Na de gemeenten Den Bosch en Eindhoven is Rotterdam in 2016 begonnen met de harmonisatie. Bij het Rotterdamse Peuter&Co hielden ze er rekening mee dat na twee jaar een terugval zou kunnen ontstaan in de bezetting, vertelt bestuurder Vigdis van der Giesen. Dat was immers het moment dat de bestaande ouders zijn uitgestroomd en er alleen nog nieuwe ouders zouden zijn. ‘We hebben elke ouder aan de hand meegenomen en door de papierwinkel geloodst’, vertelt ze. ‘Nu we twee jaar verder zijn, zien we dat de instroom stokt.’ Stagnatie is vreemd, als je je bedenkt dat dankzij de harmonisatie meer peuters in aanmerking komen voor peuteropvang. Van der Giesen: ‘Bij ons gingen belletjes rinkelen: hé, hier moeten we iets mee.’

Administratief gedoe

De voornaamste reden voor de stokkende cijfers: het administratieve gedoe, aldus Van der Giesen. ‘Het tarief voor ouders met de laagste inkomens – 70 procent van onze klanten – is min of meer hetzelfde gebleven: circa een tientje per maand. Doelgroepkinderen krijgen nu twee dagdelen gratis wanneer ze er al twee afnemen. In het verleden kregen ze vier of vijf dagdelen opvang voor hetzelfde tarief, maar daar hoefden ze geen gekke administratietoeren voor uit te halen. Nu moeten ze inkomensverklaringen aanvragen bij de belastingdienst en formulieren invullen.’ Haar grootste angst is dat het vooral de doelgroep is die wegblijft. Of dat inderdaad zo is, wil ze samen met de gemeente gaan uitzoeken. Uit een recente analyse blijkt dat in Rotterdam weliswaar hetzelfde aantal peuters wordt bereikt als voorheen, maar dat in sommige probleemwijken de doelgroepkinderen helemaal geen voorschool bezoeken.

Impuls

Bij Impuls Kinderopvang, een grote Amsterdamse aanbieder van peuteropvang, vinden ze het moeilijk om te zeggen of er sprake is van stagnatie. ‘Halverwege 2019 weten we wat de gevolgen zijn, als de bestaande ouders zijn uitgestroomd. Wel zien we dat ouders moeite hebben om het contract af te sluiten’, zegt directeur Magda Heijtel. We hebben alles in het werk gesteld om ons voor te bereiden’, zegt Heijtel. ‘We hebben ouders, basisschoolleerkrachten en medewerkers geïnformeerd, de doelgroep in kaart gebracht en de helpdesk verdubbeld. De bestaande klanten hebben we begeleid bij de omslag.

Toeslag aanvragen

Sowieso is toeslag aanvragen voor geen enkele ouder een feest. Waar eerst alles vanzelf ging, moeten ze nu weten hoe de kinderopvangtoeslag én de gemeentelijke toeslag werken. En dan zijn er ook nog gemeentelijke compensaties.’ De groep met 10 procent afhakers zit complex in elkaar, legt ze uit: ‘Een derde zegt dat het te duur is – lage en middeninkomens – , een derde is niet meer tevreden met het veranderde aanbod en de rest had voorheen zes uur gratis opvang en moet nu ineens veel meer betalen.’ Ze zal blij zijn als ze straks een nieuwe groep ouders krijgt die weet dat peuteropvang nu geld kost.

Overgangsfase

Ook Janine Boekelder van adviesbureau Innovatienul13, dat veel gemeenten adviseert bij hun peuterbeleid, denkt dat veel gemeenten nu in een overgangsfase zitten. ‘De huidige groep ouders die hun peuters wil inschrijven, moet nog wennen aan het idee dat ze kinderopvangtoeslag moet aanvragen. Straks zijn er nieuwe ouders die makkelijker die stap maken.’ Ze vindt het te vroeg om tot conclusies te komen over de toegankelijkheid.

Abonnees lezen meer ervaringsverhalen vanuit Amsterdam en Rotterdam én tips voor kinderopvangorganisaties zelf om doelgroepkinderen binnenboord de houden. Naar het PREMIUM-artikel

Onlangs toonde een onderzoek van Buitenhek aan dat gemeenten en aanbieders amper iets merken of denken te gaan merken van vraaguitval door de harmonisatie. Slechts 6 procent denkt meer dan 10 procent vraaguitval te verwachten door de harmonisatie. Lees meer over dit onderzoek