Ziet u door de bomen het bos ook niet meer na alle verschillende conclusies over het effect van VVE? Ieder onderzoek legt weer andere accenten en trekt andere conclusies. Eigenlijk is er heel weinig Nederlands onderzoek waar we ons echt op kunnen baseren, zegt Dorian de Haan in Management Kinderopvang. Zij werkte tot haar pensioen als wetenschapper aan de Universiteit Utrecht en als lector aan de Hogeschool Inholland. Ze is nu nog steeds betrokken bij verschillende projecten op het gebied van taal en voor- en vroegschoolse educatie.

Pedagoog

Het probleem met bijvoorbeeld de meta-analyse van Ruben Fukkink e.a. is dat al die onderzoeken niet gebaseerd zijn op een goede praktijk van VVE, vanwege te beperkte implementatie, onvoldoende geschoold personeel of onvoldoende goede uitvoering van het programma. Hierdoor hebben we de effecten niet goed kunnen onderzoeken, vindt De Haan. De Haan is zeer te spreken over de aanpak van het gemeentelijke beleid in het Italiaanse Pistoia. Een vaste pool van begeleiders werkt continu samen met pedagogisch medewerkers om hun praktijk te verbeteren, op basis van wat ze zien bij de kinderen en op basis van vragen van pedagogisch medewerkers. De Haan is blij met de Nederlandse ontwikkeling dat steeds meer kindcentra een vaste pedagoog in dienst hebben.

Coaching on the spot

‘Je moet de populatie kinderen en ouders kennen en de capaciteiten van de pedagogisch medewerkers, wil je goed kunnen begeleiden. Dat deze vorm van coaching belangrijk is, is ook een van de conclusies van veel onderzoek, zoals pre-COOL. Ik zie de pedagogische staf in de kinderopvang heel eager hun vak bijhouden, maar ook de medewerkers moeten zelf tijd kunnen maken, met hun coach, in het team. Reflectie en coaching on the spot, in het dagelijkse werk, is het meest effectief.’

Kleine groepjes

Zowel uit pre-COOL als uit Lesemans onderzoek blijkt dat spel in kleine groepjes belangrijk is voor de educatieve kwaliteit. De Haan: ‘Paul Leseman en collega’s hebben duidelijk aangetoond dat veel in een grote kring zitten niet werkt. Kinderen worden er passief van. Dat vergt wel veel van het klassenmanagement. Het zou heel goed zijn om de taken te verdelen, zodat de ene leidster met een groepje kinderen werkt en de andere het overzicht houdt.’

Investeren in de kwaliteit van VVE en de mensen die met deze programma’s werken, heeft zin. In Utrecht leidde deze investering tot betere resultaten van de educatieve ondersteuning en kinderen gingen daardoor versneld vooruit op woordenschat en rekenen. Lees meer

Groepsactiviteiten

Uit het Engelse EPPE-project (Effective Provision of Pre-School Education project, een longitudinaal onderzoek tussen 1997 en 2003) blijkt ook dat een goede balans gevonden moet worden tussen groepsactiviteiten die door de leerkracht of pedagogische medewerker worden geïnitieerd en activiteiten die kindvolgend zijn. ‘Die groepsactiviteiten moeten geen lesje zijn. Soms zijn bijvoorbeeld de taaldoelstellingen te dominant aanwezig. Het gaat er juist om goed te kijken hoe het kind aan het spelen is. Is de betrokkenheid bij en de kwaliteit van het spel goed, dan moet je je er op dat moment niet te veel mee bemoeien, maar met een gesprekje achteraf.’

Gelijke kansen

De Haan: ‘Vanuit de taalwetenschap hebben we steeds meer het inzicht gekregen dat taalverwerving de hele dag doorgaat. In zeggen wat je doet bij zorgmomenten, in gesprekjes tijdens het handelen, in praten tijdens het spel, in het laten verwoorden van fantasieën en gevoelens. En door dat verwoorden oefen je ook het denken van kinderen.’ ‘Mijn motivatie is altijd geweest om gelijke kansen te bieden aan kinderen’, besluit De Haan. ‘Dat is ook altijd het doel van VVE geweest. Dat moeten we niet uit het oog verliezen.

Abonnees van Management Kinderopvang lezen het volledige artikel in het oktobernummer van Management Kinderopvang. Hierin ook aandacht voor de grootste onderzoeken naar het effect van VVE en alle conclusies uit deze onderzoeken op een rij.