Hoewel kinderopvang veel meer is dan dat, wordt het gezien als een effectief arbeidsmarktinstrument: dankzij kinderopvang kunnen ouders aan het werk. Echter, om de ongelijkheid op de arbeidsmarkt tussen mannen en vrouwen met jonge kinderen aan te pakken, moet verder worden gekeken dan toegankelijke kinderopvang alleen. Er moeten acceptabele alternatieven komen voor onbetaalde taken thuis, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat onderzoek deed naar participatie van ouders met jonge kinderen en de rol van kinderopvang.

Onderzoek ouders en kinderopvang

In het SCP-onderzoek ‘Doe je mee?! Perspectieven op ‘zinvolle’ participatie’ wordt gekeken naar hoe de overheid en mensen denken over meedoen (participeren) in verschillende fasen van het leven. Het onderzoek bestaat uit drie deelstudies, en in deel 1 gaat het over ouders en kinderopvang.

Er bestaat in Nederland ongelijkheid tussen vrouwen en mannen op het gebied van betaald werk en de zorg voor kinderen; deeltijd is voor moeders de norm. Het kabinet streeft ernaar om de arbeidsparticipatie van vrouwen te vergroten door kinderopvang te bevorderen, stellen de onderzoekers. Echter, er zijn diepgewortelde normen en idealen rondom het moederschap die vrouwen belemmeren om meer te werken. Uit gesprekken met moeders blijkt dat het zorgen voor kinderen en huishoudtaken meestal niet gelijk zijn verdeeld tussen partners.

Tevreden over ongelijke rolverdeling?

In eerdere onderzoeken werd vaak verondersteld dat ouders tevreden waren over een ongelijke verdeling, maar het SCP-onderzoek laat zien dat moeders hier juist heel verschillend op reageren, zoals het uit- of afstellen van hun eigen verlangens of het uiten van frustraties vanwege de ongelijke taakverdeling. Bij stellen waarbij de zorgtaken wel gelijk zijn verdeeld, kan schaamte de kop opsteken. Want: word je nog wel als goede moeder gezien of bén je wel een goede moeder wanneer je fulltime werkt?

Prioriteit betaald werk

Ondertussen geeft de overheid met haar kinderopvangbeleid prioriteit aan deelname aan betaald werk en wordt daarmee participatie van onbetaalde taken – zoals de zorg voor jonge kinderen – ondergewaardeerd. Ouders benadrukken in het onderzoek echter de waarde van participatie in de vorm van zorgen voor hun kinderen, met het oog op toekomstige maatschappelijke voordelen.

Alternatieven voor onbetaalde zorgtaken

De onderzoekers concluderen dat het moeilijk is om de bestaande normen over taakverdeling in huishoudens te veranderen. Maar de overheid kan helpen door betere opties te bieden voor onbetaalde zorgtaken. Kinderopvang is nu alleen ‘acceptabel’ voor 2 tot 3 dagen per week. Wil het kabinet dit veranderen, dan zal er structureel geïnvesteerd moeten worden in de kwaliteit en beschikbaarheid van formele kinderopvang. Kinderopvang waarvan ouders zien dat het structureel bijdraagt aan de ontwikkeling van hun kinderen. Andere acceptabele alternatieven voor moeders liggen thuis, bijvoorbeeld door onbetaalde zorgtaken her te verdelen tussen partners. Beleid kan dit faciliteren, bijvoorbeeld met behulp van langer en volledig betaald ouderschapsverlof.

• Bekijk het onderzoek: Doe je mee – Perspectieven op ‘zinvolle’ participatie – Deel 1 Ouders en kinderopvang.pdf

Bron: SCP