Wat kan en mag de maatschappij van de kinderopvang verwachten? En welke beloftes doen we aan ouders en kinderen? Vragen die misschien relevanter zijn dan ooit met een coalitieakkoord ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’, waarin is afgesproken dat kinderopvang vrijwel gratis wordt per 1 januari 2025.
Waardenkader
Een waardenkader kan antwoord geven op deze vragen, stellen KINDwijzer en KIK (Kwaliteit In Kinderopvang). Zij vertegenwoordigen een deel van de maatschappelijke kinderopvangorganisaties in Nederland. Het waardenkader brengt verschillende belangen zorgvuldig in balans: de belangen van het kind, de belangen van ouders en de belangen van de samenleving. ‘Wij noemen die belangen hier “rechten”, omdat dat woord de lading van een belofte van de kinderopvang betere dekt’, stellen de partijen in het Waardenkader kinderopvang.
Waarden van de kinderopvang
De rechten van kinderen, ouders en de maatschappij leiden tot zes waarden. We lichten ze kort toe; meer duiding is te vinden in het waardenkader zelf.
-
Waarde 1: Optimale ontwikkelingskansen kinderen
De kwaliteit van de kinderopvang moet voor alle kinderen van nul tot dertien jaar op een zodanig hoog niveau zijn dat kinderen in de kinderopvang welbevinden ervaren en hun potentieel in brede zin kunnen ontwikkelen. Kinderopvang houdt rekening met de leefsituatie van kinderen en biedt compenserende, op de ontwikkelings- en ondersteuningsbehoeften afgestemde (extra) tijd en kwaliteit aan kinderen in achterstandssituaties of met speciale zorg- en ondersteuningsbehoeften. Maatwerk dus.
-
Waarde 2: Inclusie en diversiteit
Kinderopvang is er voor alle kinderen van nul tot dertien jaar. Inclusie houdt in dat alle kinderen volwaardig onderdeel van de groep zijn, ongeacht hun afkomst, religie, geaardheid, aanleg, etniciteit.
Kinderopvang (en kind- en jeugdvoorzieningen in bredere zin) moet onvoorwaardelijk toegankelijk zijn voor alle kinderen, ongeacht hun sociaaleconomische en culturele achtergrond of bijzondere ondersteunings- en zorgbehoeften. Het recht op toegang tot kindvoorzieningen dus.
-
Waarde 3: Actieve rol kinderen
Participatie en inspraak van kinderen zijn belangrijk en worden in de kinderopvang actief geborgd. De informatie die kinderen geven wordt gehoord en maakt onderdeel uit van een hoge kwaliteit van de kinderopvang. Het is bovendien voor kinderen van groot belang dat zij een actieve rol (mogen) spelen in hun eigen ontwikkeling.
-
Waarde 4: De kracht van samen
De kracht van de kinderopvang is de groep. Vaardigheden, waarden, normen en attituden moeten worden voorgeleefd en overgedragen. Kinderen leren van en met elkaar: op je beurt wachten, samen spelen, samen ruzie maken en conflicten oplossen.23 De kinderopvang kan verschillen overbruggen, verschillen tussen kinderen in de groep, verschillen tussen ouders en verschillen in de maatschappij.
-
Waarde 5: Voor en met ouders
Kinderopvang is gericht op het ondersteunen van ouders in het combineren van werk en de zorg voor en de opvoeding van jonge kinderen. Het aanbod kinderopvang kent altijd al als basis de expertise van de sector over de ontwikkeling van jonge kinderen. Dit aanbod is zoveel mogelijk afgestemd op de vragen en wensen van ouders, zodat zij arbeid en zorg zo goed mogelijk kunnen combineren.
-
Waarde 6: Kinderopvang actief in verbinding
Kinderopvang pakt een verbindende en initiërende rol in de samenwerking met iedereen die met het kind in verbinding staat, zoals jeugd(gezondheids)-zorg, jeugdhulp, zorg, welzijn, scholen, sport, cultuur en alle andere voorzieningen in de wijk. Daarmee versterken zij opvoedingsnetwerken rond kinderen en dragen ze bij aan community-vorming rond opvoeding.
Waarden in pedagogisch beleid verwerken
‘Dit waardenkader omschrijft en verdiept de waarden die voor de kinderopvang (moeten gaan) gelden’, stellen de partijen. ‘Bij de ontwikkeling van het waardenkader zoeken we aansluiting bij kind- en jeugdvoorzieningen in bredere zin. Kinderopvangorganisaties kunnen vervolgens de waarden in hun pedagogisch beleid zelf (binnen hun eigen context) uitwerken naar benodigde kennis en vaardigheden. Zij maken de belofte van de kinderopvang in de praktijk waar.’
Samenlevingspedagogiek
‘We kennen de vier opvoedingsdoelen van Riksen-Walraven, zoals die zijn opgenomen in de Wet kinderopvang: het bieden van een gevoel van veiligheid, het bevorderen van persoonlijke competentie, het bevorderen van sociale competentie en socialisatie. (…) De waarden sluiten hierbij aan én verbreden deze insteek naar het bredere belang van kinderen, ouders en de maatschappij. De waarden geven als het ware inhoud aan een samenlevingspedagogiek, waar emeritus-hoogleraar Micha de Winter voor pleit. Daarnaast gelden de geformuleerde waarden uiteraard ook voor de pedagogisch professionals.’