Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties2

SCP kritisch: ‘Nieuw kinderopvangstelsel gaat voorbij aan kwaliteit kinderopvang’

SZW bouwt samen met DUO, Toeslagen, UWV en SVB aan een nieuw stelsel voor de financiering van kinderopvang: per 1 januari 2025 wordt 96% van de maximumuurprijs van de opvang door de overheid vergoed, onafhankelijk van het inkomen van de ouder(s), en direct uitgekeerd aan de kinderopvangorganisatie. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zet vraagtekens bij dit beleid. ‘Het is zorgelijk dat de aandacht voor kwaliteit en toegankelijkheid van kinderopvang lijkt te verdwijnen.’
Pavla Zakova / stock.adobe.com

Dat zegt het SCP in haar kennisnotitie Herziening Kinderopvangbeleid.

Nieuw kinderopvangstelsel

Minister Karien van Gennip (SZW) schreef – samen met de ministers Dijkgraaf van Onderwijs Cultuur en Wetenschap en Wiersma voor Primair en Voortgezet Onderwijs en staatssecretaris De Vries (Toeslagen) – in een brief aan de Tweede Kamer dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid samen met DUO, Toeslagen, UWV en SVB gaat werken aan het ontwerpen en bouwen van een nieuw stelsel voor de financiering van kinderopvang. Gedurende het gehele traject wordt nauw samengewerkt met belanghebbenden zoals branchepartijen, vakbonden, oudervertegenwoordiging en de VNG.

Betaalbaarder en eenvoudiger

Het kabinet wil het stelsel eenvoudiger en betaalbaarder maken voor ouders. In het nieuwe stelsel wordt daarom de overheidsvergoeding, van 96% voor werkende ouders, direct aan kinderopvangorganisaties uitgekeerd. Zo komen ouders niet voor onverwachte (hoge) terugvorderingen te staan en kunnen zij werk en de zorg voor hun kind(eren) beter combineren, zeggen de ministers.

Van Gennip zegt in de brief: “De kinderopvangsector is essentieel voor onze samenleving. Het biedt ouders ruimte om te werken en geeft kinderen een veilige plek voor de start van hun ontwikkeling. Ik ben blij dat we op een innovatieve manier, samen met de expertise van verschillende uitvoeringsorganisaties, kunnen werken aan een goed en nieuw kinderopvangstelsel. Wij zien deze greenfieldbenadering als een sterke manier om gebruik te maken van de expertise en ervaring van de verschillende organisaties. Het stelsel maakt het betalen van de kinderopvang voor ouders eenvoudiger en draagt bij aan grotere kansengelijkheid van Nederlandse kinderen. Ook zorgt de overheidsbijdrage van 96% ervoor dat ouders meer overhouden van hun inkomen.”

SCP is kritisch

Het SCP is kritisch op de stelselherziening en zegt dat het grotendeels voorbij gaat aan het belang van de kwaliteit en de toegankelijkheid van kinderopvang. In de kennisnotitie zegt SCP: “De aanname is dat door ‘bijna gratis kinderopvang’ de oplopende arbeidsmarkttekorten tegen kunnen worden gegaan. Als we echter kijken vanuit het perspectief en de behoefte van kinderen en ouders, dan zijn er belangrijke vraagtekens te zetten bij het doel en de doelmatigheid van dit (dure) beleid. We zien een opvallende breuk met het huidige beleid, want het doel om met kinderopvang achterstanden tegen te gaan, wordt helemaal losgelaten. Daarnaast gaat het voorstel grotendeels voorbij aan het belang van de kwaliteit van kinderopvang. In een periode als deze, waarin de kansen van kinderen veel kinderen onder druk staan door de toenemende bestaansonzekerheid en er grote personeelstekorten in de kinderopvangsector zijn is het zorgelijk dat de aandacht voor kwaliteit en toegankelijkheid van kinderopvang lijkt te verdwijnen. Tot slot is het ook nog maar de vraag of arbeidsparticipatie met de nieuwe plannen omhoog gaat.”

Geen oog voor kansengelijkheid

Juist de kinderen die risico op een achterstand lopen – en dus relatief veel bij kwalitatief goede kinderopvang te winnen hebben – gaan relatief weinig naar de opvang, stelt het SCP. “Dit komt doordat alleen werkende ouders recht op een vergoeding hebben en opvang daardoor onbetaalbaar is voor gezinnen waarin één of beide ouders niet werken. (…) Daar komt bij dat ouders met een lager inkomen en een lager opleidingsniveau minder overtuigd zijn van de toegevoegde waarde voor hun kinderen. (…) Het voorgestelde beleid dat in de ministerraad is besproken, vormt een opvallende breuk met het verleden doordat de doelstelling van kansengelijkheid volledig wordt los gelaten. En het perspectief zich weer lijkt te verengen naar de betaalbaarheid van kinderopvang. Hierdoor is er geen oog is voor de behoeften en barrières van die ouders en kinderen die het meeste van kinderopvang kunnen profiteren.”

‘Stelsel vergroot sociale verschillen’

Ook is het SCP bang dat sociale verschillen nog verder vergroot worden, wanneer de uurprijzen stijgen door meer vraag naar kinderopvang, het tekort aan medewerkers – wat waarschijnlijk leidt tot hogere lonen om medewerkers aan te trekken of te behouden – en de ruime vergoeding van de overheid aan kinderopvangorganisaties. “Zoals het kabinet zelf ook erkent, is het plausibel dat de uurprijzen van kinderopvang zullen stijgen. Omdat personeelstekorten zorgen voor hogere lonen en kinderopvangcentra anticiperen op de nieuwe financiële ruimte van een groot deel van hun klanten. Dit zou de kinderopvang (nog) minder betaalbaar maken voor lagere inkomensgroepen en niet-werkende ouders. (…) Deze (onbedoelde) gevolgen zullen de sociale verschillen in het gebruik van kinderopvang naar verwachting vergroten. Terwijl juist bij lage inkomensgroepen, kinderopvang veel kan betekenen voor de ontwikkeling van kinderen. En de arbeidsparticipatie van vrouwen in deze gezinnen relatief laag is.”

Geen aandacht voor kwaliteit

Het SCP benadrukt dat het nieuwe stelsel zich enkel richt op de betaalbaarheid van kinderopvang, en niet op de kwaliteitsverbetering. “Onderzoek laat echter zien dat opvang alleen gunstige effecten op de ontwikkeling van kinderen en de arbeidsparticipatie van ouders heeft als het betaalbaar, toegankelijk én van goede kwaliteit is. (…) Het gebrek aan aandacht voor de toegankelijkheid en kwaliteit van opvang is met name opmerkelijk in een tijd waarin de wachtlijsten groeien en ook de kwaliteit van de opvang onder druk komt te staan door de grote personeelstekorten in de sector. Daarnaast kunnen investeringen in de kwaliteit en het imago van de kinderopvang het beroep aantrekkelijker maken en daarmee een gedeeltelijke oplossing vormen voor de grote personeelstekorten.”

Nieuw stelsel per 1 januari 2025

Het nieuwe stelsel moet per 1 januari 2025 in werking treden. Dat is een ambitieuze planning, stellen de partijen. Er wordt tot juli 2023 gewerkt aan het ontwerpen van het nieuwe stelsel. Vanaf juli 2023 wordt het stelsel daadwerkelijk gebouwd. Welke organisatie het nieuwe stelsel gaat uitvoeren, wordt dan besloten. Bekijk de Kamerbrief over stelselherziening kinderopvang >>

De Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) blijft kritisch over de plannen van het kabinet om in 2025 de kinderopvang vrijwel gratis te maken. ‘Veel ouders zullen straks geen opvang kunnen krijgen’, stelt BK-directeur Emmeline Bijlsma. Lees meer

2 REACTIES

  1. Ik zie niet in waarom de kwaliteit van de opvang achteruit zou gaan. Het lastige is natuurlijk dat de aanvraag zal toenemen en er niet voldoende plek beschikbaar is voor de kinderen. Er wordt in dit artikel vergeten dat er een enorme stimulans is (zeker vanuit de Gemeente Amsterdam) om de kansgelijkheid te bevorderen dmv de Voorschool. De Voorschool wordt bijna geheel vergoed en daarbij is het niet nodig dat de ouders werken.

  2. Lees alle reacties
  3. waarom doorgaan als nu al veel tegenstand wordt ervaren en de brancheorganisatie, Mw Emmeline Bijlsma al zegt dat er veel ouders geen gebruik kunnen maken van de opvang vanwege personeelstekort en het stuk van het SCP waarin genoemd wordt dat veel kinderen die het juist nodig hebben niet aan bod zullen komen, de kwaliteit achteruit gaat, geen kansengelijkheid, de achterstanden in de kinderopvang wordt helemaal losgelaten, en de loonkosten worden hoger en de wachtlijsten groeien. Waarom dan toch doorgaan?

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.