Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

De gezonde school is groen, circulair en biobased

'Wie in de zaal is nog nooit in een schoolgebouw geweest?' Op deze vraag steekt uiteraard niemand zijn vinger op. Des te meer reden om frisse en gezonde scholen hoog op de prioriteitenlijst te zetten, vond de organisatie van het seminar 'Circulair schoolontwerp en biobased materialen'. Lees hier de meest spraakmakende uitkomsten.
De Verwondering in Almere. Foto: Marike Vroom

Het onlangs gehouden seminar, georganiseerd door Stedebouw & Architectuur in samenwerking met Groene Morgen en onderwijsinrichter Eromesmarko, was bedoeld om het belang te onderstrepen van leeromgevingen waar leerling én leerkracht goed functioneren. Ze  verwezen daarbij vooral naar de noodzaak om ook aan renovatie aandacht te besteden.

CO2

Voor een gezonde leeromgeving staat het schoolgebouw centraal. Advies- en ingenieursbureau WSP is voorstander van duurzamer ontwerpen: ‘De vraag om in hout te bouwen is steeds vaker te horen bij scholen’, zegt Bas de Leijer, projectleider bouwconstructies. Vooral de eigenschap van hout om CO2 op te slaan is volgens hem een drijfveer om dit materiaal veelvuldig toe te passen. ‘Zie het als een hypotheek van CO2-opslag. En zelfs bij verbranding van hout heb je nog een negatieve CO2-uitstoot ten opzichte van beton, gezien bomen terug groeien.’

Een andere reden dat hout een geschikt bouwmateriaal voor scholenbouw is, is het gezonde binnenklimaat dat je ermee kunt creëren. ‘Je kunt er dampopen mee bouwen en hout in zicht reduceert bovendien stress en verhoogt concentratie”, zegt De Leijer. ‘Dat zorgt weer voor betere leerprestaties en dus voor een betere economie.’ Veel hierover is vastgelegd in het PvE Frisse Scholen 2021, dat hier is in te zien.

De Leijer neemt een voorbeeld aan de Anne Frankschool in Utrecht, waar de wanden en vloeren van kruislaaghout zijn gemaakt. ‘Dit is modulair opgebouwd, dus er kunnen klaslokalen bij of af wanneer dat nodig is”, zegt hij. Repetitie betekent bovendien meer economisch werken. ‘Hout kan weliswaar duurder uitvallen, maar de uitvoeringstijd is ook korter. Dus eerder klaar betekent ook eerder operationeel. Neem dat mee in je beslissingen. Alleen de vloeren van hout levert al veel CO2-winst op.’

De biofilische school

Een andere voorstander voor bouwen met hout is Daan Bruggink van ORGA architect. Met schoolgebouw De Verwondering wil hij aantonen dat een focus op biomimicry en biofilisch ontwerp een enorm positief effect op de gezondheid van de leerling heeft. ‘Hoe meer verbinding wij met de natuur hebben, hoe hoger ons welzijn’, zegt hij. ‘Dat is interessant voor de bouw: een hoog percentage van de kosten zijn de werknemers. Het is dus een goed verdienmodel om jouw gebouw gezonder te maken. Zijn advies: Zet een goed team neer met bijvoorbeeld adviseurs, installateurs, de architect, de opdrachtgever en de school.’

Wat is een biofilisch ontwerp?

 

Architecten die volgens biofilische principes ontwerpen, gebruiken natuurlijke kleuren en materialen, zorgen voor veel daglicht, planten, frisse lucht en uitzicht op groen en water. Ook gebruiken ze organische vormen om de mens zoveel mogelijk het gevoel van de natuur te geven.

De Verwondering straalt één en al natuur uit. Zo ervaren de kinderen en leerkrachten veel licht, lucht en landschap. Opmerkelijk hierin is dat het materiaal ook mag slijten, zegt Bruggink: ‘In nieuwbouw mag niets slijten. Gek, eigenlijk, want we zoeken op vakantie ook oude dingen op. Het voelt goed. Bovendien: niemand raakt een betonnen steunpilaar aan, maar bij hout gebeurt dat wel.’ Die trigger op natuurlijke aspecten is wetenschappelijk onderbouwd, weten ze bij Stedebouwarchitectuur: ‘Een biophilic leeromgeving zorgt voor 5 tot 15 procent hogere testscores bij kinderen en natuurlijk daglicht verhoogt de leercapaciteit met 20 tot 25 procent.’

Meer over De Verwondering lees je hier.

Installatiearm

Een andere ontwikkeling in gezonde schoolgebouwen is installatiearm ontwerpen. Een no-brainer volgens Bart Advokaat, energieadviseur bij Merosch: ‘Extra isoleren betekent minder verwarmen. De compactheid van het gebouw speelt daar ook in mee. Dat begint met de oriëntatie van het gebouw. Vul het gebouwvolume zo in dat lokalen op het noorden worden gericht. Daar is veel energiewinst in te halen: in de wintermaanden warmen de kinderen het lokaal op en in de zomer hoef je nauwelijks te koelen. Op het zuiden plaats je bijvoorbeeld de aula en spreekkamers; functies die minder zwaar bezet zijn. Dit kan wel vijf euro per vierkante meter besparen.’

Het Levende Schoolgebouw

De gezondheid van een gebouw stopt niet bij de oplevering. Een goed gebouw in gebruik bepaalt uiteindelijk het succes, zegt bioloog en conceptontwikkelaar Kim van der Leest. Zij schreef Het Levende Gebouw, met meer dan 400 praktijkvoorbeelden en aandachtspunten voor het inrichten van een levend en groen gebouw als prettige, gezonde natuurlijke plek.

Groen in en om het gebouw kan tot acht graden verkoeling zorgen, zegt Van der Leest. Een eenvoudig sedumdak kan daarnaast ook geluid reduceren. Deze makkelijk te stapelen functies zijn inherent aan een groenrijke omgeving, dus ook cruciaal voor een gezond schoolgebouw. Beter nog: een groen schoolplein kan ingezet worden als lesmateriaal en leerplek ineen. Van der Leest ontwierp een integraal model voor Het Levende Gebouw, direct toepasbaar op schoolgebouwen en -terreinen. Bijbehorend lesmateriaal is als e-learning beschikbaar, met veel praktische voorbeelden voor zowel groen als grijs onderwijs.

Dit artikel is aangepast. Het oorspronkelijke artikel staat op Stedebouwarchitectuur

Geïnspireerd geraakt door de uitkomsten van het seminar? Mis dan het vervolg, namelijk de tweede editie van het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 9 november 2022. Tijdens dit congres staan samenwerking en financiering centraal, met uiteraard voldoende aandacht voor succesverhalen van gezonde schoolgebouwen.

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.