In de media verscheen een artikel met de kop: ‘Maak van buitenspelen een prioriteit na de pandemie’. Kinderen speelden vóór de pandemie al minder buiten, maar de lockdown heeft die trend versneld, waarschuwt Dr. Mark Tremblay, hoogleraar van de Universiteit van Ottawa. De meeste kinderen speelden tijdens de lockdown minder buiten, bewogen minder en brachten meer tijd door achter schermen. Wat betekent dit voor de toekomst?

Taalontwikkeling in buitenspel

Janneke Hagenaar is specialist jonge kind, onderzoeker en onderwijsontwikkelaar binnen de kinderopvang en het onderwijs. Zij is de directeur van Stichting Groen Cement. Een stichting die iedereen wil verbinden die zich met kind én natuur bezighoudt. Momenteel doet Janneke onderzoek naar peuters en de ontwikkeling van hun taalvaardigheid in buitenspel in het promotieonderzoek ‘Hoofd schouders knie en taal’, binnen het lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind van de Hogeschool Leiden.

Onderzoek

Wat vindt zij ervan dat we mogelijk de minst fitte generatie in de geschiedenis opvoeden? ‘Het voorbeeld wat genoemd wordt is in Ottowa, Amerika. Zou dit ook voor Nederland gelden? Ik denk aan een onderzoek door Jantje Beton uit 2018/2019. Daarin werd geconstateerd dat kinderen veel minder buitenspelen. Een oorzaak die wordt genoemd is de verstedelijking. Er is letterlijk minder ruimte voor kinderen om buiten te spelen. Je kan schrikken van cijfers, maar ga er vooral iets mee doen.’

Voordelen buitenspelen

Welke voordelen zijn er aan buitenspelen? ‘De natuur is van belang voor de héle mens, voor het héle kind. Je doet zintuigelijke ervaringen op, die van enorm groot belang zijn voor bijvoorbeeld de taalontwikkeling. De ervaring van woorden doe je vaak op in je kindertijd en buiten. Zoals ‘balans’. Dat woord noem je nog niet, maar het concept van balans krijgt een plek in je systeem. Kinderen oefenen met grote concepten, zoals zwaartekracht en oorzaak/gevolg, zonder direct woorden aan die begrippen te geven.’

Brede persoonsontwikkeling

‘Vanuit het lectoraat onderzoeken we hoe de taalontwikkeling anders wordt gestimuleerd en een ander type vragen stellen als ze buiten zijn’, vertelt Janneke. ‘Onderzoekende taal wordt ontlokt buiten. En buiten zijn raakt meer gebieden dan de taalontwikkeling: het reduceert stress, maar ook stimuleert het de sociaal-emotionele ontwikkeling. De vrijheid van keuzes maken is buiten groter dan binnen. Het stimuleert de fantasie. Buiten krijgt de brede persoonsontwikkeling veel kansen.’

Is het een goed plan om dan juist buiten ook minder voorgevormde buitenspelmaterialen neer te leggen? Janneke: ‘Daar zeg ik volmondig ja op. De buitenruimte biedt zoveel, haal de fietsjes maar eens weg.’

Groen Cement

Stichting Groen Cement pleit ervoor dat alle kinderen dagelijks 90 minuten buiten zijn. Daar ligt ook een belangrijke taak voor de kinderopvang, om overdag voldoende met kinderen buiten te zijn. ‘We zien prachtige voorbeelden dat kinderopvangorganisatie dat ook echt doen. Zij vinden dat voor hun medewerkers van belang en voor de kinderen. Probeer meer groen in te bedden in je dagelijkse ritme. Begin met de dagelijkse activiteiten, om te kijken wat er ook buiten kan. Denk niet te groot, houd het eenvoudig. Bijvoorbeeld de vaste voorleesmomenten.’

Buiten naar binnen

Hoe haal je die natuur van buiten naar binnen? Janneke: ‘Met planten, moestuinbakken, kruidenpotjes waarmee je water of thee maakt voor de kinderen. Vanuit de nieuwsgierigheid van kinderen krijg je vanzelf allerlei vragen als je met groen bezig bent.’

Podcast

Janneke geeft in de podcast nog veel meer tips over hoe je meer groen kan inbedden in de kinderopvang. Beluister de podcast: