Toegeven dat je iets (nog) niet kan, of dat je ergens hulp bij nodig hebt, is moeilijk. Je stelt je namelijk heel kwetsbaar op en daarbij komt soms ook schaamte kijken. Maar wist je dat je die schaamte eigenlijk ook als een krachtbron kunt gebruiken?

Drempel

Aukje Nauta, expert duurzame inzetbaarheid en hoogleraar organisatiepsychologie, onderzocht waarom mensen op hun werk soms moeilijk in beweging komen. ‘Vaak willen mensen wel iets aan ontwikkeling of zelfontplooiing doen, maar dan moeten ze eerst die drempel van schaamte over. Ze moeten namelijk het gesprek aangaan met een collega of leidinggevende. Wat als diegene inderdaad denkt dat je dat als professional gewoon moet kunnen? Misschien geeft een werkgever je hierdoor wel een slechte evaluatie bij het beoordelingsgesprek.’

Volgens Nauta is het niet makkelijk voor medewerkers om die drempel over te stappen. Toch pleit ze ervoor dat iedereen zijn angst en schaamte onder ogen ziet. ‘Het kan heel krachtig zijn om jezelf kwetsbaar op te stellen en met je leidinggevende te delen wat je nog te leren hebt,’ aldus Nauta.

Psychologische veiligheid

Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Wat er volgens Nauta nodig is om deze drempel over te gaan? Een omgeving waar psychologische veiligheid heerst. ‘Hiermee bedoel ik een plek waar mensen het risico durven nemen om lastige zaken te delen, vanuit het vertrouwen dat je niet wordt afgewezen. De leidinggevende speelt hierin een belangrijke rol.’

We hebben allemaal vlekjes

Volgens Nauta zou iedere werkgever het goede voorbeeld moeten geven. ‘Als je bedenkt dat ongeveer veertig procent van de Nederlanders wel eens last heeft van psychische problemen, geeft dat stof tot nadenken. Veel mensen durven daar op het werk niets over te zeggen, omdat ze denken dat ze dan geen vaste baan kunnen krijgen. Vandaar dat ik echt een oproep doe aan werkgevers om te accepteren dat we allemaal vlekjes hebben. Leidinggevenden hebben zoals gezegd een belangrijke voorbeeldrol. Zij moeten zelf gaan delen met pedagogisch professionals wat ze moeilijk vinden of wat ze nog willen leren.’

Nauta gaat verder: ‘Zelfonthulling roept namelijk zelfonthulling bij anderen op. Als ik iets deel over zaken die ik moeilijk vind, gaan anderen dit als vanzelf ook doen. Hoe mooi zou het zijn als mensen gewoon zonder angst kunnen vertellen dat ze ergens mee zitten? Op deze manier kunnen werkgevers beter inspelen op de behoeften van de pedagogisch professional. Daarnaast voelt de professional zich dan gehoord en gezien en zal diegene zich dan ook beter kunnen ontwikkelen. In die zin is het heel krachtig als je jezelf van een kwetsbare kant laat zien.’

Minder kansen?

Nauta erkent wel dat het voor werkgevers makkelijker is om een zwakke plek te tonen dan voor werknemers. ‘Pedagogisch professionals kunnen inderdaad gaan denken dat ze misschien minder kansen krijgen als ze toegeven een bepaalde vaardigheid nog niet onder de knie te hebben. Voor werkgevers is deze gedachte natuurlijk veel minder aan de orde. Vandaar dat vanuit hen dus eerst die veilige haven moet worden geschapen.’

Breng een dialoog op gang

‘Wat hierbij kan helpen, is dat de werkgever zoiets als intervisie mogelijk maakt. Dat houdt in dat je met een klein groepje collega’s, zonder de leidinggevende erbij, dilemma’s en problemen bespreekt en elkaar helpt met de vraag hoe je daarmee het beste kunt omgaan. Dat voelt vaak veiliger dan in het jaarlijkse functioneringsgesprek met alleen de leidinggevende. Als tijdens zo’n intervisie iemand het aandurft om te vertellen over zijn of haar zwakke punten, is het makkelijker voor anderen om dan te denken: Oh, nu durf ik ook wel iets over mezelf te zeggen.’ Bovendien blijkt dan dat je van je collega’s heel veel kunt leren. Zo krijg je een veilige leercultuur.

Je bindt mensen door ze los te laten

Daarnaast is het belangrijk dat een werkgever goed doorvraagt of mensen nog lekker op hun plek zitten en wat er nodig is om goed te blijven functioneren. Stel dat er medewerkers zijn die graag willen weten hoe het is om met een andere leeftijdsgroep te werken. Organiseer dan een meeloop dag waardoor ze even kunnen ervaren hoe het daar is. Misschien gaan ze hierdoor wel bij een andere locatie aan de slag of erger: ze vertrekken naar een andere sector. In deze tijden van personeelstekort willen werkgevers daar natuurlijk helemaal niet aan denken. Toch kun je jezelf afvragen of dit echt wel zo erg is. Je bindt mensen namelijk juist door ze los te laten. Een kinderopvangorganisatie wil mensen die echt kiezen voor het vak. Aan ongemotiveerde professionals die niet op hun plek zitten, heeft niemand iets. De medewerker zelf wordt er ongelukkig van en de organisatie haalt er zelf ook geen voordeel uit.