Vriendschappen spelen een grote rol in het leven van kinderen. In de basisschoolleeftijd wordt vriendschap steeds belangrijker. Vriendschappen verschaffen kinderen informatie over de wereld, andere mensen en zichzelf. Als kinderen mogen kiezen, spelen ze na schooltijd het liefst met vriendjes. Buitenspelen en sporten zijn ook populair. Wat opvalt is dat kinderen met deze hobby’s vrij makkelijk aansluiting vinden bij kinderen in hun groep. Houden ze echter van boeken lezen of muziek, knutselen, dans en theater, dan wordt het een stuk lastiger om iemand met dezelfde interesses te vinden.

Integrale kindcentra

Voor het onderzoek ondervroegen de onderzoekers van Vyvoj leerkrachten van kleine, middelgrote en grote basisscholen over sociale contacten van kinderen in de groep. Ook kinderen kregen vragen voorgelegd over hoe zij zich na schooltijd het liefst vermaken, of ze vriendjes in de klas hebben, zich wel eens eenzaam voelen en wat hun hobby’s zijn. Vanwege de krimp verdwijnen er op het platteland scholen. Integrale Kindcentra waarin onderwijs met kinderopvang samenwerkt lijkt een goed antwoord op de krimp. Maar welke sociale behoeften hebben kinderen en welke rol speelt de groep op hun sociale ontwikkeling?

Spiegelen

Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat een kind minimaal een keuze moet kunnen maken uit vijf kinderen voor het aangaan van sociale relaties. Deze hypothese wordt ondersteund door literatuur, maar ook door de antwoorden van leerkrachten. 81,3 procent van de ondervraagde kinderen heeft vijf of meer vrienden in de klas, maar bij kleine scholen ligt dit percentage lager: 75 procent. Leerkrachten van kleine en middelgrote scholen zien dat er niet voor ieder kind andere kinderen in de klas zijn waaraan ze zich kunnen spiegelen. Dit zegt 50 procent van de leerkrachten op kleine scholen.

Spelen na schooltijd

Veel van de leerkrachten wil wel samenwerken met een bso, maar in de meeste gevallen is die niet in de buurt aanwezig. Daarbij moet worden aangetekend dat Vyvoj veel directeuren vroeg van scholen in kleine kernen. Toch bevelen de onderzoekers van Vyvoj directeuren van scholen wel aan om speelmogelijkheden na schooltijd te bieden. Dat kan in samenwerking met de kinderopvang, maar ook andere partijen zoals sportclubs kunnen hier iets in betekenen. Vooral voor kleine scholen is dit van belang.

Groepsgrootte

Een kleine klas is niet altijd een voordeel als het gaat om de mogelijkheid vriendschappen te sluiten. Hoe minder kinderen, hoe kleiner de kans dat je iemand treft die bij jouw interesses past. Maar Vyvoj ontdekte ook dat een te kleine groep ervoor zorgt dat een leerkracht te veel ziet en kinderen niet uitnodigt om problemen zelf op te lossen. Een kwart van de leerkrachten zegt dat de kinderen die geen vriendschappen hebben, ook geen leeftijds- of sexegenootjes in de groep hebben. Veel onderzochte scholen werken met combinatiegroepen. Als er drie klassen in de groep zitten, mag een groep eigenlijk niet kleiner zijn dan 15 kinderen. In combigroepen van twee klassen zouden minimaal 10-11 kinderen moeten zitten.

Belang van vriendschappen

Leerkrachten kunnen ook zelf bijdragen aan het versterken van de sociale cohesie in de groep. Dat kan door combinatiegroepen uit elkaar te halen, andere medewerkers in de klas te zetten, buiten het lokaal les te geven of eens te gaan werken volgens andere onderwijsconcepten. Belangrijk is dat leerkrachten en ouders bewust zijn van het belang van vriendschappen voor de ontwikkeling van kinderen. Als er een mogelijkheid is om de groepsindeling te beïnvloeden of het aanbod van de tussen- en naschoolse activiteiten te verrijken, dan is het ook goed om te kijken naar de interesses van kinderen die geen aansluiting vinden bij andere kinderen.

Meer weten? Open hieronder het onderzoek ‘Wat is goed voor kinderen?’