Als de plannen van het kabinet doorgaan, betalen ouders vanaf 2025 slechts vier procent van de maximum uurprijs voor kinderopvang (het bedrag dat de overheid maximaal vergoedt voor kinderopvang), ongeacht de hoogte van het inkomen van de ouders. Wanneer het uurtarief (dat wordt bepaald door de kinderopvangorganisatie) hoger is dan de maximum uurprijs, betalen ouders de rest van dat bedrag volledig zelf.
De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) vreest dat er aanzienlijke prijsstijgingen zullen volgen, wanneer kinderopvang vanaf 2025 grotendeels vergoed wordt door de overheid. ‘Door de combinatie van schaarste, organisaties met een winstoogmerk én het ontbreken van financiële regels zoals een grens aan de prijs en de winst’, stelt BMK-voorzitter Loes Ypma. De BMK beroept zich voor deze stellingname op een rapport van de Rebel Group, waaruit blijkt dat er grote risico’s voor de prijs voor ouders ontstaan als de overheid niet stuurt op de prijs van kinderopvang.
Niet naïef zijn
Hoewel de BMK voorstander is van bijna gratis kinderopvang, waarschuwt Ypma ook dat men niet naïef moet zijn. ‘Er bestaat een aanzienlijke kans op prijsstijgingen, door de combinatie van schaarste, organisaties met een winstoogmerk én het ontbreken van financiële regels zoals een grens aan de prijs en de winst. Uit het rapport van Rebel Group blijkt dat dit eenvoudig is op te lossen. Een prijsplafond pakt het risico op het prijsopdrijvend effect op een directe manier aan en voorkomt dat prijzen stijgen. Het is niet ingewikkeld in te voeren en past bij de verdere transitie naar gratis kinderopvang en samenwerking met het onderwijs. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, dus kabinet; zorg dat er een prijsplafond komt en verbied winstuitkeringen. Dat is een doeltreffende, eenvoudige oplossing én de beste garantie dat geld dat voor kinderopvang is bedoeld, ook daadwerkelijk bij kinderen terecht komt.’
BK: ‘Het aanbod zal verschralen’
Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) kan zich niet vinden in het standpunt van de BMK. In een opiniestuk zegt BK-directeur Emmeline Bijlsma: ‘Den Haag wil de kinderopvang bijna gratis maken en komt daarom met heel veel extra regels. Zoals een maximum prijs. Het zijn de kleine aanbieders die de dupe worden van dit beleid. De ondernemers in de dunbevolkte gebieden, de innovatieve aanbieders die inspelen op duurzaamheid en groen, de mkb’ers die met hoge huren en energieprijzen worden geconfronteerd. Het aanbod zal verschralen, dat zien we in de jeugdzorg, thuiszorg, politie, verpleeghuizen – alle sectoren die in de greep zijn van de overheidsregulering.’
Meer regels en controle
Bijlsma vreest dat bij het doorvoeren van deze ‘systeemschok’ – kinderopvang vrijwel gratis maken – beleidsmakers grijpen naar ‘het enige middel dat ze kennen: meer regels en controle’. Terwijl ouders graag zelf kiezen welke kinderopvang bij hun past, vreest de BK dat dat straks niet meer kan als Den Haag ‘betaalt en bepaalt’. Bijlsma: ‘De beleidsmakers willen dat de kinderopvang zich naar hún wensen voegt. De overheid wil de prijs bepalen, hoe vaak de kinderen naar buiten mogen, de openingstijden, en wil de aanwezigheid van de kinderen controleren. Allemaal bureaucratie en controle. Maar de overheid weet helemaal niet hoe het er daar aan toegaat. Den Haag kan niet beslissen hoe mensen moeten leven, hoe ze hun kinderen opvoeden en waar ze hun kinderen naartoe brengen.’
De BMK wil graag dat het ministerie van SZW onderzoek doet naar een realistisch prijsplafond, dat niet te hoog maar ook niet te laag is, zodat de kwaliteit van kinderopvang gewaarborgd blijft. Ypma: ‘De 4 procent eigen bijdrage van ouders blijft geen 4 procent als organisaties zelf hun prijs mogen bepalen. Als een organisatie de prijs voor ouders met € 2,- verhoogt, betalen hogere inkomens nog steeds minder dan dat zij nu betalen, maar wordt het voor de lagere inkomens onbetaalbaar. Daarom moet het kabinet een realistische prijs bepalen én een prijsplafond invoeren. Zo voorkomen we een rampzalige stijging van prijzen voor ouders en een dramatische daling van de kansengelijkheid.’
BVOK: ‘Maximum uurtarief slecht voor toegankelijke kinderopvang’
‘Gratis kinderopvang is niet gratis en slecht voor de toegankelijkheid. Een maximum uurtarief doet er nog een schepje bovenop.’ Dat zegt de BrancheVereniging Ondernemers Kinderopvang (BVOK). ‘Het bekendmaken van “gratis kinderopvang” heeft een hoop ouders en, in eerste instantie, een aantal kinderopvangorganisaties blij gemaakt’, vertelt Natascha van der Post, voorzitter van de BVOK, namens de BVOK. ‘Er was weer een stip op de horizon waardoor kinderopvang toegankelijker zou (moeten) worden. Het is de basis van de samenleving. Het maakt dat ouders kunnen werken.’
Duik je wat dieper in de materie, dan zie je al snel dat ‘gratis’ kinderopvang niet zo gratis is als men denkt, stelt Van der Post. ‘De uurtarieven van de kinderopvangorganisaties liggen namelijk behoorlijk hoger dan de grens van de overheidsvergoeding. Dit betekent dat ouders niet slechts 4 procent eigen bijdrage betalen, maar gemiddeld wel tot 17 procent.’
‘Maximum uurprijs zou de sector om zeep helpen’
‘Het is een feit dat de kinderopvangtoeslag jarenlang te laag is geïndexeerd. De kosten voor kinderopvangorganisaties stijgen wel mee met minimaal de inflatie en organisaties worden dus gedwongen om het uurtarief mee te verhogen. Voor 2024 ligt de verwachting niet anders. Door wederom een te lage indexatie blijven organisaties genoodzaakt om een hoger uurtarief toe te passen. Nu is er een oproep om een maximum uurprijs vast te stellen. Dit zou de sector om zeep helpen. Zowel regionaal als lokaal wordt er met andere prijsmodellen gewerkt. Sommige locaties van organisaties zijn heel duur en organisaties die bij scholen in zitten betalen verhoudingsgewijs minder huur. Daarnaast is de financiering van een organisatie ook een factor die meegewogen moet worden in het vast kunnen stellen van een uurtarief. Bij het vaststellen van een landelijke maximum uurprijs kunnen de individuele factoren van elke organisatie niet meegewogen worden. Dit kan wel wanneer je een vrije marktwerking houdt zonder maximum uurprijs.’
Eenheidsworst
BVOK vreest dan ook voor de sector. ‘Het invoeren van een maximum uurprijs zal de “kleinere” organisaties, die vaak toch relatief hogere kosten hebben, de nekslag geven. De gezonde concurrentie, waardoor kwaliteit en aanbod gewaarborgd wordt, zal compleet worden overgenomen door eenheidsworst. BVOK roept op tot het toegankelijk houden van de kinderopvang voor ouders met een kleine beurs én voor kleinere ondernemers.’
Lees ook: Blog Betsy van de Grift – Hoe redelijk is een prijsplafond in de kinderopvang?
Monique Litjens (VAK): ‘Baal ervan dat brancheorganisaties niet met één mond spreken’
‘Deze plannen leiden tot polarisatie.’ Dat zegt Monique Litjens, voorzitter van de Verenigde Agrarische Kinderopvang (VAK) over de plannen voor een prijsplafond in de kinderopvang. ‘Volgens mij staan we allemaal voor kwalitatief goede opvang. Ik ben benieuwd naar het hogere doel dat de BMK lijkt na te streven: kinderopvang als basisvoorziening, een prijsplafond, alles integreren in het onderwijssysteem, geen ondernemers meer, geen kleinere organisaties meer en geen keuzevrijheid meer voor ouders?’
Inkomenskloof
Litjens vreest dat ‘gratis’ kinderopvang een nog groter wordende inkomenskloof in de hand werkt. ‘Wat is er zo erg aan dat de goed verdienende ouders nu nog meer bijdragen? Waarom moet élke Nederlander straks gaan bijdragen? De “rijkere” ouders houden ineens heel veel geld over, de “armste” ouders gaan er niet op vooruit: dat moet kansengelijkheid stimuleren? Ik vind het erg jammer, sterker nog, ik baal er ontzettend van dat de brancheorganisaties niet meer kunnen samenwerken, dat we niet één stem hebben richting politiek, maar moeten lobbyen om gedaan te krijgen wat ieder denkt dat het beste is voor kinderen. Dat komt uiteindelijk niemand ten goede.’
ICKO: ‘Kinderopvang houdt tarieven zo laag mogelijk’
Volgens Noëlle Haitsma van Informatiecentrum Kinderopvang (ICKO) is de angst dat kinderopvangorganisaties straks bovenmatige tarieven gaan hanteren, ongegrond. ‘In het rapport van Rebel Group wordt grotendeels uitgegaan van een redenering op basis van vrije marktwerking, dat is in de kinderopvang echter niet van toepassing vanwege de sterke regulering op inzet van personeel en huisvesting en dergelijke ten behoeve van de kwaliteit. Ook nu, als de schaarste al groot is, is er geen sprake van kinderopvangorganisaties die hun tarieven bovenmatig hoog stellen. Aanbieders, ongeacht hun rechtsvorm, nemen hun maatschappelijk taak serieus en houden hun tarieven zo laag als mogelijk ondanks de sterk stijgende kosten van onder andere personeel.’
‘Investeringen zijn nodig voor groei’
Volgens Haitsma kan een prijsplafond juist de toegankelijkheid van kinderopvang belemmeren. ‘Een vast maximum uurtarief ondermijnt niet alleen de keuzevrijheid van ouders, maar ook de toegankelijkheid van de kinderopvang. Want ongeacht welk stelsel, zijn investeringen in personeel en locaties nodig om groei te realiseren. Met stijgende regeldruk neemt de mogelijkheid en bereidheid om te investeren in groei af, dat geldt voor zowel stichtingen als niet-stichtingen.’
Kansengelijkheid bevorderen
‘De angst voor prijsstijgingen komt voort uit het idee om in een nieuw stelsel de bijdrage van de overheid onafhankelijk van het inkomen te maken. Dat is eenvoudig op te lossen door juist de laagste inkomens 96 tot 100 procent te vergoeden en de hogere inkomens een lagere procentuele vergoeding te geven. Daarmee wordt de kansengelijkheid wel bevorderd’, besluit Haitsma.
Reactie SZW
Op NOS.nl zegt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het risico te zien van (eventuele) stijgende tarieven. ‘Daarom laat het ministerie momenteel onderzoek doen naar mogelijke maatregelen om dit voorkomen, waaronder in een uiterst geval tariefregulering.’ Voor 10 mei komen de resultaten van het onderzoek. Dan debatteert de Tweede Kamer erover.
Bron: NOS.nl
Ik mis in de rapporten en de bijdragen de rol van de werkgevers in de financiering. Het is nog niet eens zo heel lang geleden dat er een constructie was waarbij de werkgevers 1/3 van de factuur van de kinderopvang betaalden. Met bijvoorbeeld een belastingaftrekbare regeling voor ouders én bedrijven en een directe financiering vanuit de overheid komen we verder dan dat we gaan reguleren op prijsniveau. Ik kan me heel wat scenario’s voorstellen waarbij ik de kwaliteit om zeep help door flink te snijden in de uren van medewerkers, de materialen die worden gebruikt en de opleidingen die ik onze vakmensen gun. En precies dat wil ik niet. Dus iets of iemand zal dat toch moeten betalen en de overheid doet dat slechts ten dele.
Stop vooral ook met het idee dat dingen ‘gratis’ zijn.
Het doel van de BMK is al jaren om de sector weer uit de vrije markt te halen. Dat heeft niet zozeer met de tarieven te maken als wel met hun overtuiging dat een collectieve aanpak beter is.
Het is goed en nodig dat de kinderopvang, net zoals de basisschool, een basisvoorziening wordt die bekostigd wordt uit de algemene middelen. Dat is hard voor de kleine onderneminkjes maar het zal het pedagogische niveau verhogen en de kinderopvang meer maatschappelijk gericht maken dan nu het geval is in bijv. een groot aantal eenpitters en kleinere kinderopvang-onderneminkjes die vooral op winst gericht zijn en dat ondergeschikt maken aan het aanbod in het primaire proces en de kwaliteit van de PM’ers. Nu zie je ook dat er super elitaire kinderopvangonderneminkjes bestaan, met veel hogere tarieven, alleen bedoeld voor de rijke ouders. Dat verdwijnt dan ook.
We doen daar in Nederland met z’n alleen héél moeilijk over. Maar als je gaat kijken in een land als Zweden dan zie je dat alle mensen (dus ook zonder kinderen) via de belasting meebetalen aan een kwalitatieve kinderopvang, die hoort bij een goede begeleiding op opvoeding van het (jonge) kind. En dat heel gewoon vinden. Ook mensen die geen kinderen hebben profiteren daar eigenlijk van. Want ook die mensen “maken ook gebruik” van jongere landgenoten die later in de zorg en andere beroepen gaan werken die zij ook nodig hebben. Het opvoeden van kinderen wordt daar niet alleen gezien als een persoonlijke verantwoordelijkheid van de ouders maar ook als een gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat is een véél socialere (en m.i. wijzere) gedachte dan het marktdenken dat op dit moment in Nederland de boventoon voert in discussies over dit onderwerp.
Én het wordt gemakkelijker voor mensen die vanuit het buitenland instromen in de samenleving. Voor hen wordt het vanzelfsprekender en (administratief) gemakkelijker om hun kind een goede start te geven in de maatschappij.
Dat zijn voor mij grote voordelen. Maar daar moeten we met z’n allen wel nog aan gaan wennen.
Ik ben een 63 jarige pedagogisch medewerker (en pedagogisch coach), die nog steeds met hart en ziel werkt en op veel verschillende werkplekken aan de slag is geweest. Ook als pedagogisch coach op werkplekken in kleine onderneminkjes, waar ik een paar keer ben aangebotst tegen situaties waarin een directeur niet voldoende wilde investeren en waardoor de kwaliteit en het aanbod, de behuizing en de inrichting niet verbeterd konden worden. Eén keer zelfs in die mate dat ik het vond lijken op verwaarlozing. En de GGD die altijd zo streng lijkt ging niet handhaven maar keek weg en stelde weinig/geen kritische vragen…