De personele tekorten in de kinderopvang en op de basisscholen zijn een ernstige bedreiging voor de kwaliteit van VVE. Dat blijkt uit de tweede tussenrapportage van het Evening-onderzoek. Evening staat voor Effectstudie Voorschoolse Educatie. Het onderzoek is in april 2019 gestart en liep tot en met deze zomer, met resultaten tot en met voorjaar 2022. Het maakt deel uit van een breed monitorings- en beleidsevaluatieprogramma opgesteld door het ministerie van OCW en wordt uitgevoerd door een onderzoeksteam van de Universiteit Utrecht en Sardes. Het rapport kwam in maart van dit jaar uit.

Lagere scores

Evening constateert dat de scores voor de emotionele en educatieve kwaliteit in 2021-2022 iets lager zijn dan in 2020. Dit geldt sterker voor de educatieve kwaliteit (met klein tot medium-groot verschil tussen eerste en tweede meetronde). De analyses laten wel positieve effecten zien van de beleidsmaatregel op het aanbod VE-activiteiten. Er worden vaker gerichte VE-activiteiten uitgevoerd en vaker in kleine groepjes met vooral doelgroepkinderen. Door ouders gerapporteerd gebruik van opvang steeg ook sinds 2020, van gemiddeld ruim 11 naar ruim 13 uur per week. In 2021-2022 werd 16 uur gemiddeld echter nog niet gehaald.

De analyses laten wel zien dat ervaren werkdruk onder pedagogisch medewerkers is toegenomen. Leidinggevenden ervaren grotere knelpunten in onder andere het contact met ouders, het vinden van oplossingen voor het ziekteverzuim en het vervullen van openstaande vacatures. De resultaten bevestigen het beeld van toegenomen druk op de sector.

Eigen programma

Kinderopvangorganisatie De Kindervilla is gevestigd in Oldemarkt, een dorp in Overijssel met zo’n 2500 inwoners. In kleine dorpen, zoals Oldemarkt en de dorpen in de omgeving, is het altijd ingewikkeld om een goed voorschools aanbod te doen omdat er maar kleine plukjes kinderen zijn met een indicatie en ouders het liefst kiezen voor kinderopvang dichtbij. Desalniettemin vond directeur Jolanda Terlien, in 2005 een van de oprichters van De Kindervilla, dat kinderen recht hebben op een goede ontwikkeling. Zowel de kinderen die aan de onderkant uitvallen als zij die aan de bovenkant zitten. Het gros van de pedagogisch medewerkers van De Kindervilla heeft de basistraining VE gedaan. Ze gebruiken een zelf ontwikkeld pedagogisch peuter-programma en zetten dat in de breedte in, dus bij alle ontwikkelingsgebieden. Medewerkers van het peuterteam houden in de gaten of dat goed gebeurt zodat ieder kind het juiste aanbod krijgt.

Geen extra geld

Toch voldoet De Kindervilla niet aan de VE-eisen, vertelt Jolanda. ‘We zijn niet officieel gecertificeerd. Daarom krijgen we ook geen extra geld. Als we kinderen met een VE-indicatie krijgen, betalen we de extra dagdelen zelf. Want de jeugdgezondheidszorg geeft wel een indicatie af en stuurt VE-kinderen naar ons, omdat ze weet dat wij een goed aanbod hebben. We leggen goed uit wat we doen en waarom we het doen.’

Jolanda Terlien is ook niet zo blij met de erkende VVE-programma’s. ‘Het moet veel completer. Daarnaast moet ik keuzes maken in waar ik mijn medewerkers up-to-date geschoold wil laten blijven. Je kunt medewerkers niet overvoeren. Zeker nu de druk al hoog is. Kinderen hebben recht op een passend aanbod en medewerkers op een peuter-programma waarin ze hun eigen creativiteit kwijt kunnen en waar ze inspiratie uit kunnen halen.’

Druk is groot

Kinderopvang Kindernet zit op 26 locaties in Deventer, Zutphen, Doetinchem en Elbergen met dagopvang, peuteropvang, bij asielzoekerscentra, bij noodopvang en in zomerscholen, zowel VE als regulier. VVE was altijd de leidraad in het werk van directeur Selma Özkan. Vijf jaar geleden lieten nog alle medewerkers zich scholen, maar de laatste jaren komt er een beetje de klad in. Ze hebben niet zo’n zin meer in het intensieve scholingstraject, vertelt Selma. ‘Medewerkers hoppen graag van de ene werkgever naar de andere. De organisatie loopt bovendien aan tegen de kosten die zo’n scholingstraject met zich meebrengt. De kosten van afwezigheid worden ook niet vergoed en het is moeilijk om invallers te vinden. Je bent dan gedwongen om dure zzp’ers in te zetten. Dat heb ik heel lang kunnen voorkomen, maar onlangs lukte dat niet meer.’

Regelgeving

Daar komt nog bij dat de GGD heel strikt is met de naleving van de regels. ‘Zo moet een groep dicht als er geen twee VE- gecertificeerde medewerkers op staan. Ook in deze tijd, nu er bijna geen vervangers te vinden zijn. Alsof kinderen beter af zijn als ze thuis zitten,’ verzucht Selma. ‘Ik heb ook een interpretatieverschil gehad met de GGD over de cijfers van de taaltoets. We hadden begrepen dat het gemiddelde cijfer voldoende moet zijn. Nu had een van onze medewerkers een 4,9 voor de toets begrijpend lezen. Voor begrijpend lezen blijk je een voldoende te moeten halen. Ze moest onmiddellijk van de groep af. Voor 0,1 punt! Ze doet de VE al jaren bij ons en dat doet ze goed. We scoorden verder ook op alles goed.’