‘Veel pedagogisch medewerkers worstelen met deze vragen’, beaamt Sandra Hollander. ‘Ze bespreekbaar maken is niet eenvoudig’. Hollander is onderwijsadviseur bij Het ABC, een organisatie die leerkrachten, ouders en verzorgers ondersteunt bij vragen over leren en gedrag. Vooral na de aanslagen in Parijs kreeg zij veel vragen. Hollander geeft praktische tips om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken.

Alle tips overzichtelijk op een rij in een handig geheugensteuntje? Klik op de icoontjes in de foto >>

1. Bijna elk moment is een goed moment om te starten

Breng thema’s ter sprake zonder dat er direct een aanleiding voor is. Praat eens over de verschillende achtergronden in de groep. Benader het feitelijk: wat voor verschillen zie je tussen mensen, landen en gewoontes? En hoe vind je dat? Lees er samen een boekje over of kijk plaatjes. Zo creëer je vertrouwen, ruimte en een veilige omgeving om te praten. Wanneer er iets aan de hand is, ligt de basis er al.

2. Neem een concrete aanleiding

Is de groep onrustig en vang je een ruzie of opmerking op? Gebruik het als aanleiding. Zeg bijvoorbeeld ‘Ik hoorde vandaag kinderen over…’ of  ‘Hebben jullie ook gehoord over … ?’ en snijd het moeilijke onderwerp aan: ‘Ik wil het vandaag hebben over…’. De eerste stap is vaak het moeilijkst.

3. Weet wat er speelt en stem verantwoordelijkheden af

Als je aansluit op een thema van de school weet je meteen wat er speelt. Als pedagogisch medewerker heb je een andere verantwoordelijkheid dan een leerkracht. Houd het onderwerp daarom luchtig. Vind je dat lastig? Leid het onderwerp dan naar algemene thema’s, zoals vrijheid van meningsuiting, samenleven en wereldburgerschap.

4. Bereid je voor op een moeilijk onderwerp

Het helpt als je je inleest op het onderwerp. Het zorgt ervoor dat je je zekerder voelt en niet wordt overvallen door een controversiële mening. Bedenk dat je echt niet op alle vragen een antwoord hoeft te hebben: jij leidt het gesprek.

5. Neem een algemeen standpunt in

Vaak willen kinderen weten wat jij ervan vindt. Neem een algemeen standpunt in. Hier kun je van te voren over na denken, bijvoorbeeld: ‘Ik houd niet van geweld.’

6. Herken emoties

Benoem situaties die je denkt moeilijk te vinden. Bijvoorbeeld wanneer een kind zegt dat het de eigen schuld is van de slachtoffers. Bedenk hoe je hierop het liefst wil reageren. Merk je dat de spanning in de groep te hoog oploopt, benoem dan de emoties en parkeer het onderwerp. Bijvoorbeeld: ‘Dit roept best veel op. We gaan even iets anders doen en komen er vanmiddag op terug.’

7. Spreek regels af voordat je een gesprek begint

Dit zorgt voor rust en duidelijkheid. Bijvoorbeeld: als er iemand aan het woord is, laat je hem uitspreken en iedereen komt aan de beurt. Iedereen mag een mening hebben. We nemen dit serieus. We lachen niet als iemand een heel andere mening heeft. Met een spreekstok of -pop maak je duidelijk wie er aan de beurt is. Bij kleine kinderen kan een handpop ook helpen om hun mening te geven. Het is minder eng om iets te vinden van wat de pop doet, dan van groepsgenootjes.

8. Neem kinderen serieus en geef tegenwicht als het nodig is

Kinderen kunnen controversieel uit de hoek komen. Neem alle meningen serieus. Ook al sympathiseren ze met de dader of zien een complottheorie. Ze dénken het wel. Leid het gesprek door te vragen: hoe kom je tot je mening en waarom vind je dat? Geef tegenwicht door ook andere kinderen te vragen. Krijg je te weinig alternatieve meningen, breng dan nuance aan door te zeggen: ‘Ik hoor ook kinderen die … vinden.’

9. Leid de spanning af door het onderwerp breed te maken

Zo haal je het onderwerp weg bij het actuele en moeilijke onderwerp. Praat over omgaan met elkaar, wat er nodig is om je veilig en geliefd te voelen, hoe je moeilijke situaties kunt oplossen zonder geweld en laat kinderen ideeën aandragen.

10. Rond het gesprek op tijd af

Neem voldoende tijd om het gesprek af te ronden, zodat de kinderen kunnen omschakelen naar de volgende activiteit. Vat het gesprek samen en som de punten op die er gemaakt zijn. Vertel bij een verhit gesprek dat het soms moeilijk is om elkaars mening te horen, maar dat iedereen zijn eigen mening mag hebben.

Je kunt kinderen al vroeg leren omgaan met emoties. Boos zijn mag, maar wanneer ga je over grenzen heen? Met dit spel breng je kinderen op een speelse manier in contact met hun gevoelens. Emotiespelletjes kun je doen met kinderen van allerlei leeftijden. Lees meer>>