De prikkelende gedachten kwamen bij mij opborrelen tijdens het ‘ABCD-festival’. Dat organiseerden we als Raster voor de hele gemeente Deventer. ABCD staat voor Asset Based Community Development. Ik hoor sommigen van jullie al denken: wat heeft dat met kinderopvang te maken? Nou, dat zal ik uitleggen. ABCD staat kort door de bocht voor ‘samen werken aan betrokken en verbonden buurten’. Community building. Of, in goed Nederlands, gemeenschapsgericht en -versterkend werken waarbij buurtbewoners, met al hun kennis over hun eigen leven (en daar weten ze echt heel veel van!), leidend zijn. En alles wat ze zichzelf én elkaar te bieden hebben, wordt aangewend voor sterke buurten en krachtige gemeenschappen.

Wat is het effect van gemeenschapsgericht werken?

Tijdens het festival bleek dat gemeenschapsgericht werken een positief effect heeft op alle leefdomeinen. Je onderdeel voelen van een gemeenschap vergroot de kans dat je lang leeft. Meer nog dan niet roken of drinken. Met verbonden gemeenschappen gaat het economisch beter. Sterker nog, in Australië werken autoriteiten rondom rampenbestrijding vanuit ABCD. Simpelweg omdat sterke gemeenschappen beter rampen voorkomen, ze eerder de baas zijn en er sneller van herstellen.

En voor het domein jeugd: een kind dat opgroeit in een hechte, fijne gemeenschap heeft betere toekomstkansen dan een kind voor wie dit niet geldt. We weten dit, omdat de bewijslast zich inmiddels opstapelt. Als de overheid dus werk wil maken van meer kansengelijkheid, zet het in op het versterken van gemeenschappen. Toch? Helaas. In Nederland zetten we het leeuwendeel van de beschikbare middelen in op zorg. Aan ‘de achterkant’ dus. Letterlijk symptoombestrijding. Of we zetten het in op één thema of beleidsdomein. Waarmee je problemen tijdelijk op één onderdeel oplost, maar gemeenschappen niet versterkt.

‘Kansenongelijkheid is een veelkoppig monster’

Een ander pad?

Mijn eerste gedachte gaat over gratis kinderopvang. Hou me ten goede: bij écht gratis kinderopvang voor álle ouders zou ook in Deventer de vlag uitgaan! Mijn vraag is: verandert dit iets wezenlijks in de samenleving of is er nog iets extra’s nodig voor als het gaat om meer kansengelijkheid? Wat als je die middelen nu eens investeert in gemeenschapsversterking? In de verbondenheid van mensen met hun buurt en hun buurtgenoten? Zodat ze kunnen ontdekken wat ze elkaar te bieden hebben? Door ze daar zelf aan te laten werken, en over te laten beslissen, versterk je het normale, dagelijkse leven.

Een sterke, verbonden gemeenschap kan echt heel veel zelf. Zeker als het daarbij kan rekenen op professionele ondersteuning als dat gewenst of nodig is. Misschien kan een verbonden buurt wel zélf beslissen over wie in de buurt gratis kinderopvang nodig heeft en hoe dat zou moeten worden georganiseerd. Bij negen van de tien lezers zal deze gedachte direct op weerstand stuiten. En dat mag, graag zelfs. Dan beweegt er iets. Kinderopvang is toch ook jaren niet gratis geweest? En ook jaren wel? Dan kunnen we toch ook eens een ander pad kiezen?

Van binnenuit en duurzaam!

Ook de ontwikkeling van de Rijke Schooldag staat in het teken van meer kansengelijkheid. Zoals gebruikelijk met het onderwijs in the lead, terwijl talloze goede pogingen vanuit het onderwijs niet het gewenste resultaat hebben gehad. Omdat kansenongelijkheid nu eenmaal een veelkoppig monster is. Daarmee zetten we weer in ‘aan de achterkant’ en bewandelen we weer een pad dat al vaak doodlopend bleek. Ook hier kunnen we toch eens een ander pad kiezen?

Laat een aanpak richting meer gelijkheid eens starten in de buurten. Bij en met de mensen om wie het gaat. Zoek ze actief op, met organisaties die geworteld zijn in de buurten. Met organisaties uit welzijn en kinderopvang. Die gewend zijn om écht samen te werken, vanuit een open houding, en op basis van gelijkwaardigheid. Die uitgaan van wat mensen te bieden hebben en niet van wat ze tekortkomen. Om zo gemeenschappen te versterken. Laatst las ik ergens: ‘Als iets niet werkt, moet je er ook gewoon eens mee durven stoppen.’ Laten we dan eens iets anders proberen. Zodat ongelijkheid van binnenuit, en duurzaam, kan worden aangepakt!