De situatie rondom het coronavirus is nieuw en de situatie verandert dagelijks. Indien nodig passen BK, BMK en BOink deze Q&A dan ook weer aan. Daarnaast zijn de antwoorden gebaseerd op algemene wet- en regelgeving en standaard voorwaarden. Het kan zijn dat je in de eigen organisatie aanvullende leveringsvoorwaarden hebt of anderszins maatwerkafspraken. Als je twijfelt over de toepasselijkheid van onderstaande antwoorden, raadpleeg dan een jurist.

Preventie

1. Welke maatregelen moet ik nemen als werkgever ter bescherming van mijn werknemers?

Een werkgever is verplicht ervoor te zorgen dat werknemers veilig en gezond kunnen werken. Het is dus belangrijk om instructies te geven over veilig en gezond werken. Het RIVM geeft aan dat kinderopvangorganisaties geen aparte maatregelen hoeven nemen. Ook zijn kinderen geen speciale risicogroep.
De maatregelen die door het RIVM zijn geformuleerd ter voorkoming van verspreiding van het coronavirus, gelden ook voor griep of verkoudheid. Het gaat om de volgende maatregelen:
• Was je handen regelmatig met water en zeep of gebruik desinfecterende handgel op basis van alcohol;
• Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog;
• Gebruik papieren zakdoekjes of tissues en gebruik deze slechts éénmaal.
Communiceer deze hygiënemaatregelen naar uw medewerkers en let erop dat medewerkers zich daar ook aan houden en elkaar daar ook op aanspreken. Dit houdt in dat de werkgever dus voldoende handzeep, desinfecterende handgel en papieren zakdoekjes/tissues ter beschikking moet stellen. Maak daarnaast regelmatiger schoon.

2. Welke instructies mag ik de werknemer geven ter preventie van corona? Hoe ver
reikt het instructierecht?

Als werkgever mag je redelijke instructies geven over de wijze waarop het werk wordt verricht en instructies die nodig zijn voor de orde binnen de onderneming. Die instructies moet de werknemer ook opvolgen.

3. Tips

– Communicatie
Dat het coronavirus nu ook Nederland heeft bereikt, is volgens het RIVM geen reden voor paniek. Goede voorlichting en communicatie is belangrijk naar uw klanten, maar ook naar uw medewerkers. Hieronder enkele tips op dit punt.
• Licht medewerkers goed voor over de hygiënemaatregelen die gelden en benadruk dat de richtlijnen van het RIVM gevolgd worden.
• Informeer medewerkers over de maatregelen die u treft met betrekking tot het coronavirus zodat zij vragen van ouders goed kunnen beantwoorden.
• Licht medewerkers goed voor over het beleid dat u voert wanneer er een besmet persoon (medewerker/kind/ouder) blijkt te zijn binnen de opvanglocatie.
• Informeer medewerkers over de richtlijnen die gelden bij ziekte.
• Verwijs medewerkers met gezondheidsvragen naar de huisarts of GGD.
• Zorg dat medewerkers weten waar ze terecht kunnen met vragen over het coronavirus (denk aan een centraal vragenloket).
• De hoeveelheid informatie over het coronavirus kan verwarrend zijn. Verwijs medewerkers daarom naar de site van het RIVM, de site van de Rijksoverheid over het coronavirus en kinderopvang of de regionale GGD voor betrouwbare informatie van de overheid.

– Extra voorzorgsmaatregelen
Het RIVM geeft aan dat er geen extra voorzorgsmaatregelen nodig zijn. U kunt er zelf voor kiezen om toch extra voorzorgsmaatregelen te nemen. U mag schoonmakers instrueren om bijvoorbeeld vaker deurknoppen schoon te maken. U kunt er ook voor kiezen om het directe contact met ouders en medewerkers zoveel mogelijk te beperken door ‘groeten zonder aanraking’ in te voeren. Direct contact tussen de werknemers en de kinderen is onvermijdelijk. De maatregel groeten zonder aanraking geeft in deze branche mogelijk alleen schijnzekerheid. Ook het dragen van mondkapjes is niet nodig. Veel mondkapjes zijn van slechte kwaliteit en beschermen niet tegen het virus.

Werknemers worden mogelijk ziek

4. Wanneer moet een werknemer thuisblijven? Heeft de werknemer dan recht op loon?

Als een werknemer ziek is, gelden de normale regels rondom ziekte. De zieke werknemer heeft recht op loon. Deze situatie is niet anders indien de medewerker ziek is door het coronavirus. Door het coronavirus zijn er wel twee andere situaties denkbaar waarbij een werknemer ook thuis moet blijven, ook als hij zelf (nog) niet ziek is. De eerste situatie is als de huisgenoot van de werknemer het coronavirus heeft, maar de werknemer zelf niet ziek is. Uit voorzorg moet dan ook de
werknemer zelf fysiek contact met anderen vermijden en kan hij/zij dus niet naar het werk komen. De tweede situatie is als de werknemer in een risicogebied is geweest en in quarantaine is of wordt gesteld. Ook dan moet de werknemer uit voorzorg thuisblijven.
De hoofdregel is dat een werknemer recht heeft op loon als deze niet werkt. Dat is alleen anders als de oorzaak voor het niet werken in de risicosfeer van de werknemer ligt. In beide hiervoor genoemde gevallen, heeft de werknemer wel recht op loon, terwijl deze niet ziek is.

5. Mag een werknemer thuis blijven uit angst voor besmetting?

Een werknemer mag niet thuis blijven uit angst voor besmetting. Speelt dit, ga dan in gesprek en probeer de zorgen weg te nemen. Leg ook uit dat als de werknemer niet naar het werk komt, er sprake is van werkweigering en dat de werknemer dan geen loon krijgt uitbetaald. Blijft een werknemer toch uit angst voor besmetting thuis, dan hoeft u in dat geval geen loon te betalen. Als de werknemer echt niet wil komen werken, bestaat de mogelijkheid om vakantieverlof op te nemen. De werkgever moet hiermee instemmen, tenzij er gewichtige bedrijfsbelangen zijn die zich hiertegen verzetten.

6. Heeft het zin om werknemers preventief te laten testen?

Preventief testen heeft volgens het RIVM geen zin. Daarnaast geldt dat u als werkgever ook niet van uw werknemers mag vragen om zich preventief te laten testen. Ook verplicht temperatuur opnemen of een koortsscan is niet toegestaan.

7. Wat mag ik vanuit de privacywet aan de werknemer vragen?

Ook bij het coronavirus gelden de normale regels rondom privacy. U mag werknemers vragen of zij gezondheidsklachten hebben. De werknemer hoeft hier niet op de antwoorden. Als de werknemer wel antwoord geeft, mag u het antwoord niet registreren. De privacywetgeving verbiedt dit, omdat het gaat om bijzondere persoonsgegevens. Dit geldt ook als de werknemer u spontaan het één en ander vertelt.
Maar wat mag u wel? Mocht u een vermoeden hebben dat de werknemer besmet is, dan kunt u hem verwijzen naar de huisarts of GGD. Staat vast dat de werknemer besmet is met het coronavirus mag u deze de toegang tot het werk ontzeggen.

8. Als scholen of kinderopvang sluiten (door de overheid) en het kind van werknemer moet worden opgevangen, heeft de werknemer dan recht op doorbetaling van loon?

Als een opvanglocatie of school wordt gesloten, moet een werknemer de mogelijkheid krijgen om zijn kinderen op te halen en te verzorgen. De werknemer kan dan calamiteitenverlof of kort verzuimverlof opnemen en heeft recht op loon. Dit verlof mag hooguit enkele dagen duren. Als de opvang waar de werknemer zelf werkt wordt gesloten, dan heeft de werknemer ook recht op doorbetaling van loon. Het risico komt voor rekening van de werkgever. Daarbij maakt het niet uit of het besluit tot sluiting is genomen op last van de GGD of niet.

9. Wat als de school of opvang geen goede opvang meer kan bieden of zelfs moet sluiten door personeelstekort door verzuim door het coronavirus?

Als de opvang moet sluiten door personeelstekort, komt dit voor rekening van de werkgever. De werknemer heeft recht op loon.

10. Mag de werknemer quarantaine of medisch onderzoek weigeren?

Een werkgever mag een werknemer niet verplichten tot medisch onderzoek. Bij gezondheidsklachten moet de bedrijfsarts worden ingeschakeld. Bij een vermoeden van besmetting kunt u de werknemer adviseren de huisarts of GGD te bellen. Wordt de werknemer verplicht tot quarantaine door de overheid, dan mag u de werknemer de toegang tot het werk ontzeggen. Dit vloeit voort uit uw preventieplicht en uw plicht om te zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving.

Wat zijn de mogelijkheden om de schade te beperken?

11. Kan de werkgever werktijdverkorting aanvragen? Kan de werkgever op een andere manier worden gecompenseerd voor de geleden schade door gedwongen sluiting door de overheid?

De situatie kan zich voordoen dat u geen of minder werk heeft voor uw werknemers door het coronavirus en daardoor schade lijdt. Bijvoorbeeld als minder ouders hun kinderen naar de opvang brengen en er daardoor minder werk is. Of als de opvang in het geheel moet worden gesloten om verdere besmetting tegen gaan. U kunt dan werktijdverkorting aanvragen bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Als u een vergunning voor werktijdverkorting krijgt, krijgen uw werknemers van het UWV tijdelijk een WW-uitkering over de niet-gewerkte uren. Om een vergunning te krijgen moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Er moet dan minimaal 2 weken ten minste 20% minder werk zijn binnen het bedrijf. Dit moet een direct gevolg zijn van het coronavirus.
De vergunning wordt afgegeven voor een periode van maximaal 6 weken. Is er dan nog geen verbetering, dan kunt u verlenging aanvragen. Totaal mag de werktijdverkorting maximaal 24 weken duren.

12. Kan de werkgever een werknemer verplicht met vakantie sturen bij besmetting/sluiting van de vestiging?

Nee, een werkgever kan een werknemer niet verplicht met vakantie sturen. Bij een besmetting van de werknemer gelden de normale regels rondom ziekte. Is geen sprake van ziekte, maar gaat de werkgever, al dan niet verplicht door de GGD, over tot sluiting van de vestiging, heeft de werknemer recht op loon.

13. Moet door de werkgever worden ingestemd met een verlofverzoek door de werknemer indien dit verlofverzoek is gedaan uit angst voor besmetting?

Hoofdregel is dat de vakantie wordt vastgesteld overeenkomstig de wensen van de werknemer, maar daar mag van worden afgeweken als gewichtige redenen zich ertegen verzetten. De toekenning van het vakantieverzoek moet tot een ernstige verstoring van de bedrijfsvoering leiden. Dit kan zijn als u bij toewijzing van het verzoek niet kunt voldoen aan de beroepskracht kind ratio. Het is raadzaam dit ook met de GGD te overleggen. Ga met de werknemer in gesprek over de angst voor besmetting en probeer deze weg te nemen. Indien de werknemer desondanks vakantie wil opnemen, gelden de normale regels rondom vakantieverzoeken.

Al het nieuws lezen dat wij publiceerden over het coronavirus? Klik hier >>

Disclaimer: Deze tekst is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Aan de inhoud kunnen echter geen rechten worden ontleend. De betrokken organisaties geen enkele aansprakelijkheid die zou kunnen voortvloeien uit deze tekst. Bij nadere vragen adviseren zij altijd om contact op te nemen met een jurist of advocaat gespecialiseerd in het arbeidsrecht.