Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Expertisecentrum Pedagogische Kwaliteit: grote honger naar kennis, nu de volgende stap

Het Expertisecentrum Pedagogische Kwaliteit Kinderopvang blijkt na anderhalf jaar te voorzien in een behoefte. ‘De sector smacht naar kennis’, zegt oprichter Yvette Vervoort. Nu nog een werkend verdienmodel om de toekomst van het instituut veilig te stellen; de tijd dringt.

Wie de interactie tussen kinderen wil stimuleren, doet bij voorkeur zo min mogelijk. Beter is het om op je handen te blijven zitten en de interacties te observeren. Dat komt niet alleen het spel ten goede, ook worden ruzies meestal sneller opgelost. Zelfs de opmerking: ‘wat zijn jullie leuk aan het spelen’, kan verstorend werken. Sterker nog: de taal die kinderen onderling gebruiken is rijker, blijkt uit recent onderzoek.

Teveel bemoeien

Het is een van de interessantste dingen die pedagoog bij Kinderdam Su’en Verweij leerde als deelnemer van het ontwikkelteam over interacties tussen kinderen, een initiatief van het expertisecentrum. ‘Vooral het feit dat ook de taal van kinderen negatief beïnvloed wordt als volwassenen zich teveel met hen bemoeien, was nieuw voor me. Pm’ers hebben erg de neiging om in te grijpen, maar het is dus belangrijker dat je vol verwondering kijkt naar hoe kinderen spelen.’

Onafhankelijk kennisinstituut

Het Expertisecentrum Pedagogische Kwaliteit Kinderopvang heeft als doel om de praktijk van de kinderopvang te voeden met wetenschappelijk onderbouwde kennis. Het moet helpen om chocola te maken van de soms moeilijk te interpreteren uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek over pedagogische kwaliteit. Oprichter Yvette Vervoort was destijds directeur van het gesubsidieerde Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK), dat na elf jaar ophield te bestaan. Omdat uit een rondvraag in het veld was gebleken dat er behoefte was aan een onafhankelijk kennisinstituut voor de sector, kreeg zij de opdracht én een zak geld om dit op te zetten. Na twee jaar moest het instituut op eigen benen staan. 

Werkdefinitie

Anderhalf jaar na de start is Vervoort tevreden met wat zij en Annika de Haan, mede verantwoordelijk voor de inhoudelijke poot, samen hebben neergezet. Omdat zij gekozen hebben voor een focus op pedagogische kwaliteit, vroegen zij een groep pedagogen om daarvan een werkdefinitie op te stellen. Die is gevalideerd door wetenschappers Ruben Fukkink, Paul Leseman en Harriet Vermeer. De groep pedagogen bracht vervolgens de belangrijkste actuele onderwerpen in kaart. Professionals uit de sector konden via een enquête op de website van het Expertisecentrum op tien onderwerpen stemmen. Het afgelopen anderhalf jaar gingen vier ontwikkelteams aan de slag met de eerste vier onderwerpen: talentontwikkeling, onderlinge interacties van kinderen, autonomie van het kind en de bso. Laatstgenoemde wordt in mei dit jaar afgerond. In september gaan nieuwe teams van start.

Storm lopen

De opbrengsten uit de ontwikkelteams vormen de ‘kennisbasis’, of, in de woorden van Vervoort: ‘dit is het beste wat er beschikbaar is aan kennis, doe er wat mee.’ De ontwikkelteams lopen storm. ‘Pedagogen en coaches vinden het ontzettend leuk om deel te nemen, want in de dagelijkse praktijk is er vaak geen tijd voor reflectie’, vertelt Vervoort. Met dank aan de eerste drie teams is er nu een rijkgevulde website met definities, wetenschappelijke inzichten en praktijkvoorbeelden. Voor onderzoekers is het een uitdaging om hun inzichten begrijpelijk te formuleren en te horen hoe mensen uit de praktijk erop reageren, vertelt Vervoort. Omgekeerd is het voor professionals interessant – en soms wennen  – om inzichten die soms afwijken van wat zij al jaren doen, te verwerken. 

Heb je je al ingeschreven voor de gratis nieuwsbrief van Zosja? Zosja is het nieuwe online platform dat je helpt om toe te werken naar een IKC of jouw IKC klaar te maken voor de toekomst. Zosja levert je nieuws, duiding, achtergronden, tools en inspiratie over de wereld van de IKC’s. Voor een gratis abonnement, klik hier.

‘De kennis die we opdeden, moest echt even landen’, vertelt Su’en Verweij. ‘We hebben in het ontwikkelteam gesproken over: hoe geef jij nou ruimte aan interacties in jouw organisatie? En hoe zorg je dat je organisatie deze kennis straks meeneemt?’ KindeRdam vindt het belangrijk om het Expertisecentrum te steunen vanwege de meerwaarde voor de sector, vertelt ze. Daarbij was ‘interacties van kinderen’ een actueel onderwerp voor haar organisatie. ‘Uit onze jaarlijkse zelfevaluatie-kwaliteitsmeting bleek dat dit onderwerp meer aandacht nodig heeft. Het leek me interessant om er met anderen over te brainstormen.’

Andere meetmethoden

Naast de beoordelingsschalen voor interacties van kinderen, bleek er weinig Nederlands onderzoek hiernaar voorhanden te zijn. Internationaal onderzoek was nauwelijks bruikbaar vanwege andere meetmethoden. Gelukkig was er een onderzoeker in het team die gepromoveerd is op het onderwerp interacties, dat was uitgevoerd in groepen 1 en 2 van de basisschool. ‘Yvette vroeg veel naar praktijkvoorbeelden, wat ik goed vond’, vertelt Verweij. Zelf bracht de pedagoog in haar ontwikkelteam een praktijkvoorbeeld in: een pm’er die een afgezonderd kind door een spelende benadering weet te betrekken bij een groep kinderen. ‘Juist tijdens vrij spel is het moeilijk om interacties op een kindvolgende manier te stimuleren’, legt Verweij uit. ‘Van het “verkennen, verbinden en verrijken” is verkennen voor pm’ers het moeilijkste.  Maar als je gelooft dat kinderen zelf problemen kunnen oplossen, moet je hen dat ook laten doen. Dat betekent dat je op een andere manier naar jouw rol moet kijken.’

Investeren

Waar de ontwikkelteams ‘gaan als een speer’, blijkt de volgende stap – het laten landen van de kennis binnen de organisaties – een stuk lastiger. Vooralsnog blijven de inschrijvingen voor de – betaalde – kenniskringen wat achter. Vervoort snapt dat het wennen is, omdat de BKK alle kennis gratis leverde, en dat gold ook voor de IKK-bijeenkomsten. Corona maakt organisaties momenteel terughoudend bij het doen van investeringen. ‘Anderzijds denk ik: we zijn een volwassen sector, dan moeten we deze kwaliteitsimpuls ook zelf maken. Dit is een kwaliteitsverbetering die je organisatie direct ten goede komt.’ De eerste bijeenkomsten staan voor september gepland in Utrecht, Leeuwarden en Eindhoven. ‘We willen echt fysiek bij elkaar komen, want we hebben gemerkt dat juist daar de meerwaarde in zit.’ 

Pedagogisch practicum

Om tegemoet te komen aan organisaties die terugdeinzen voor de investering en de tijd om mensen vrij te maken, ontwikkelde het Expertisecentrum het ‘pedagogisch practicum’, waarbij deelnemers kennis verwerven in één middag. Dat loopt wél goed. ‘Vaak staat daarin een tool centraal die direct toepasbaar is in de eigen praktijk. Deelnemers krijgen een beetje wetenschap mee, maar vooral de praktijk. We hopen dat het ze prikkelt om open te staan voor nieuwe inzichten.’ Dat er wel degelijk genoeg enthousiasme in de sector is, bleek bij drie webinars die het Expertisecentrum in november organiseerde, en die met driemaal vijfhonderd deelnemers in één week vol waren. ‘Dan zie je dat professionals bijna smachten naar kennis.’ 

Abonnementen

Eind 2021 is het geld op, terwijl dit avontuur naar méér smaakt. De overheid heeft al laten weten dat er bij hen niets meer te halen is. Er is meer structurele financiering nodig, maar dat zal de sector zelf moeten opbrengen. Vervoort is momenteel bij kinderopvang- en belangenorganisaties aan het lobbyen voor een systeem met abonnementen. Niet alleen bij de grote, ook bij de 3400 kleinere organisaties in de kinderopvangsector, die samen 50 procent van de markt uitmaken. Vooral zij kunnen deze voorziening goed gebruiken, weet ze. ‘Onze bekendheid is al groot bij pedagogen en pedagogisch coaches, maar dat bereik mag best wat groter’, zegt Vervoort. ‘Bij beslissers zijn we nog te weinig bekend. Hopelijk gaan PPINK, BOinK en BdKO hun leden erop attenderen dat wij belangrijk zijn.’

Echte diepgang

KindeRdam zal een pedagogisch coach naar de Kenniskring sturen, vertelt Verweij. ‘Niet alleen omdat we het Expertisecentrum willen steunen, maar ook omdat we op die manier meer kennis hopen op te doen. Je krijgt er tools en methoden aangereikt om mee aan de slag te gaan. Het ontwikkelteam was een soort “proeven”, maar de echte diepgang moet nog komen.’

Video

Daarnaast zijn Verweij en haar collega-pedagogen aan het nadenken hoe ze de nieuwe kennis gaan vertalen naar de praktijk. ‘We hebben een grote organisatie, dus het zal een heel proces worden’, zegt Verweij. ‘Video Interactiebegeleiding is een goede manier, hebben we in het ontwikkelteam gezien. Daarmee kun je interacties terugkijken, bekrachtigen wat goed gaat en gemiste kansen benoemen.’ Tenslotte organiseert KindeRdam volgend jaar een intern webinar met alle pedagogen en pedagogisch coaches. ‘Zo willen we samen met hen bekijken hoe we in coachingsgesprekken de kennis die voorhanden is, een plek kunnen geven.’  


Werkwijze Expertisecentrum

Pedagogische kwaliteit bestaat uit vier pijlers: omgeving, programma & activiteiten, interactievaardigheiden en samenwerking met ouders. Door de sector gekozen onderwerpen worden uitgewerkt in ontwikkelteams met pedagogen, coaches en onderzoekers, die in drie bijeenkomsten gedurende negen maanden aan de slag gaan. In zo’n ontwikkelteam presenteren de onderzoekers de laatste wetenschappelijke stand van zaken, waarna de pedagogen en coaches die inzichten spiegelen aan hun ervaringen. Per onderwerp leveren zij een ‘kern’ op van relevante wetenschappelijke artikelen, aangevuld met praktijkvoorbeelden ter inspiratie. In Kenniskringen kunnen pedagogisch coaches zich de uitkomsten van de ontwikkelteams eigen maken. Dat zijn vier bijeenkomsten, verspreid over een jaar. Ook zijn er korte pedagogische practica en webinars, waarop belangstellenden zich kunnen inschrijven.  


Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.