Manja Bomhoff, van Het Inzichtenlab, ging in gesprek met inspecteurs, om inzicht te krijgen over wat hen zelf bezighoudt en hoe zij naar hun vak kijken. Voor wie een niet al te goed beeld heeft over deze beroepsgroep, zal misschien vreemd opkijken.

Verrast

Zo ook Teusjan Vlot, algemeen secretaris Inspectieraad en hoofd Bureau Inspectieraad. Hij vroeg Bomhoff om te onderzoeken wie dat nou precies zijn, inspecteurs. ‘Het resultaat heeft mij verrast’, zegt Vlot. ‘Ik vond het mooi om te zien dat inspecteurs zulke heldere opvattingen hebben over wat een goede inspecteur is en hoe die omgaat met normen.’

Wat zeiden de inspecteurs zoal? Bomhoff verzamelden verschillende quotes, wij lichten er een paar uit.

Passie

Centraal in de drijfveren van inspecteurs staat maatschappelijke betrokkenheid, volgens Bomhoff. Zij demonsteren een grote passie en betrokkenheid ten opzichte van hun werkveld.
Een geïnterviewde inspecteur: ‘Als inspecteur moet je voor heel veel openstaan maar toch ook wel sterk genoeg in je schoenen staan om zelf een beslissing te nemen op basis van alle informatie die je ontvangt. Een spin in het web. Je moet de balans vinden tussen alle partijen, burgers, stakeholders, ondertoezichtstaanden, Den Haag.’

Advies

Interessant is dat geen enkele inspecteur aangeeft primair de wet te willen handhaven. Wel geven sommigen aan advies te geven, hoewel dat van bovenaf niet altijd geoorloofd is. ‘Als je geen advies geeft, dan kan het bedrijf de ene kant op gaan terwijl ze de andere kant op moeten gaan. Je kunt dan niets doen en ze de afgrond in zien gaan, of je kunt ze helpen.’

Een andere inspecteur denkt daar net zo over. ‘Ik ben een graag geziene gast. Ik geef tips and tricks weg. We mogen formeel weliswaar geen advies geven, maar je kunt wel aangeven waar er bijvoorbeeld ruimte is in de wetgeving.’

Beeld

Een van de inspecteurs vindt dat het nog niet altijd duidelijk is wat de ondertoezichtstaanden willen en verwachten. ‘In mijn optiek zouden we ook meer moeten nagaan: wat wil de burger? Het beeld dat de burger van ons heeft wijkt heel erg af van wat we in werkelijkheid doen. De politiek heeft ook geen idee. We zouden daarover dus beter en duidelijker moeten communiceren: wat we wel en wat we niet doen. En wat het zou betekenen als we iets anders zouden gaan doen. We moeten daarover eerlijker zijn, nu is het te politiek correct. Daarom zijn de consequenties ook niet heel duidelijk.’

Transparant

Transparant zijn wordt ook belangrijk gevonden. ‘Misschien is onze taak als inspectie ook wel om uit te dragen: shit happens. Er gaan jaarlijks grote dingen mis, ook al doet iedereen zijn stinkende best. Daar zou je veel actiever in kunnen zijn: dat je naar de buitenwereld niet alleen laat zien wat je in je rapporten vindt, maar ook wat er gebeurt. We zijn heel lang meegegaan in die risicoregelreflex. Nu zeggen we: daar letten we op, maar dat kan nog wel iets meer.’

Angst

Dat er soms ook zekere angst heerst voor inspecties, daar zijn de inspecteurs zich van bewust. ‘Je kijkt op een bescheiden manier. Dat wil zeggen dat je je goed bewust moet zijn van je rol als inspecteur. Soms is er enige terughoudendheid nodig in je optreden en oordeelsvorming. Ook om de ondertoezichtstaanden niet van je te vervreemden.’

Kans

Soms zijn mensen juist eerlijk en open. ‘Ik moet zeggen, ze zijn heel eerlijk. Ook over wat er niet goed gaat. Juist medewerkers op de werkvloer. Ze zitten met de inspectie aan tafel, maar ze zeggen gewoon hoe het zit. Dat vind ik heel bijzonder. Ze zien het als kans, ze willen zelf ook verbetering en zien ons als een middel om dingen te bereiken.’

Lees het onderzoek ‘Inspecteurs over hun vak’ >>>

De Onderwijsinspectie werkt sinds 1 augustus 2017 met zogenoemde Onderzoekskaders. Hierdoor verandert het toezicht van de inspectie voor onder meer voor- en vroegschoolse educatie en primair onderwijs. Lees meer