Minister Koolmees van SZW heeft een tussenrapportage naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze tussenrapportage biedt een overzicht van de eerste inzichten uit de verkenning en gaat over de voorzieningen voor (ouders van) kinderen van 0 tot 12 jaar en heeft betrekking op verlof, kinderopvang en het primair onderwijs. Bij het ontwikkelen van de scenario’s zijn verbeterpunten uit eerdere studies gebruikt. Bij het vormgeven van de scenario’s richt de verkenning zich op de volgende drie doelen: het verhogen van de arbeidsparticipatie; het verbeteren van de ontwikkeling van het kind en vereenvoudiging van het stelsel.

Toegankelijkheid

Uit de voorgaande onderzoeken blijkt dat het stelsel van kindvoorzieningen nu complex is en zo ervaren wordt. Dit heeft gevolgen voor de toegankelijkheid. Het ondersteunen van ouders in het combineren van hun werk- en zorgtaken kan nog beter. Ook is er ruimte voor verbetering van de ontwikkeling van het kind. De scenariostudie brengt opties in kaart om het huidige stelsel te verbeteren en bovengenoemde doelen (integraal) te bereiken. Het doorvoeren van wijzigingen in het stelsel van kindvoorzieningen is complex en niet zonder gevolgen. Er zullen scherpe keuzes moeten worden gemaakt.

Bouwstenen

In de scenariostudie zijn een aantal wijzigingen geïdentificeerd die een grote invloed hebben op de gestelde doelen en de geïdentificeerde knelpunten. Door middel van vijf bouwstenen schetst deze tussenrapportage mogelijke wijzigingen in het stelsel van kindvoorzieningen en de effecten hiervan op de gestelde doelen. Het gaat hier om het vereenvoudigen van de kinderopvangtoeslag (zoals loslaten arbeidseis en inkomenscriterium), andere vormen van financiering met minder regeldruk voor ouders, een algemeen toegangsrecht voor een bepaald aantal dagen/dagdelen, meer en beter samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs en een ruimer ouderschapsverlof.

Vier scenario’s

Basisscenario 0 gaat uit van het optimaliseren van de  bestaande regelingen In dit scenario worden geen grote wijzigingen voorzien in de huidige kindvoorzieningen, maar wordt op basis van de huidige situatie en recent doorgevoerde verbeteringen gekeken hoe bestaande regelingen verder geoptimaliseerd kunnen worden. Bijvoorbeeld door het ‘Verbetertraject Kinderopvangtoeslag’ en de 960 uur verplichte VVE voor achterstandspeuters. De verwachte effecten van dit scenario op de gestelde doelen zijn gering.

Scenario 1

Scenario 1 gaat over alternatieven voor de kinderopvangtoeslag (KOT). Dit scenario beoogt de wijze van financiering van het stelsel van kindvoorzieningen te vereenvoudigen. Dit scenario gaat uit van financiering via een uitvoerder in plaats van de ouders. Deze uitvoerder controleert de hoogte van de toeslag en de voorwaarden voor de toeslag, zodat ouders minder te maken krijgen met terugvorderingen op basis van gebruik. De verwachting is dat het scenario met name een vereenvoudiging is voor ouders. Dit scenario kan uitgebreid worden met het loslaten van de arbeidseis en/of het inkomenscriterium. Als hiervoor gekozen wordt, heeft dit scenario ook positieve effecten op de arbeidsparticipatie, de ontwikkeling van het kind, en is het een vereenvoudiging voor de uitvoerder. Deze aanvullende optie gaat wel gepaard met extra uitgaven.

Scenario 2

Scenario 2 is het vergroten van de toegankelijkheid van de kindvoorzieningen. Hiermee wordt beoogd de ontwikkeling van kinderen en het combineren van werken en zorgen voor alle ouders te bevorderen. In dit scenario is de exacte vormgeving van het toegangsrecht van belang voor de effecten. Het gaat hierbij om het aantal gratis dagdelen/dagen, op welke voorzieningen dit ziet, en de aansluiting van kinderopvang op het primair onderwijs. De verwachting is dat gratis kinderopvang meer invloed heeft op de gestelde doelen dan scenario 1. Dit maakt deze optie echter ook duurder.

Scenario 3

Het derde scenario gaat richting een integrale kindvoorziening. Bij dit scenario vindt meer samenwerking tussen of een integratie van onderwijs en kinderopvang plaats. Een randvoorwaarde voor verdergaande integratie is dat er een algemeen toegangsrecht voor alle kinderen is. Dit scenario richt zich op sluitende dagarrangementen voor kinderen in verschillende leeftijdsgroepen. De verwachte effecten van dit scenario op de gestelde doelen zijn positief. Dit scenario is echter een (zeer) grote wijziging ten opzichte van het huidige stelsel en kost daarom veel tijd om gerealiseerd te worden. Daarnaast gaan deze varianten gepaard met hoge extra uitgaven.

Vervolg

De vier geschetste scenario’s zijn in dit stadium van de SVK niet volledig uitgewerkt. Het eindrapport wordt verwacht aan het eind van dit jaar. De verkenning is uitgevoerd naar aanleiding van een toezegging van het kabinet in de Groeibrief en de kabinetsreacties op de Interdepartementaal Beleidsonderzoeken (IBO) Deeltijdwerk en Toeslagen. De scenariostudie sluit ook aan bij het advies in de Brede Maatschappelijke Heroverweging ‘Kwalitatief goed onderwijs met kansen voor iedereen’ (BMH 1).