‘Wat een win-win-situatie had moeten worden, lijkt nu een averechts effect te hebben’, concludeert de bank. De meest impactvolle maatregel uit de Wet IKK is de nieuwe beroepskracht-kindratio voor baby’s. Vorig jaar mocht één pedagogisch medewerker nog vier baby’s (0-1 jaar) opvangen. Dit zijn er sinds dit jaar nog maar drie. Kinderopvangorganisaties hebben keuzes moeten maken: minder baby’s aannemen of nieuw personeel zoeken.

Veel vacatures

Maar dat laatste is ook een probleem. Volgens de economen van ABN Amro is de kinderopvangsector één van de branches met de hoogste vacaturegraad. Op iedere 1000 banen staan er inmiddels 51 vacatures uit. In totaal staan er nu 1800 vacatures open. Door de strengere kwaliteitseisen moet personeel steeds beter geschoold zijn (onder andere het taalniveau). Wat ook geld kost, is dat er binnen elke organisatie een hbo-geschoolde pedagogisch beleidsmedewerker/coach moet zijn. De kosten voor (om)scholing van deze medewerker komen voor rekening van de kinderopvang.

Steden duurder

De uurtarieven zijn in 2018 met 3 procent gestegen tot een gemiddelde van 7,40 euro per uur. Dat is nog net onder het maximum tarief waar de overheid kinderopvangtoeslag over uitbetaalt (7,45 euro). Maar de ABN-economen zien dat de uurtarieven in stedelijk gebied harder zijn gestegen en dat het uurtarief daar gemiddeld 1,8 procent boven het maximum-uurtarief ligt. Alles wat boven dit door de overheid gesteld tarief valt, moeten ouders volledig zelf betalen. Bij de bso is het tarief gemiddeld 4 procent hoger dan het maximum-uurtarief van de overheid. Verder zien ze bij ABN Amro dat de omvang van organisaties een rol speelt. Kleinere organisaties moeten meer doorberekenen naar ouders omdat ze de kosten niet kunnen spreiden.

Tweeverdieners

Hoewel de ABN-economen de kwaliteitseisen voor de kinderopvang terecht vinden, komen kinderopvang én ouders allebei in de knel. De bank schetst dat er voor veel tweeverdieners een punt bereikt is waarop ze zich afvragen of het nog wel loont om hun kinderen naar de kinderopvang te brengen. Of dat het misschien lucratiever is om een dag minder te werken. Of zelfs helemaal te stoppen met werken en de kinderopvang. ‘Wordt de kinderopvang daarmee slachtoffer van zijn eigen succes?’, sluit ABN de analyse af. Om zelf antwoord te geven: ‘Dat zou toch zonde zijn.’

Ouders reageren

Voor de kinderopvangsector is deze analyse natuurlijk niks nieuws. Veel landelijke media brengen de conclusies van ABN als nieuwe feiten naar buiten. Ouders reageren op de analyse van ABN. Zo reageert een ouder op NU.nl: ‘Voor drie dagen per week zijn wij ongeveer 1070 euro kwijt. Wij krijgen ongeveer 40 procent terug, pakweg 600 euro netto per maand aan last blijft dan over. Daarnaast zijn wij allebei een dag minder gaan werken. Daar tegenover staat dat wij nog wel deelnemer aan het arbeidsproces, ons kind in goede handen is en we als het nodig is extra opvang kunnen regelen zonder de directe omgeving hiermee te belasten. Dat het duurder wordt is vervelend, maar de baten wegen vooralsnog zwaarder dan de lasten.’ Een andere ouder schrijft: ‘Onder andere door de hoge kosten van de kinderopvang hebben we er een aantal jaar geleden al voor gekozen dat ik zou stoppen met werken. Gelukkig kunnen wij dit financieel aan!’

Investering Rijksoverheid

De discussie of kinderopvang daadwerkelijk duurder zou worden voor ouders, begon vorig jaar al. Zowel de Brancheorganisatie als BOinK trokken aan de bel omdat de kinderopvang voor een bepaalde groep ouders in 2019 wel eens fors duurder zou kunnen worden. Maar staatssecretaris van Sociale Zaken Tamara van Ark heeft altijd gezegd dat de investering van 248 miljoen euro die het Rijk in kinderopvangtoeslag heeft geïnvesteerd voldoende moest zijn om de gemiddelde kostenstijging te compenseren. Bovendien verwachtte zij dat bso’s hun tarieven vanwege een gunstigere beroepskracht-kindratio wel eens zouden kunnen gaan verlagen. In de praktijk blijkt dat echter niet zo uit te pakken.

Personeelstekort

Ook over het bestaan van een ernstig personeelstekort leven verschillende opvattingen bij het ministerie en de sector. Staatssecretaris Tamara van Ark (SZW) erkent dat het momenteel een lastige uitdaging is voor werkgevers in de kinderopvang om gekwalificeerd personeel te vinden, maar blijft de arbeidsmarktspanning als ‘gemiddeld’ duiden, naar cijfers van het UWV. De branchepartijen reageerden verbaasd. Voorzitter van het Arbeidsmarktplatform Kinderopvang, Ramon Rikken, gaf aan dat ‘de cijfers die het Ministerie van SZW gebruikt niet kloppen’. Daarom wilde het platform eigen onderzoek laten doen.

Bekijk hier het ABN Amro-rapport