contacten met andere volwassenen en je collega’s. Benoem welke emoties je denkt te zien of welke gedachte je bij de ander vermoedt. Dan kun je ook met hen verder bouwen op het sociaal-emotionele vlak.’
Dit is een korte versie van een artikel dat verscheen in Management Kinderopvang nummer 2 van 2024. Het hele artikel vind je hier >>
