Wettelijke maatregelen

• Gastouderbureaus zijn sinds 2010 verplicht om de kassiersfunctie uit te voeren zodat er geen directe betalingen kunnen plaatsvinden tussen gastouder en vraagouder.
• Gastouders ontvangen alleen kinderopvangtoeslag voor hun eigen kind als dat wordt opgevangen in een kindercentrum tijdens dezelfde uren dat de gastouder aan het werk is. Deze regel bestaat sinds 2012.
• Alle opvanglocaties, en dus ook gastouders, worden geregistreerd in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen. Registratie is afhankelijk van of je voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen.
• De kinderopvangtoeslag is gemaximeerd tot 230 uur per maand per kind.
• Het aantal uren van de ouder die het minste werkt, is het maximale aantal uren wat een ouder recht heeft op kinderopvangtoeslag.
• Het aantal maanden waarover een ouder met terugwerkende kracht kinderopvangtoeslag kan terugvragen, is beperkt tot drie maanden.
• De Belastingdienst kan langer de tijd nemen om een aanvraag voor kinderopvangtoeslag te verwerken (13 weken met de mogelijkheid dit te verlengen met nog eens 13 weken). Zo is er meer tijd om aanvragen met een frauderisico te onderzoeken.
• Er worden geen overschotten van kinderopvangtoeslag verstrekt, als de aanvrager bij de Belastingdienst onbekend is.
• Als een aanvrager is vertrokken zonder dat duidelijk is waarheen, wordt de kinderopvangtoeslag stopgezet.
• De handhaving op misbruik is sinds 2012 strenger. Met ingang van 2013 zijn de boetebedragen in de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen verhoogd voor recidive met kinderopvangtoeslagfraude.

Maatregelen in het toezicht

• Het toezicht op de juistheid van het uitbetalen van kinderopvangtoeslag is geïntensiveerd. Er zijn vier controlemomenten: voor de aanvraag, tijdens de aanvraag, in de voorschotfase en bij de definitieve toekenning.
• Tijdens een aanvraag kan de Belastingdienst inschatten of deze risicovol of risicoarm is. De risicovolle aanvragen worden eerst beoordeeld voordat een voorschot wordt toegekend.
• Is er sprake van een risico, dan wordt de burger uitgenodigd om met zijn bewijsstukken bij een balie van de Belastingdienst langs te komen. Komt deze persoon niet opdagen, dan wordt er ook geen kinderopvangtoeslag verstrekt.
• Door de inzet van het Combiteam Aanpak facilitators worden vormen van samenspanning door ouder, gastouder en gastouderbureau gecontroleerd. Wanneer er na een controle blijkt dat een gastouderbureau risicovol is, wordt d.m.v. fysiek toezicht vastgesteld in welke mate de administratieve werkelijkheid overeenkomt met de feitelijke werkelijkheid.
• 42.000 gastouders hebben in 2014 een brief ontvangen waarin ze erop worden gewezen dat inkomsten uit gastouderopvang over 2013 opgegeven moeten worden. De Belastingdienst onderwerpt de betreffende aangiften nu aan extra toezicht.
• In 2014 is het project kwaliteitsverbetering gastouderbureaus van start gegaan. De GGD en de Belastingdienst/Toeslagen zullen tot eind dit jaar bij een groot aantal gastouderbureaus gezamenlijke inspecties uitvoeren. Bij het constateren van overtredingen op de kwaliteit van de opvang, zullen gemeenten stevig handhaven.

Kwaliteitsverbetering gastouderbureaus

Laatstgenoemde maatregel met gezamenlijke inspecties van gastouderbureaus levert volgens minister Asscher al goede resultaten op. Het is nog wel vroeg voor conclusies, omdat er nog sprake is van pilotinspecties. Toch noemt de minister van Sociale Zaken de gezamenlijke aanpak ‘effectief’. In het project Kwaliteitsverbetering gastouderbureaus bundelen de VNG, gemeenten, GGD-en en de Belastingdienst verschillende signalen over slechte kwaliteit en misbruik in de gastouderopvang. Deze signalen kunnen duiden op fraude. Wordt er na een controle daadwerkelijk een overtreding geconstateerd, zullen gemeenten en/of de Belastingdienst stevig handhaven.

Niet meer fraude

Minister Asscher benadrukt in zijn brief dat fraude ‘een doorn in het oog van het kabinet is’. Hij noemt de maatregelen die zijn genomen om fraude met bijvoorbeeld kinderopvangtoeslag te beperken effectief. Het voorkomen van fraude blijft desondanks hoog op de agenda staan. De minister waarschuwt ook dat het nu, door de strengere controle op fraude in bijvoorbeeld de gastouderopvang, net lijkt of er meer fraude is. Dat is niet zo. Feitelijk wordt er gewoon actiever op gehandhaafd.