Martine Veeger is trainer en coach op dit gebied. ‘Eigenaarschap creëren bij medewerkers begint echt bij de leidinggevenden zelf,’ vertelt ze. ‘Werkgevers zijn namelijk onderdeel van dit probleem.’ Hoe dat zit, legt ze graag uit. ‘Om te achterhalen waarom iemand niet automatisch zelf taken uitvoert, hanteer ik altijd de volgende formule: G = AL G ≠ AH. Hiermee wordt bedoeld: Gedrag is altijd logisch, gedrag is niet altijd handig. Er zit namelijk een oorzaak achter gedrag. Als je bijvoorbeeld weet waarom sommige medewerkers geen eigenaarschap nemen voor hun eigen taken, gebeuren er twee dingen: je bent veel milder naar de situatie en daarnaast kun je beter kijken wat je eraan kunt doen. Wie weet kom je er zodoende achter dat er de afgelopen tijd heel veel invallers zijn geweest waardoor er meer dingen op de schouders van de pedagogisch professional terecht zijn gekomen. Niet handig als ze de extra taken dan niet oppakken, maar wel heel logisch.’

Wijs geen taken toe

Hoe je ervoor kunt zorgen dat het dan wel gebeurt? ‘Door dit gewoon open en eerlijk met de professionals te bespreken,’ aldus Martine. ‘Te erkennen dat ze heel veel dingen te doen hebben en daarnaast samen kijken hoe taken eerlijker kunnen worden verdeeld. We zijn vaak geneigd om bij dit soort dingen met grote oplossingen te komen, maar dat hoeft in een dergelijk geval echt niet te gebeuren. Dat stukje erkenning is zo ontzettend belangrijk en heeft een groot effect. Toch betekent eigenaarschap niet dat je alles dan maar aan de pedagogisch professional moet overlaten. Integendeel. Vertel in een open gesprek welke onderwerpen heel belangrijk zijn voor de organisatie. Bij ieder onderwerp kun je vragen wie zich daarover wil ontfermen. Het is dus niet de bedoeling dat je de taken zelf toewijst aan mensen uit het team. Laat ze zelf bedenken wat er zou moeten gebeuren om dit te realiseren. Als ze namelijk zelf een keuze maken, voeren ze dit ook met meer werkplezier uit.’

En daarna?

‘Vervolgens zorg jij er als leidinggevende voor dat ze de mogelijkheden en de middelen krijgen om dit ook echt uit te gaan voeren. Zorg er dus voor dat de pedagogisch professional enthousiast aan de slag kan en kom er later ook weer op terug. Ik zie namelijk nog te vaak dat de taken worden verdeeld en dat niemand er dan vervolgens meer van hoort. Dan krijgen professionals het idee dat het niet belangrijk is en dan zullen ze dit voortaan ook niet meer uitvoeren. Organiseer dus een structuur waarin je regelmatig terugkomt op wat je hebt afgesproken.’

De not-to-do list

Veeger is een grote fan van de not-to-do list. ‘Je ziet in de kinderopvang dat er steeds meer taken bij pedagogisch professionals terechtkomen. Het wordt dan een heel groot moeten. Er moeten kerstkransjes worden gebakken, er moeten kerstknutsels gemaakt worden. De kerstboom moet ook nog worden opgetuigd en wie heeft er aan het einde van het jaar tijd om hem weer af te breken? Tegen leidinggevenden zou ik willen zeggen: durf te kiezen voor wat nu eigenlijk echt belangrijk is en probeer dat gewoon heel goed te doen. Dat geeft veel meer rust dan wanneer alles maar half wordt gedaan.’

Wees geen superheld

Daarnaast laten leidinggevenden volgens Veeger ook vaak superheldengedrag zien. ‘Dat klinkt heel nobel, maar uiteindelijk is dat het niet. Met superheldengedrag bedoel ik dat werkgevers taken uitvoeren die eigenlijk bedoeld zijn voor pedagogisch professionals. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verzinnen van een activiteit. Natuurlijk is dat ontzettend aardig, maar weet wel dat je dan het eigenaarschap bij de pedagogisch professional weghaalt.

Ben jij iemand die de brandjes altijd komt blussen en als redder in nood optreedt? Dan is het heel belangrijk om daar eens kritisch naar te kijken.’

Nee is ook een optie

Maar wat als het niet anders kan? Bijvoorbeeld vanwege personeelstekort? Stel dat er niet genoeg invallers zijn? Dan is het toch nodig dat een leidinggevende in dat gat springt?

‘Natuurlijk kan dit soms voorkomen,’ vindt Veeger. ‘Toch moet je ergens een streep zetten. Genoeg is genoeg. Je ziet vaak in de kinderopvang dat mensen het ontzettend goed willen doen. Zo goed dat de eigen grenzen voor het gemak even worden vergeten. Natuurlijk is het geen populair besluit om een groep te sluiten. Je krijgt gedoe met ouders en het is niet leuk voor de kinderen. Toch moet iemand het doen. Nee is ook een optie. Het is geen populaire optie, maar wel de realiteit.’