Stress: we hebben er allemaal wel eens last van. De een in mindere en de andere in meerdere mate. Van nature hebben we stress nodig, om ons te kunnen focussen, om te overleven in spannende situaties. ‘Maar in de huidige maatschappij hebben we vaak langdurige stress; stress waarop we vaak geen grip hebben. Dat maakt dat we zo langdurig onder stress staan, dat we er ook ziek van kunnen worden’, vertelt dr. Fabienne Naber in deze podcastaflevering over de invloed van stress op het babybrein.
De eerste 1000 dagen
Maar de basis van hoe we leren omgaan met stress als we volwassen zijn, wordt gelegd in onze kindertijd. In de podcast gaat Fabienne in op de eerste 1000 dagen. ‘Als je ziet wat er gebeurt in dat brein in die eerste duizend dagen, dat is pas echt fascinerend! In die periode wordt een blauwdruk gemaakt voor het functioneren in de rest van je leven. De invloed van stress van buitenaf op de ontwikkeling van het brein, maar ook hoe jij vervolgens zelf de rest van je leven reageert op stress.’
‘Hoe minder stress een kindje ervaart in de eerste periode, hoe beter dat terugkoppelsysteem kan ontwikkelen. Om dat goed te kunnen ontwikkelen, is het noodzakelijk dat er weinig stress is vanuit de omgeving. Want: hoe rustiger een kindje is, hoe beter het feedbacksysteem zich kan ontwikkelen.’
Overlevingsstand stagneert de ontwikkeling
Staat een kindje vanwege veel stress in de overlevingsstand, dan heeft dat gevolgen voor de (brein)ontwikkeling. Fabienne: ‘Alles qua ontwikkeling komt dan op een minimaal pitje te staan. De ontwikkeling is wel aanwezig, maar het is niet optimaal. Je hebt wel een stress-copingstrategie ontwikkeld, maar die is niet optimaal.’
Verschil maken
Gelukkig kun je als pedagogisch professional echt een verschil maken, door er te zijn voor een kindje, door sensitief responsief te reageren, het kind te volgen in wat het nodig heeft. Fabienne legt uit: ‘Als een kindje in de eerste anderhalf jaar van het leven heeft gemerkt dat er mensen zijn voor het kind, die voor hem zorgen en reageren op signalen, ervaart een kindje weinig stress. Zo kunnen het brein en het stress-systeem optimaal ontwikkelen. Een kind wordt veerkrachtiger en kan beter met stress omgaan, de rest van zijn leven.’
‘Dat wil niet zeggen dat iedereen die nu mentale problemen heeft, vroeger allemaal stress heeft ervaren. De mate van stress waar we nu allemaal aan onderhevig is, daar zijn wel fysiologisch gezien niet tegen bestand. Maar je hebt een voorsprong als je in die eerste anderhalf jaar veel rust en ontspanning hebt gehad.’
Ontspannen
‘Het belangrijkste is dat ouders/verzorgers ontspannen zijn’, stelt Fabienne. ‘Hoe meer ontspannen je zelf bent, hoe makkelijker je kan reageren op de signalen van een kindje. Ook heeft een kindje een volwassene nodig om stress te reguleren.’ Hoe dat precies werkt, vertelt Fabienne in de podcast:
