Het Centraal Planbureau (CPB) deed onderzoek naar de factoren die de arbeidsparticipatie van vrouwen op lange termijn bepalen, het effect van ouderschap op het inkomen en collectieve voordelen van de economische zelfstandigheid van vrouwen.

Child penalty

Uit het onderzoek komt naar voren dat het gemiddelde inkomen van vrouwen sterk daalt in de eerste twee jaar na de geboorte van het eerste kind. Op het inkomen van mannen heeft de geboorte maar een beperkt effect. De ‘relatieve child penalty’, het verlies in inkomen van vrouwen ten opzichte van mannen is acht jaar na de geboorte van het eerste kind gemiddeld 39%. Daarmee is de relatieve child penalty in Nederland hoger dan die in Scandinavische landen, maar lager dan in bijvoorbeeld Duitsland en Oostenrijk.

Voorkeuren en gevestigde rolpatronen voor vrouwen en mannen lijken hierbij een belangrijke rol te spelen, schrijft het CPB. De inkomensdaling komt namelijk vooral doordat vrouwen minder uren gaan werken.

De child penalty op participatie is wel afgenomen over de tijd. Mogelijk hebben de hervormingen in de kinderopvangtoeslag hieraan bijgedragen, maar dit effect is lastig te isoleren, schrijft het CPB.

Betaalbare kinderopvang als stimulans

Er zijn weinig mogelijkheden om de arbeidsmarktparticipatie van moeders te verhogen volgens het CPB. Nederland voert al relatief veel beleid om de arbeidsparticipatie van vrouwen te stimuleren. Voldoende aanbod van betaalbare kinderopvang kan de arbeidsparticipatie van moeders stimuleren, maar hier gaan ook substantiële kosten mee gepaard constateert het CPB. Het effect van een hogere vergoeding of een langere duur van ouderschapsverlof voor vrouwen heeft géén eenduidig positief effect op hun arbeidsparticipatie. Ouderschapsverlof speciaal voor vaders heeft op de langere termijn weinig effect op de arbeidsparticipatie van vrouwen, maar leidt wel tot een verschuiving van de verdeling van zorgtaken binnen het gezin op de langere termijn.

Verhoging kinderopvangtoeslag

Het CPB deed ook onderzoek naar de verhoging van de kinderopvangtoeslag. De verhoging van de kinderopvangtoeslag en de belastingkortingen tussen 2005 en 2008 hebben op de korte termijn de arbeidsparticipatie en het inkomen van moeders verhoogd, de langetermijneffecten zijn echter minder duidelijk, schrijft het CPB. Deze hervormingen hebben geleid tot een gemiddelde toename van 2,3% -punt in de arbeidsparticipatie en 860 euro in het (fiscaal) jaarinkomen van moeders van kinderen jonger dan 12 jaar.

Bonus of fiscale voordelen?

D66 en VVD pleiten voor maatregelen om parttimers te verleiden om meer uren te werken. D66 wil een bonus invoeren, de VVD ziet de oplossing in fiscale voordelen. Vakbond FNV pleit bij BNR Nieuwsradio juist voor investeren in betere kinderopvang, betere faciliteiten rondom het combineren van je werk met zorgtaken. De vakbond denkt verder dat een loonimpuls het nijpende personeelstekort zou kunnen terugdringen.

De conclusies van het CPB komen naar voren uit onderzoek dat het deed op verzoek van de directie Emancipatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het secretariaat van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek ‘Deeltijdwerk’ naar de (collectieve) baten van economische zelfstandigheid. Naar de notitie>>

Bron: Centraal Planbureau