Seksuele opvoeding is net zo belangrijk als de sociale, emotionele of cognitieve ontwikkeling van kinderen, stelt Annemiek Waage, eigenaar van ProfessioneelOpvoeden. Maar moet je met 2- of 4-jarigen al over seksualiteit praten? Annemiek: ‘Het is belangrijk hoe je seksuele ontwikkeling definieert. Aan een 4-jarige hoef je nog niet uit te leggen waar kinderen vandaan komen, of wat opgewonden raken is. Praten over seks is trouwens wat anders dan opvoeden in seksuele ontwikkeling. Het gaat bij seksuele opvoeding van jonge kinderen eigenlijk over intimiteitsontwikkeling. Het gaat bijvoorbeeld over ‘nee’ leren zeggen: “Ik vind het niet fijn als je me aanraakt”.’

Grenzen respecteren

Daarbij is het belangrijk dat je zelf het goede voorbeeld geeft en kinderen in hun waarde laat. Annemiek: ‘Respecteer het als een kind niet op schoot wil zitten, als het niet aangeraakt wil worden of geen kus wil geven. Dat is ook intimiteitsontwikkeling. Dat gaat over grenzen respecteren. Die van jou én die van mij, zeg ik altijd.’

Taboesfeer

Ieder kind verdient wel een antwoord op vragen, ook als jij als (professionele) opvoeder een vraag ongemakkelijk vindt. Annemiek: ‘Als een kind vraagt: “Hoe komt die baby in je buik?”, maak je door geen antwoord op deze vraag te geven de vraag alleen maar groter. Kinderen hebben geen ingewikkeld antwoord nodig, zoals wij als volwassenen vaak denken. Je hoeft niet alles te vertellen.’ Maar volgens Annemiek is het belangrijk dat kinderen wel antwoord op een vraag krijgen, maar wel passend bij hun leeftijd en ontwikkeling. Joyce vult aan: ‘Als je zegt: “Dat hoor je nog niet te weten”, dan breng je seksualiteit en intimiteit in de taboesfeer.’

Schaamte

Hoe kun je zonder schaamte over dit onderwerp praten? ‘Bespreek het eerst eens met elkaar: wat vinden wij? Wat is aanraken? Wat is liefdevol aanraken? Wat vinden we van bloot lopen? Welk taalgebruik hanteren we als we praten over geslachtsorganen? Als je het gesprek over seksuele ontwikkeling klein begint, dan wordt het effect heel goed.’

‘Maak het gewoon’

Wat doe je als pedagogisch professional wanneer bijvoorbeeld een jongentje aan zijn piemel zit tijdens het eten? Annemiek: ‘Ik vergelijk het met neuspeuteren. Dan zeg je: Niet doen, want dat is niet netjes aan tafel. Dat kun je ook zeggen wanneer kinderen aan tafel aan hun piemel of vagina zitten: dit is niet de plek waar je het doet. Het mag wel, maar dit is niet de juiste plek. Dan maak je het heel gewoon.’

Welk boek kun je het beste lezen als je als pedagogisch professional meer wilt leren over dit onderwerp? En hoe praat je met oudere kinderen op de bso over hun seksuele ontwikkeling? Annemiek Waage geeft verschillende tips in onze podcast, in samenwerking met Podje Opvoeden. Beluister de podcast hier: