‘Het tegengaan van kindermishandeling en huiselijk geweld is een enorme verantwoordelijkheid. Kinderdagverblijven horen hiervoor niet alleen de verantwoordelijkheid te dragen en kunnen daarbij alle ondersteuning gebruiken die nodig is, ook vanuit het toezicht op de kinderopvang’, dat schrijven Maryse Nijhof-Broek (toezichthouder kinderopvang GGD Hollands Midden) en Janneke Schalkwijk (toezichthouder kinderopvang GGD Amsterdam) in een handleiding die zij speciaal voor toezichthouders schreven over het toezicht in de kinderopvang en de strijd tegen kindermishandeling. De handleiding wordt gebruikt als basis voor deze serie, om te leren van elkaar. Want samen gaan we de strijd tegen kindermishandeling aan.

Wie doet de melding?

‘Iedere toezichthouder in de kinderopvang herkent de volgende reactie van beroepskrachten: “Ik werk hier nu al jaren en ik heb nog nooit meegemaakt dat kinderen mishandeld worden, gelukkig maar hè?”. Bij Veilig Thuis in Amsterdam vroegen wij na hoeveel procent van de meldingen die binnenkomen, worden gedaan door de kinderopvang. Dit bleek 0,1 procent in 2017 te zijn. Verreweg de meeste meldingen omtrent huiselijk geweld en kindermishandeling worden gedaan door de politie. Dit betekent dat er meestal al iets grondig mis is gegaan. Dat zet ons aan het denken, want naast bekenden en familie zijn het toch juist medewerkers in de kinderopvang en het onderwijs die een kind het meeste zien en het beste kennen? Wat gaat er dan mis?

‘Er wordt minimaal gemeld vanuit de kinderopvang’

Er wordt minimaal gemeld vanuit de kinderopvang. Tijdens inspecties horen wij voorbeelden van wat er wél wordt gedaan in de kinderopvang om ervoor te zorgen dat een kind ook thuis zo veilig mogelijk is, bijvoorbeeld door het regelmatig voeren van gesprekken met ouders of het inschakelen van externe ondersteuning. Is dit dan voldoende? Ieder kind in een dergelijke situatie is er één teveel. Daarom menen wij dat de lat heel hoog mag liggen in het ondersteunen, signaleren en eventueel melden.

Kinderopvang als vindplek

De kinderopvang is dé plek waar kinderen vanaf jongs af aan regelmatig komen. Daarom is het de aangewezen plek om moeilijkheden thuis bespreekbaar te maken en samen te zorgen voor een emotioneel veilige omgeving voor kinderen. Het tegengaan van kindermishandeling en huiselijk geweld is een enorme verantwoordelijkheid. Kinderdagverblijven horen hiervoor niet alleen de verantwoordelijkheid te dragen en kunnen daarbij alle ondersteuning gebruiken die nodig is, ook vanuit het toezicht op de kinderopvang.’

‘Topje van de ijsberg’

Ongeveer één op de dertig kinderen is slachtoffer van een vorm van kindermishandeling. ‘Dit zijn slechts de cijfers van de kinderen bij wie professionals een vorm van kindermishandeling hebben gesignaleerd. Waarschijnlijk het topje van de ijsberg. Het is goed om deze cijfers paraat te hebben als toezichthouder in de kinderopvang. Op het moment dat een beroepskracht aangeeft al jaren op een locatie te werken en nog nooit vermoedens heeft gehad, dan zet het noemen van zo’n gemiddelde aan het denken. Zeker bij een buitenschoolse opvang met honderd kinderen, is het statistisch gezien zeer onwaarschijnlijk dat je nooit zorgen hebt over een kind of vermoedens hebt van kindermishandeling of huiselijk geweld.’

Professionals ondersteunen

In de handleiding krijgen toezichthouders onder andere informatie over wat zij kunnen vragen en uitleggen om de professionals in de kinderopvang te ondersteunen en alert te houden. De pedagogisch professionals zijn vervolgens weer beter in staat om in de praktijk de strijd tegen kindermishandeling aan te gaan. Hoe? Dat lichten we in deel 2 van deze serie toe, die in week 45 verschijnt. Dan wordt ook het toezicht op het gebruik van de Meldcode kindermishandeling besproken.