Op 1 juli treedt artikel 5a van de gewijzigde Regeling kwaliteit kinderopvang in werking en controleert de GGD of kinderdagverblijven zich houden aan het vierogenprincipe. Of het half acht ’s ochtends is of twee uur ’s middags, nooit mag een pedagogisch medewerker alleen zijn met een groep kinderen. Er moet altijd een andere volwassene kunnen meekijken of meeluisteren. Met deze maaregel hoopt de sector een passend antwoord te bieden op de Amsterdamse zedenzaak. Hoe kon het gebeuren dat Robert M. op klaarlichte dag en omringd door collega’s kon toeslaan? Natuurlijk viel er op het kinderdagverblijf waar M. werkte veel aan te merken. Maar de gehele kinderopvangsector stond na de zedenzaak met zijn mond vol tanden. ‘Zoiets zou bij ons nooit kunnen gebeuren’ was de overtuiging van veel managers, maar bij sommige ouders sloeg de twijfel toe. De aanbevelingen van de commissie Gunning, die onderzoek deed naar de Amsterdamse zedenzaak, werden dan ook ter harte genomen door de brancheorganisaties en het ministerie. ‘Wat een principe was, is nu snel wettelijk vastgelegd’, zegt Reinoud Kroese van Pulito Advies. ‘Het wordt niet eenvoudig voor de GGD om toezicht op het vierogenprincipe te houden’, verwacht Kroese. ‘Er is geen pasklaar antwoord. Is het makkelijk om je groepen door middel van ramen te scheiden, of om doorkijkjes te realiseren? Kun je groepen samenvoegen aan het einde en begin van de dag? Heb je stagiaires en ondersteunende krachten die kunnen bijspringen, of kies je voor camera’s of babyfoons? Veel is afhankelijk van je pand, team en omvang. Minstens zo belangrijk is een open cultuur waarbij je elkaar durft aan te spreken.’

Wilt u ouders informeren over wat het vierogenprincipe is en wat kinderopvangorganisaties zoals u zoal doen om invulling te geven aan deze eis die sinds 2013 geldt? Download dan deze tekst voor in uw eigen uitingen >>

Samenvoegen

In een brochure van de Brancheorganisatie Kinderopvang in samenwerking met BOinK, vertellen ondernemers en oudercommissies hoe zij invulling geven aan het vierogenprincipe. Het samenvoegen van groepen in de ochtend en aan het einde van de middag wordt vaak genoemd. Maar Jacqueline Perotti, general manager bij Kinder Service Hotels, vindt deze maatregel een stap terug als dit betekent dat je aan de randen van de dag alle kinderen, en dus ook de jongste, tussen de peuters en bijna-kleuters opvangt. ‘Zo creëer je een nieuw probleem. Hebben we niet jarenlang geroepen hoe belangrijk een vaste groep voor het welbevinden van kinderen is? Ik vind het bovendien geen visitekaartje dat ouders bij het halen en brengen van hun kinderen alleen de gezamenlijke speelhal zien.’ Voor Jantine Bootsman, locatiemanager bij de blauwe hamster in Amsterdam (skon), een herkenbaar dilemma. Skon is al maanden bezig met het nemen van maatregelen tegen het vierogenprincipe. Soms moeten managers en medewerkers in de praktijk even wennen aan de veranderingen. Jantine: ‘Voor ons is het samenvoegen van groepen ook de beste optie. Maar dat betekent wel, dat we met twee peutergroepen moeten uitwijken naar de speelzaal op de begane grond. Logistiek is dat niet ideaal en voor ouders oogt het rommelig: peuters de trap op wanneer de tweede pedagogisch medewerker later in de ochtend arriveert en met z’n allen de trap weer af aan het einde van de middag.’

Effecten

Het vierogenprincipe maakt een definitief einde aan de uitzonderingsregels waarin pedagogisch medewerkers een aantal keren per dag wel alleen op de groep mochten staan. Vanaf juli moeten de vier ogen en oren er de hele dag zijn, vanaf het moment dat het eerste kind wordt gebracht totdat het laatste kind het pand heeft verlaten. ‘Ik vind dat er te weinig is nagedacht over de effecten van de maatregel’, zegt Mark Siep, eigenaar van Kindercentrum Plukkebol uit Delft in de brochure Het vierogenprincipe in de dagelijkse praktijk. ‘Je kunt het niet strikt uitvoeren. Stel dat een kind wat eerder naar bed moet. Dan gaat er een pedagogisch medewerker mee om het even in te stoppen en zijn ze alleen in de slaapkamer.’ Siep hecht meer waarde aan medewerkers die toegerust zijn om signalen te herkennen, problemen bespreekbaar te maken en open te communiceren. Hier ligt voor nog meer managers meer prioriteit dan bij het strikt naleven van het vierogenprincipe. ‘Het is goed dat we een norm stellen om meer veiligheid op de groep te realiseren’, zegt Jantine Bootsman. ‘Maar de kinderopvang draait ook om vertrouwen. Alle risico’s uitsluiten, lukt zelfs het vierogenprincipe niet.’

Wat willen ouders? Die vraag wordt belangrijk bij het vertalen van het vierogenprincipe en nóg belangrijker voor de GGD-inspecteur. De nadruk ligt tijdens de inspectie namelijk niet bij of er letterlijk vier ogen of oren op de groep zijn. Een GGD-woordvoerder beaamt ‘dat het vooral gaat om het naleven van wat er met de oudercommissie is afgesproken en vastgelegd.’ Voor de komende maanden geldt dus het advies: ga met de oudercommissie om de tafel om te kijken wat er mogelijk is.

Bij Kinder Service Hotels kwamen ze er al snel uit. De conclusie van ouders en medewerkers: de groepen worden niet massaal samengevoegd, bijvoorbeeld in een centrale ruimte. Perotti: ‘En nee, dan staat er bij ons dus geen extra medewerker op de groep tussen zeven uur en half negen ’s ochtends. Maar met de transparantie in het gebouw, de ramen in deuren en tussen groepen en het in- en uitlopen van ouders staat een medewerker op dat tijdstip eigenlijk nooit alleen.’

Foto: ANP/ Koen Suyk