Hoewel veel ouders gedupeerd zijn door de werkwijze van de Belastingdienst Toeslagen, zijn er ook ouders die bewust misbruik hebben gemaakt van het kinderopvangtoeslagstelsel. In september 2022 schreef De Telegraaf over een megafraude, waarbij ‘ouders kinderlijk eenvoudig zes toen binnen harkten’.

Onterecht toeslag ontvangen

Een zogeheten facilitator heeft voor ouders die geen gebruik maakten van kinderopvang toch kinderopvangtoeslag aangevraagd. Ouders kregen zo dus toeslag, zonder gebruik te maken van kinderopvang. In een enkel geval ging het kind wel naar de kinderopvang, maar voor veel minder uren dan dat er aan toeslag voor was aangevraagd. Zodoende kregen deze ouders, onterecht, voor tonnen aan kinderopvangtoeslag.

Nepfacturen en -jaaropgaves

Tijdens de controle door de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, werden door de verdachten valselijk opgemaakte stukken getoond zoals facturen en jaaropgaves van verschillende kinderopvangorganisaties, die overigens zelf niets wisten van de fraude omdat de kinderen in de meeste gevallen niet naar de opvang gingen. Na verder onderzoek heeft Toeslagen de casus overgedragen aan de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdiensten (FIOD) en het Openbaar Ministerie (OM), waarna strafrechtelijk onderzoek is gestart waarbij uiteindelijk veroordelingen voor de facilitator en de betrokken ouders zijn opgelegd.

Staatssecretaris Aukje de Vries

De staatssecretaris van Financiën Aukje de Vries, die verantwoordelijk is voor Toeslagen en Douane, reageert op bovengenoemde in haar antwoord op Kamervragen van Kamerlid Chris Stoffer (SGP): ‘Fraude is onacceptabel. Niet alleen bij het ten onrechte aanvragen van toeslagen, maar ook bij de herstelregeling die bedoeld is om gedupeerde ouders te helpen.’

Fraude en de hersteloperatie kinderopvangtoeslag

Stoffer wil van de staatssecretaris weten of zij kan zekerstellen dat dergelijke fraudeurs niet worden gecompenseerd in de hersteloperatie kinderopvangtoeslag, die in het leven is geroepen om gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire te compenseren. En zo ja, hoe wordt dat voorkomen?

De Vries: ‘Het uitgangspunt is dat ouders niet worden gecompenseerd indien zij compensatie vragen over dezelfde periode als waarover een strafrechtelijke vervolging door het OM, gevolgd door een strafrechtelijke veroordeling, heeft plaatsgevonden of een terechte vergrijpboete door Toeslagen is opgelegd. De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) heeft daarom de gegevens ontvangen over ouders die te maken hebben gehad met een strafrechtelijke veroordeling of die een vergrijpboete opgelegd hadden gekregen in het verleden door Toeslagen. Deze ouders komen niet in aanmerking voor beoordeling via de eerste toets, maar bij hen vindt enkel de integrale – uitgebreidere – beoordeling plaats, met inachtneming van beschikbare informatie uit het strafdossier. Hiermee wordt voorkomen dat deze ouders via de eerste toets, zonder medeneming van alle feiten en omstandigheden, al recht krijgen op compensatie.’

Compensatie over andere periodes

Daarbij moet worden gezegd dat deze ouders mogelijk wel gecompenseerd worden over andere perioden dan de periode waarin fraude is vastgesteld. ‘Een ouder kan bijvoorbeeld te maken hebben gehad met een strafrechtelijke vervolging van fraude door het OM met de kinderopvangtoeslag over de periode 2012-2014. Deze ouder meent dat hij/zij in de jaren 2008- 2011 gedupeerd is geraakt door Toeslagen, en vraagt hiervoor compensatie aan. Op basis van de beoordeling door UHT blijkt de ouder door vooringenomen handelen van Toeslagen in het verleden onterecht een terugvordering te hebben gekregen. In dat geval ontslaat de strafrechtelijke vervolging UHT er niet van om deze ouder voor de periode 2008-2011 te compenseren. Ook ouders die bijvoorbeeld weliswaar zijn overgedragen naar het strafrecht, maar waar geen strafbaar feit is vastgesteld door het OM, of waarbij de vergrijpboete naar de huidige maatstaven te lichtvaardig of onterecht is opgelegd, kunnen in aanmerking komen voor compensatie.’

De Vries zegt ook dat het niet volledig uit te sluiten is dat er gevallen zijn waarin ouders wel compensatie ontvangen, ook als een zaak is overgedragen aan het OM voor strafrechtelijke veroordeling of er een vergrijpboete is opgelegd over dezelfde periode als waar de compensatie voor is aangevraagd. Dit kan zeker in de eerste paar maanden dat de Catshuisregeling werd toegepast, gebeurd zijn omdat het OM en UHT toen nog niet zo intensief informatie met elkaar deelden als later in het proces.

Fraude vroegtijdig in beeld

Volgens De Vries is er nu geen reden om de hersteloperatie aan te passen naar aanleiding van signalen van fraude. Vanwege de huidige werkwijze kan een poging tot fraude vroegtijdig in beeld komen. ‘In bewezen gevallen van opzettelijk misbruik zal worden opgetreden. Misbruik en fraude zijn onacceptabel. Bij fraude biedt de Wet hersteloperatie Toeslagen de mogelijkheid om – indien die aanvraag is ingediend nadat het wetsvoorstel Wet hersteloperatie toeslagen in werking is getreden – het forfaitaire bedrag en het compensatiebedrag terug te vorderen. Aanvullende regelingen worden waar mogelijk stopgezet.’

Maandelijkse gegevensaanlevering

De Vries vertelt ook welke maatregelen de afgelopen jaren zijn genomen om fraude met kinderopvangtoeslag tegen te gaan en vroegtijdig op te sporen, zoals het maandelijks aanleveren van gegevens door kinderopvangorganisaties. ‘Zo ontvangt Toeslagen inmiddels maandelijks gegevens van kinderopvangorganisaties, op basis waarvan bestandsvergelijkingen plaats kunnen vinden tussen de informatie uit aanvragen en de ontvangen gegevens van de opvang. Wanneer Toeslagen daarbij (grote) verschillen constateert, wordt de ouder hierop geattendeerd en kan de ouder de toeslagaanvraag aanpassen. Indien na afloop van het jaar blijkt dat de ouder te veel kinderopvangtoeslag heeft ontvangen, vordert Toeslagen het te veel ontvangen bedrag terug. Dit proces is met waarborgen omkleed. Ook is een proces van persoonlijke begeleiding ingericht bij complexe persoonlijke situaties en wanneer sprake is van schuldenproblematiek.’

Bekijk de brief “Antwoorden op Kamervragen over megafraude toeslagen” >>