Tijdens de ledensessie kwamen de volgende vragen en antwoorden aan bod: 

1. Mag een werkgever zijn personeel vragen zich te laten vaccineren? 

Een werkgever mag het vragen, maar mag er niet op aandringen. Het moet een vrijblijvend verzoek zijn, waar geen (arbeidsvoorwaardelijke) consequenties aan worden verbonden. Want zo’n vraag kan voor een werknemer al heel snel voelen als een verplichting, omdat deze voor het werk en het loon afhankelijk is van de werkgever.

2. Kan een werkgever zijn personeel verplichten om zich te laten vaccineren?

Dat kan niet. Er geldt in Nederland geen vaccinatieplicht. Vaccineren is een vrijwillige keuze. Het verplichtstellen van vaccineren is in strijd met de Grondwet, namelijk de onaantastbaarheid van het lichaam. Zelfs het coronavirus rechtvaardigt geen inbreuk op dit grondrecht, dat iedereen heeft. Het al dan niet laten vaccineren is voor iedereen een vrije keuze, die niet kan worden beperkt.

3. Mag een werkgever vragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?

De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in verbiedt de verwerking van bijzondere persoonsgegevens, waaronder gezondheidsgegevens. Een werkgever mag medewerkers niet vragen of zij zich willen laten vaccineren, of dat zij dat hebben gedaan. Als een werkgever het toch vraagt, dan is de werknemer niet verplicht om daarop te antwoorden. De werknemer mag het wel uit eigen beweging meedelen, maar een werkgever mag geen medische gegevens van het personeel verwerken. Een werkgever mag dus, ook als medewerkers zelf (spontaan) meedelen dat zij zich laten vaccineren, of dat zij gevaccineerd zijn, dit niet registreren. Dit mag ook niet als de werknemer daar toestemming voor zou geven.

Gelet op de gezagsverhouding is er in de relatie werkgever – werknemer geen sprake van gelijkwaardigheid. Medewerkers kunnen zich onder druk gezet voelen om toestemming te geven. Toestemming van de werknemer om gezondheidsgegevens te registreren zal dus niet geldig zijn.

4. Mag een werkgever via een bedrijfsarts uitvragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?

Nee. Een bedrijfsarts kan dit wel te horen krijgen van medewerkers, maar mag dat niet doorspelen aan de werkgever. Een bedrijfsarts mag alleen aan een werkgever doorgeven of een werknemer wel of niet geschikt is voor het werk. De rest is beroepsgeheim en valt onder de privacy van de werknemer.

5. Mag een werkgever een sollicitant vragen of zij/hij wel of niet gevaccineerd is?

De sollicitant zit weliswaar nog niet in een arbeidsrelatie met de werkgever, maar wil wel graag de baan. Grote kans dat diegene zich gedwongen voelt antwoord te geven. De positie van de sollicitant wordt daarom gelijkgesteld met die van een werknemer die al in dienst is. Het is voor een werkgever vanwege de machtsverhoudingen dus ook hier niet toegestaan om naar deze informatie te vragen. En doet een werkgever dat toch, dan hoeft de sollicitant geen antwoord te geven.

6. Wat als werknemer weigert zich te laten vaccineren en vervolgens ziek wordt, kan de werkgever dan weigeren loon te betalen?

Een werknemer heeft altijd recht op loon bij ziekte, tenzij de ziekte opzettelijk is veroorzaakt. Wie zich niet laat vaccineren doet dat niet met de opzet om ziek te worden. De werkgever moet dus gewoon loon doorbetalen als een werknemer die een vaccinatie weigert ziek wordt.

7. Kan een werknemer die niet zegt of ze is gevaccineerd is of aangeeft zich bewust niet te willen vaccineren, ontslagen worden?

Dat zal niet snel het geval kunnen zijn. Arbeidsvoorwaardelijke maatregelen komen pas in beeld als de werknemer haar functie zonder vaccinatie niet meer kan uitoefenen. Dat zou het geval kunnen zijn als een ongevaccineerde werknemer een gevaar oplevert voor de gezondheid van collega’s en derden, en de gezondheid van collega’s en derden niet op andere wijze kan worden geborgd.

Waarschijnlijk is daarvoor een wettelijke grondslag nodig die inhoudt dat bepaalde taken binnen bepaalde beroepen niet meer mogen worden verricht als er geen vaccinatie is. Pas dan zou bij gebreke aan vaccinatie overplaatsing naar ander soortig werk, waar vaccinatie niet noodzakelijk is, een mogelijkheid worden. En als overplaatsing niet mogelijk is, zou ontslag in beeld kunnen komen.

Voor de meeste beroepen kan echter niet worden gezegd dat vaccinatie noodzakelijk is om het beroep veilig te kunnen uitoefenen.

8. Wat kan een werkgever wel doen?

Het lijkt erop dat we het virus alleen onder controle kunnen krijgen door een hoge vaccinatiegraad. Willen we in Nederland weer terug naar een wat normalere samenleving, dan is het dus van belang dat zoveel mogelijk mensen zich laten vaccineren. Benadruk het belang van vaccinatie daarom aan medewerkers en ga met hen in gesprek als zij twijfels of zorgen hebben op dit punt. Gebruik daarbij bovenstaande informatie.

Een niet buiten werktijd te plannen vaccinatie valt onder calamiteiten- en ander kort verzuimverlof en geeft de werknemer recht op verlof met behoud van loon voor de benodigde tijd. Informeer medewerkers hierover. Daarnaast kan een werkgever overwegen om de reiskosten naar de vaccinatielocatie te vergoeden. Een werkgever kan ook overwegen om een vaccinatie die buiten werktijd plaatsvindt, als werktijd aan te merken.

Je moet er dan wel rekening mee houden dat, ook bij de vergoeding van reiskosten, direct of indirect registreren van de vaccinatie op grond van de AVG niet is toegestaan. Dat geldt ook bij het stimuleren van de vaccinatie door een geldbedrag of extra vrije dagen in het vooruitzicht te stellen.