Er zal een korte stilte vallen en vervolgens zullen er de rest het lesuur en een deel van de pauze, vragen op je afgevuurd worden. Een kind kan de was doen. Er is slechts één aandachtspuntje: je moet achter je eigen woorden staan en deze kunnen onderbouwen met theorie. Anders blijf je niet overeind. Dan weet je dat.

Vanzelfsprekend is er in de opleiding veel theorie verwerkt over de ontwikkelingsgebieden van een kind. Een gemiddelde tweedejaars student PW kan jou al het nodige vertellen over de motorische, cognitieve en de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Lastiger gaat het worden wanneer je vraagt naar de gewetensontwikkeling. Hoe zit dat eigenlijk? Wanneer weet een kind nu wat er wel en niet mag? Volgens mijn studenten al heel vroeg. ‘Die peuter op mijn groep, weet echt wel dat hij er niet aan mag komen hoor! Hij kijkt mij recht aan als hij het toch doet. Hij doet het bewust om mij dwars te zitten!’

‘Beschouw (jonge) kinderen maar als ontoerekeningsvatbaar en help ze om zich langzaam bewust te worden van hun daden’

Interessant. Laten we de theorie er eens bij halen. De peuter begint te ontdekken dat er dingen zijn die wel en niet mogen. Dat klopt. Feit is dat jij (de pedagogisch medewerker) zijn geweten bent. Als hij zich al bewust is van het feit ‘dat er iets ‘is’ met die aantrekkelijke knopjes van de stereotoren” zal hij (inderdaad) oogcontact zoeken met “zijn geweten” (jij dus). Aan jou de schone taak om de peuter te vertellen hoe het zit: ‘De stereotoren is van ons, kijk hier is speelgoed waar jij op mag drukken.’

Wanneer we kijken naar de mate waarin een peuter zich ontwikkeld heeft, is hij theoretisch helemaal niet in staat om iets te doen om jou dwars te zitten. Wellicht vraagt hij ergens aandacht voor. Maar daarachter schuilt altijd een (andere) vraag en het is aan jou die te horen en te beantwoorden. Vaak door herhaling. En herhaling en herhaling… En dan heb ik het nog niet eens over de impulscontrole die de peuter simpel weg niet heeft. Dus áls er al iets van geweten ontwikkeld zou zijn over het feit dat het koekje van David is: het koekje zelf ziet er veel te lekker uit! En oeps, nu zit het in mijn mond.

Als ik geïnteresseerd iets zit te kijken en iemand zet plotseling de tv uit, reageer ik met woorden. Omdat ik geleerd heb dat ik niet mag slaan. Maar iemand moet mij dit wel eerst geduldig aangeleerd hebben.

Naar studenten helpt de link met het Nederlandse rechtssysteem: Wie een misdaad pleegt terwijl hij volledig ontoerekeningsvatbaar is, krijgt geen gevangenisstraf. Beschouw (jonge) kinderen maar als ontoerekeningsvatbaar en help ze om zich langzaam bewust te worden van hun daden.