Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Succesfactoren in opbrengstgericht werken

Opbrengstgericht werken met jonge kinderen: hoe ziet dat eruit? Aan de hand van een voorbeeld, schetsen onderwijsadviseurs Van Schei en Gierveld de drie succesfactoren voor een succesvolle vorm van opbrengstgericht werken.
Succesfactoren in opbrengstgericht werken

Pedagogisch medeweker Anke zit met haar groep rondom het poppenbadje. Het thema van de week is ‘water’, waarbij zij ingaat op begrippen als vol en leeg. Eerder is in de kleine kring aan de pientere kinderen een boekje over dit onderwerp voorgelezen. Nu mag één van de poppen een bad nemen. Het bad is half gevuld met koud water. Een van de kinderen merkt op: ‘Juf Anke, het bad is nog niet vol en ook koud.’ ‘Wat moet er dan gebeuren?’ vraagt Anke. ‘Er moet warm water bij’, zegt de peuter. Anke giet een emmer warm water in het badje en vraagt: ‘Hoe is het water nu?’ ‘Nee, het is nog niet warm genoeg. Er moet nog meer bij!’, zegt de peuter die met zijn handje in het water voelt. Anke voegt nog een emmer toe. Als Anke de tweede emmer water in het bad geleegd heeft, vraagt ze aan de kinderen: ‘Is het water nu goed?’ Een peuter kijkt goedkeurend, voelt en zegt: ‘Nu is het bad vol en warm’.

Planmatig

Bij een traject voor effectief werken met jonge kinderen in het oosten van het land werden de leidsters van een groot aantal peuterspeelzalen en dagverblijven getraind om opbrengstgericht te werken met de taal- en rekenontwikkeling van de kinderen. Daarbij was ook veel aandacht voor de versterking van de educatieve vaardigheden van de leidsters en bevordering van de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen. Pedagogisch medewerker Anke is een voorbeeld van een goed opgeleide kracht, die planmatig te werk gaat met haar kinderen. De leidsters en pedagogisch medewerkers leerden om zich bewust af te vragen: wat heeft mijn groep kinderen nu nodig en wat zijn de ontwikkeldoelen voor al deze kinderen? Ze leerden om de doelen planmatig uit te werken in een dagelijks aanbod, rekening houdend met de ontwikkeldoelen van verschillende kinderen, en dit ook uit te voeren in het spel en aanbod voor die kinderen.

Het aangeboden spel met de pop in bad is geen toevalligheid: het past in het thema ‘water’ uit de VVE-methode. Het sluit bovendien naadloos aan op het leesboek dat de pedagogisch medewerker eerder in de kleine kring voorlas aan de kinderen. Het thema is de verpakking van het doel dat de pedagogisch medewerker wil bereiken met de kinderen: het ervaren van de rekenbegrippen ‘vol’ en ‘leeg’. Voor de pientere kinderen heeft ze de begrippen warm en koud als verdiepingsdoel gesteld. Dit komt aan bod in het spel met de pop in bad.

De ervaring leert dat in het effectief werken met jonge kinderen drie belangrijke elementen een rol spelen: het vaststellen van de ontwikkelingsdoelen, een effectief aanbod en borging in de organisatie. Deze succesfactoren worden hieronder verder uitgewerkt.

Ontwikkelingsdoelen

De eerste succesfactor in het opbrengstgericht werken met jonge kinderen is het planmatig vaststellen van ontwikkelingsdoelen volgens de aanpak ‘analyseren, planmatig uitvoeren en monitoren’. Dit is de kern van cyclisch werken volgens het BEO model: Boeiend Effectief Opbrengstgericht werken. Door te werken met deze drieslag, kunnen continu verbeteringen in de kwaliteit van de educatie worden aangebracht.

De ontwikkelingsdoelen voor jonge kinderen kunnen betrekking hebben op taal, rekenen, sociaal-emotionele ontwikkeling en motorische ontwikkeling. De ontwikkelingsdoelen zijn beschikbaar via de leerlijnen van de bekende methodes, maar ook via het SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling). De leerlijn is een hulpmiddel dat laat zien wat een kind op welke leeftijd gemiddeld kan en welke doelen je aldus kunt stellen in je aanbod. Jonge kinderen maken een grillige ontwikkeling door, maar een einddoel is wel te stellen: welk niveau heeft een gemiddeld kind aan het begin van groep 1.

Effectief aanbod

De ervaring is, dat pedagogisch medewerkers sensitief zijn en respect hebben voor de autonomie van het kind. Ze ‘voelen’ als het ware wat het kind nodig heeft. Dit is belangrijk op deze leeftijd, maar deze competentie leidt niet automatisch tot een effectief aanbod dat bijdraagt aan het behalen van de doelen. Het zorgdragen voor een effectief en uitdagend aanbod is een tweede succesfactor bij opbrengstgericht werken met jonge kinderen. Dit aanbod moet aansluiten bij de belevingswereld van de peuters en kleuters, afgestemd zijn op de verschillen in de ontwikkeling van de peuters en voldoende uitdaging bevatten. Dit vraagt bijzondere aandacht voor de inrichting en aankleding van de speelleeromgeving, waardoor peuters hun ervaringen kunnen verbreden en verdiepen. Een voorbeeld bij het thema ‘Water in bad’ kan zijn: het experimenteren met koud, lauw en warm water in de poppenhoek, het bouwen van een badkamer in de bouwhoek met concrete hulpmiddelen. Hiermee worden pientere kinderen uitgedaagd om moeilijke dingen te bouwen, in lijn met het thema in de groep.

Om te komen tot een effectief aanbod is het van groot belang de ontwikkeling van kinderen te observeren en vroegtijdig te signaleren. Dit betekent niet maandenlang aankijken, maar juist snel reageren. Hierbij zijn de pedagogische en didactische vaardigheden van de medewerkers van het grootste belang. Een goede leidster observeert, signaleert en stuurt ook direct bij in het aanbod.

Afstemmen en vastleggen

Zoals een effectieve groepskracht de gegevens van een individueel kind analyseert, moet ook op het niveau van de organisatie gewerkt worden. Aan de hand van de groepsdata en de competenties van de medewerkers kan een goede groepsindeling gemaakt worden. Een effectieve organisatie kijkt daarnaast minimaal jaarlijks naar de kwaliteit van de uitstroom (welk niveau hebben de kinderen die naar groep 1 gaan) en onderneemt door middel van scholing of coaching hier actie op. Onze ervaring is, dat coaching op de werkvloer een zeer effectieve manier van training is, waarbij medewerkers zich bewust worden van hun onbewuste gedragingen en de effecten hiervan.

De pedagogisch medewerkers stemmen hun plannen met elkaar af en het management draagt zorg voor de ondersteuning en coaching om de kwaliteit te waarborgen. Effectief werken is daarmee een vast onderdeel geworden van de hele kwaliteitscyclus. De resultaten in de ontwikkeling van de kinderen, de inhoud van het aanbod, de zorg voor de kinderen, het integraal personeelsbeleid en het educatief leiderschap vormen één geheel van kwaliteitszorg.

Cyclisch werken

Effectief werken met jonge kinderen is een vorm van ontwikkelingsstimulerend aanbod. Effectief werken met jonge kinderen is gericht op het realiseren van een minimaal gemiddeld niveau van taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling als kinderen naar groep 1 gaan. Cyclisch werken volgens de BEO-methode helpt om competent te zijn op de drie onderdelen van de cyclus. De stappen in de cyclus bestaan uit: ontwikkelingsdoelen vaststellen, effectief aanbod en afstemmen en vastleggen. Door te werken met effectief aanbod zorgt ook de kinderopvang ervoor dat het beste uit de kinderen gehaald wordt.

Foto: ANP / Koen Suijk

Anne-Lène van Schie en Gerreke Gierveld zijn adviseur bij Expertis Onderwijsadviseurs. Ze zijn beiden gespecialiseerd in opbrengstgericht werken met jonge kinderen. annelene.van.schie@expertis.nl en gerreke.gierveld@expertis.nl.

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.