Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Blog Fenna Kruijsse – Hoe stimuleer je verbeeldingskracht en creativiteit?

Om bij kinderen creativiteit en creatieve processen te stimuleren is het van belang om je te richten op drie basisvoorwaarden. Een aanleiding om de fantasie te prikkelen, het materiaalaanbod en jouw bewuste houding naar het kind toe. In de komende blogs zoom ik telkens in op een van die drie basisvoorwaarden.
Fenna Kruijsse. Foto: Buiten de Lijntjes

Deze maand is het materiaalaanbod. Dit is een gemakkelijke en laagdrempelige manier om creatieve processen van kinderen in de kinderopvang te stimuleren. Wat pak je er altijd bij voor kinderen? Wat ligt er allemaal in de materialen kast en hoe vind je nieuwe materialen?

Zoals ik in eerdere blogs geschreven heb, gaat creativiteit over het maken van iets waarvan het eindresultaat nog onbekend is. De aangeboden materialen kunnen dat proces afremmen of juist versterken.

In de pedagogische benadering van Reggio Emilia wordt gesproken over open-eind-materiaal. Dit is materiaal dat nog volop te vervormen is omdat het weinig vaste associaties oproept. Hierdoor gaan kinderen experimenteren en de materialen meer onderzoeken met hun zintuigen. Ook zie je dat kinderen gaan overleggen hoe ze een materiaal willen gebruiken en waarom ze ergens voor kiezen.

Een voorbeeld. Gekleurd papier is minder geschikt omdat kinderen dit erg vaak tegenkomen. Thuis, op school en bij de kinderopvang. Rood papier roept bijvoorbeeld snel de associatie van hartjes, vuur en gevaar op. Blauw papier van lucht en water. Naturel gekleurd papier kan nog alles worden. Het kind kan het vervormen en er zelf een kleur aan geven als dat nodig is. Die kleur kan door middel van verf worden toegevoegd maar het is interessant om te onderzoeken hoe dat op een andere manier kan. Bijvoorbeeld door middel van wol, stof krijt enzovoort. Een bijkomend voordeel van open eind materiaal is dat het goed te verzamelen is met behulp van ouders. Een duurzaam alternatief voor de vaak prijzige creatieve spullen die je in een winkel koopt.

Een andere manier om creativiteit te stimuleren is om materiaal aan te bieden waarmee kinderen worden uitgedaagd het met andere zintuigen te verkennen dan alleen de ogen. Denk aan koffiebonen of theepoeder. Dit zijn leuke materialen die sterk ruiken, waardoor de fantasie wordt geprikkeld. Stel daarnaast vragen of ze herkennen wat het is en je merkt dat er leuke gesprekken ontstaan.

‘Naast de diversiteit in het materialen aanbod is het zinvol om te kijken hoe je die materialen aanbiedt’

Naast de diversiteit in het materialen aanbod is het zinvol om te kijken hoe je die materialen aanbiedt. In de eerder genoemde Reggio Emilia-pedagogiek wordt de ruimte als derde pedagoog gezien. De kinderen zelf en de volwassenen zijn de eerste en tweede pedagoog. De derde pedagoog; de ruimte gaat over hoe een ruimte is ingericht. Is het inspirerend, zijn de spullen compleet en niet beschadigd en, in dit geval, zijn de materialen origineel en worden ze op een geordende manier aangeboden?

Gebruik eierdozen om verschillende materialen in te doen. Zo zien kinderen de diversiteit en kunnen ze zelf kiezen. Hierdoor voelen zij zich serieus genomen en stimuleer je het maken van eigen keuzes. De Reggio Emilia-pedagogiek is een pedagogiek van het luisteren, niet van het vertellen. Om die reden bestudeer je dan ook hoe kinderen reageren op de materialen. Wat kiezen ze, wat doen ze ermee en wat gebruiken ze graag? Je laat kinderen kiezen en vraagt of ze nog iets nodig hebben in plaats van dat je vanuit jezelf alles klaar zet en het daarbij laat. Het is interessant om die gedachte in je achterhoofd te houden.

Praktische tips

Na deze wat meer theoretische achtergrond heb ik hieronder een aantal praktische tips verzameld. Je kan er morgen mee aan de slag en er zelf met de kinderen op je groep mee experimenteren. Maak het toegankelijk voor jezelf door niet te veel tegelijk te proberen en bouw het een beetje op.

  • Vervang dagelijkse materialen zoals stiften, gekleurd papier en gekleurde klei door iets anders. Bijvoorbeeld krijt, wol en naturel klei. Je hoeft de stiften niet weg te doen maar besluit bij een creatieve activiteit juist die dagelijkse materialen niet aan te bieden.
  • Presenteer de materialen mooi geordend op een tafel. En bestudeer ze met kinderen en laat ze zelf kiezen.
  • Berg materialen zichtbaar op in doorzichtige bakken. Door het meer in het zicht te zetten raken kinderen sneller geïnspireerd.
  • Bied verf op een andere manier aan dan in de dagelijkse bakjes. Doe bijvoorbeeld verf in een kleine plantenspuit en leng aan met water. Of knijp met het kind de verf uit de fles op het werk. Spannend en zo hou je zelf zicht op de hoeveelheid verf.
  • Bied i.p.v. A4-papier juist heel grote vellen papier aan. Misschien past dit niet op de tafel, maar wie zegt dat je ook niet op de grond kan werken?
  • Vervang je standaard kleuren rood, blauw en gele verf in een meer bijzondere tint van rood, geel en blauw.
  • Bied drie kleuren verf aan en focus op het ‘uitvinden’ van nieuwe kleuren.
  • Denk in contrasten als je verschillende materialen aanbiedt.
    • Wol met bonen, dopjes en verf.
    • Klei met bladeren van buiten, wol en stokjes.
    • Ecoline met vetkrijt en papieren bordjes.
    • Oase met wol, rietjes, sisaldraad en ijzerdraad.
    • Verpakkingsmateriaal met tape, verf en lijm.
    • Scheerschuim met verf en houten stokjes.
    • Koffiebonen, dopjes en sponsjes met verf.
    • Horrengaas stukjes, veertjes, bladeren, wol, lapjes stof.
    • Werk op stukken karton i.p.v. papier. Met gedroogde bonen, schelpen, verf en schilderstape.
    • En combineer ook weer alle bovenstaande materialen met elkaar.

‘In de kinderopvang besteden we erg veel tijd aan het maken van uitdagende activiteitenprogramma’s en willen graag dat zoveel mogelijk kinderen meedoen. ‘Want anders hebben ze alleen maar gespeeld.’’ Lees de vorige blog van Fenna

Fenna Kruijsse
Fenna Kruijsse biedt onder de naam Buro Buiten de Lijntjes kunstprojecten aan op scholen, BSO en kinderopvang. Fenna is opgeleid aan de kunstacademie en heeft de Master of Special Educational Needs afgerond met als specialisatie Het Jonge Kind. Ze werkt al jaren in diverse functies in de kinderopvangsector. Met Buro Buiten de Lijntjes richt zij zich ook op deskundigheidsbevordering van onderwijs- en pedagogisch professionals die willen leren hoe je creatieve processen bij kinderen stimuleert. ‘Tijdens creatieve processen zie je enorm veel van de eigenheid van het kind. Graag bied ik handvatten en advies in hoe je die eigenheid tot uiting kan laten komen.’ Volg @burobuitendelijntjes op Instagram voor activiteiten tips en inspiratie.

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.