Dat kinderen hoofdtelwoorden doorgaans op volgorde van hoeveelheid aanleren (één, twee, drie) was al bekend. Nu blijkt dat ook het aanleren van andere hoeveelheidswoorden via een vaste volgorde gaan. ‘Alle’ bleek het eerst verworven, gevolgd door ‘geen’. Pas later beheersen kinderen ‘sommige’ en ‘de meeste’ en ten slotte verwerven ze ‘sommige … niet’.
Complexe taal
Van Koert legt uit dat alle hoeveelheidswoorden – kwantoren genoemd – vrij complex zijn. ‘In tegenstelling tot telwoorden, zijn kwantoren contextafhankelijk. Bij ’twee mensen’ verwijs je in elke context naar een set van twee mensen. Bij ‘alle mensen’ hangt het van de context af of die set bijvoorbeeld honderd mensen beslaat of maar vijf.’ ‘Sommige’ en ‘de meeste’ zijn nog complexer, omdat ze niet alleen een logische, maar ook een geïmpliceerde betekenis hebben.
Universeel
Wat de onderzoekers ontdekten is dat de volgorde van het aanleren van hoeveelheidswoorden universeel is. Van Koert: ‘Ons onderzoek toont aan dat kinderen wereldwijd bepaalde aspecten van taal op eenzelfde manier verwerven.’ Voor het onderzoek gingen Van Koert en haar buitenlandse collega’s rond op basisscholen en universiteiten om in totaal 768 vijfjarige kinderen en 536 volwassenen te testen. De proefpersonen kregen verschillende plaatjes te zien van vijf dozen en vijf objecten, bijvoorbeeld appels. Soms lagen alle appels in de dozen, op andere afbeeldingen slechts een deel van de appels en op weer andere plaatjes lagen alle appels naast de dozen. Bij de afbeelding klonk ook een zin. Bijvoorbeeld: ‘Alle appels liggen in de dozen.’ of ‘Sommige appels liggen in de dozen.’ Aan de proefpersonen de opdracht te bepalen of de zin klopte bij de afbeelding.
Autisme
Het universele karakter van het aanleren van kwantoren biedt perspectief bij het ontwikkelen van tests om ontwikkelingsstoornissen op te sporen in elke taal. Kinderen met autisme kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het leren van de betekenis van ‘sommige’, omdat het voor hen ingewikkelder is zich in de spreker te verplaatsen.
Lees meer op de website van de UvA
Met de TOS-CHECK app van Kentalis kunnen pm’ers op een eenvoudige manier het spraaktaalniveau van kinderen tussen de 1 en 7 jaar testen. Mocht een kind een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebben, dan zijn ze er met behulp van de app hopelijk op tijd bij. Lees meer
