‘Peuters en kleuters moeten zich vooral motorisch ontwikkelen en zelfvertrouwen krijgen,’ zegt Goorhuis-Brouwer. ‘Onder de 6 jaar is een schoolse aanpak volstrekt zinloos.’
Momentopname
Haar mening wordt ondersteund door testresultaten van hoogleraar ontwikkelingspsychologie Paul van Geert. Hij toont aan dat de taalontwikkeling bij kleuters zich ronduit chaotisch ontwikkelt. Tussen de maandag en dinsdag kan dan echt een wereld van verschil zitten. Oftewel: het resultaat van een citoscore op deze leeftijd is slechts een momentopname. Toch zien deze deskundigen, maar ook leerkrachten, met lede ogen aan dat kinderen etiketten krijgen opgeplakt naar aanleiding van die score.
Hersenen
Goorhuis-Brouwer laat met treffende en waargebeurde cijfers zien dat de hersenen van jonge kinderen nog niet klaar zijn voor schoolse educatie. Een kleuterjuf is gemiddeld 500 uur bezig om een kleuter letters te leren schrijven. Een leerkracht in groep 3 kan dit in 50 uur. ‘In die 450 uur hadden de kleuters kunnen spelen in plaats van oefenen op letters.’
Commercie
De commercie speelt een te grote rol in de toetscultuur, wordt gezegd in de reportage. Scholen willen in groep 8 graag dat kinderen een goed citoresultaat behalen. ‘En,’ zegt Goorhuis-Brouwer, ‘vergis je niet, Cito is al lang geen overheidsbedrijf meer, maar een commercieel bedrijf met een miljoenenomzet. Zij zijn erbij gebaat dat er meer toetsen worden afgenomen. Na de peutertoets zijn dit bijvoorbeeld thuistoetsen zodat ouders met hun kinderen kunnen oefenen.’
Concentratie
De kinderen in de Brandpuntreportage laten bij vlagen letterlijk zien dat alle toetsen en klassikale lesjes niet aansluiten bij hun ontwikkeling. Als een peuterleidster aan een peuter vraagt: ‘wie knipt je haren?’ antwoordt de peuter na lang nadenken ‘papa’. De kring met kleuters kan de concentratie niet echt vasthouden bij de klassikale verkeersles van de juf. Goorhuis-Brouwer: ‘De peutertoetsen zijn ongetwijfeld goedbedoeld voor kinderen met aan achterstand. Maar als een kind van die leeftijd vrolijk en enthousiast is en laat blijken dat hij graag bij je in de groep is, dan kun je zeggen dat het goed met hem gaat.’ Waarmee Goorhuis-Brouwer lijkt te zeggen: een positief toetsresultaat geeft die garantie niet.
Reportage terugzien
Bekijk hier de Brandpunt-reportage ‘De terreur van de kleutertoets‘ terug
Ik ben blij met mensen als Sieneke Goorhuis die een einde proberen te maken aan het toetsen maar ook aan de gesubsidieerde VVE programma’s. Er gaat heel veel geld om in dit soort programma’s. Kinderen in de leeftijd van 2 tot 6 hebben volgens mij medewerkers nodig die hen een rijke omgeving bieden. Laat kinderen spelen en rijk hun materiaal aan waardoor ze verder kunnen in hun ontwikkeling. Als kinderen gemotiveerd zijn. lekker in hun vel zitten en betrokken zijn bij hetgeen waar ze mee bezig zijn leren ze optimaal. Praat met kinderen voor de taalontwikkeling, leg knutsel materiaal klaar voor de creatieve ontwikkeling en geef een bal voor de motoriek. Binnen de IKC’s gaat het bij de peuters al om de cognitieve ontwikkeling. Als we het hebben over de doorgaande lijn, dan wordt er gekeken of het kind goed mee kan komen op dit vlak. Maar een kind wat zich motorisch, sociaal/emotioneel of creatief heel goed heeft ontwikkeld is wellicht nog meer waard als ze zo jong zijn.
Ook ik ben het met K. Westerbeek eens. Toetsen en observatie instrumenten zijn – naast allerlei andere gegevens – een hulpmiddel voor de volwassene. Niet bedoeld om kinderen een etiket op te plakken of ergens op af te rekenen. Wel een hulpmiddel om kinderen beter te leren kennen en op grond daarvan je inrichting, activiteitenaanbod en spelbegeleiding beter af te kunnen stemmen. Kinderen hebben profijt van een goed kindvolgsysteem wanneer dit door professionals met kennis van zaken wordt uitgevoerd en geanalyseerd. Een kindvolgsysteem is een evaluatiemoment voor de volwassene, doe ik de juiste dingen, waar liggen er voor mij aandachtspunten. Daar hebben kinderen inderdaad geen last, maar juist plezier van.
Ik ben het met K. Westerbeek eens. De taalvaardigheid spelenderwijs stimuleren met een leuk, zinvol en goed aanbod en zo nu en dan toetsen daar is niks mis mee. Ik heb voldoende voorbeelden gezien waarbij het aan het eerste ontbrak. Maar ik heb ook juweeltjes van pm-ers gezien die al het bovenstaande wel in ‘de vinger’ hadden. Ik ben voor een objectief toets moment. Vaak is er al zoveel ingevuld, zonder dat er gekeken wordt of het klopt. Het toetsen geeft je één beeld, en dit ene beeld graag aanvullen met al je andere bevindingen. Dan pas heb je een compleet beeld.
Het verbaast me wel dat Kinderopvangtotaal dit zo klakkeloos overneemt van Brandpunt. Er zijn veel prominente wetenschappers, in Nederland en daarbuiten, die hier heel andere gegevens en dus een heel andere mening over hebben dan mevrouw Goorhuis- Brouwer. Het meeste onderzoek laat toch echt zien dat er (helaas) een duidelijk verband is tussen je taalvaardigheid als je 4 bent en je taalvaardigheid op latere leeftijd. De toetsen zeggen wel degelijk iets. Ze mogen uiteraard nooit gebruikt worden om kinderen op af te rekenen, maar als extra gegeven, naast het expertoordeel van de leerkracht, zijn ze handig en bruikbaar. Dat vinden de meeste leerkrachten die ik tegenkom ook.
En het idee dat ‘kinderen lekker kind mogen zijn’, tsja… Ik ken niemand die het daar niet mee eens is. Maar de taalvaardigheid van een kind spelenderwijs stimuleren met een leuk, zinvol en goed aanbod is juist aan te bevelen. En af en toe toetsen hoe het er mee gaat, daar hebben kinderen echt geen last van.
Ik heb gelezen dat in Rotterdam een project is gestart met kinderen van 2,5 jaar die al naar de basisschool gaan. Gezien het bovenstaande artikel van mw Goorhuis-Brouwer is dit dus veel te vroeg. De overheid stemt hierin mee. Laat kinderen spelen, daar leren ze het meeste van, zegt Steven Pont ontwikkelingspsycholoog.
Ik ben het wel eens met bovenstaande. Kinderen moeten vooral kind kunnen zijn.
Er wordt ongelooflijk veel van peuters en kleuters verwacht. Kinderen mogen helaas niet meer op eigen niveau ontwikkelen. Ik hoop dat ook de overheid gaat inzien dat onze verwachtingen veel te groot zijn ten aanzien van onze kleintjes.
Ik heb de uitzending van brandpunt gezien. Ik toets ook peuters maar ik gebruik de uitslag vooral als verduidelijking waar ik als leidster tekort schiet. vb.hebben veel peuters moeite met de kleuren dan weet ik dat ik daar (nog) meer aandacht aan moet schenken.