Bijna alle jonge kinderen (92 procent) groeien op met televisies in huis, 91 procent met laptops/notebooks en 76 procent met tablets. Kortom, we kunnen niet meer om mediagebruik heen. Tegelijk worstelt driekwart van de ouders met de mediaopvoeding van hun jonge kind, blijkt uit de Iene Miene Media-monitor 2020, het jaarlijkse onderzoek van Netwerk Mediawijsheid, waarin gekeken wordt naar het mediagebruik van kinderen van 0 tot en met 6 jaar en mediaopvoeding. Ruim 1.000 Nederlandse ouders van kinderen van 0 tot en met 6 jaar deden mee aan het onderzoek.

Media Ukkie Dagen

Dit onderzoek is vandaag gepubliceerd in het kader van de Media Ukkie Dagen (27 maart tot en met 3 april). Tijdens de Media Ukkie Dagen wordt aandacht gevraagd voor mediawijsheid in de opvoeding van kinderen van 0 tot en met 6 jaar. De campagne is online vanuit huis te volgen via Mediaukkiedagen.nl. Voor veel kinderen is de extra schermtijd thuis een feest, maar als ouder of opvoeder wil je straks ook weer soepel terug naar de ‘gewone’ situatie. Hoe kun je in alledaagse én buitengewone tijden omgaan met media binnen de opvoeding? Welke boekjes, films en spelletjes zijn geschikt voor een baby of peuter? Hoe wissel je het leren en spelen af, met en zonder tablet? Het thema van de campagne is daarom: ‘Boek, site, app: samen spelen op het web’.

Schermtijd

Doordeweeks kijken jonge kinderen gemiddeld 44 minuten tv, en in het weekend 54 minuten. Als je daar andere schermtijd bij op telt, zoals het kijken naar filmpjes op YouTube, wordt daar gemiddeld 84 minuten per dag aan besteed. Tel je alle mediatijd bij elkaar op (dus ook (video)bellen, verhaaltjes luisteren of spelletjes spelen via apps) komt de gemiddelde mediatijd op 103 minuten per dag. Een kwart van de jonge kinderen blijkt meer dan twee uur en een kwartier per dag bezig te zijn met media, sommige zelfs tot vier uur en een kwartier.

Negatieve effecten

‘Bij die kinderen is de balans met andere niet-schermactiviteiten minder gunstig, want schermtijd gaat ten koste van andere activiteiten’, staat in het rapport. ‘Uit veel onderzoek weten we dat veel mediagebruik op jonge leeftijd negatief kan uitpakken voor de gezondheid van kinderen. Overgewicht, te weinig beweging, oogproblemen, te weinig en slecht slapen, zijn enkele voorbeelden. Als sommige jonge kinderen nu al zo veel tijd met media bezig zijn, wat betekent dat dan voor hun gezondheid en ontwikkeling in de komende jaren? Daar moet in de toekomst meer aandacht aan gegeven worden.’

Leeftijd

De hoeveelheid tijd die kinderen besteden aan media neemt toe met de leeftijd. De allerkleinsten (0 tot en met 2 jaar) kijken zo’n 62 minuten per dag naar verschillende media. Kinderen van 3 of 4 jaar hebben gemiddeld 89 minuten aan kijken besteed en 5 en 6-jarigen 98 minuten. Wat jonge kinderen vooral doen is kijken; televisieprogramma’s, YouTube filmpjes, en films en series on demand vormen de hoofdmoot van het media-aanbod dat jonge kinderen consumeren.

Moment op de dag

Hét moment voor mediagebruik is het einde van de middag, dan maken acht van de tien kleine kinderen gebruik van media (79%). Andere mediamomenten zijn ‘s middags (67%), het begin van de avond (64%) en ‘s ochtends (61%). Opvallend is dat 27 procent van de jonge kinderen media gebruikt tijdens het avondeten. Tijdens het avondeten worden media relatief vaak ingezet om het kind af te leiden.

Ouders

Ongeveer de helft van de ouders denkt dat hun kind wel begrijpt dat dingen in tekenfilms niet echt zijn, net zoals monsters in films en series dat niet zijn. ‘Veel (internationaal) onderzoek heeft laten zien dat jonge kinderen doorgaans juist veel moeite kunnen hebben met het begrijpen van informatie via schermen en ook moeite kunnen hebben om daar emotioneel afstand van te nemen. Zelfs voor oudere kinderen is het lang niet altijd even gemakkelijk om echt en onecht goed van elkaar te scheiden en zo juiste informatie tot zich te nemen of niet bang te worden van dingen die ze op hun telefoon of op het televisiescherm zien.’ Er lijkt dus sprake te zijn van een aanzienlijke overschatting van het mediabegrip van kinderen van 0 tot en met 6 jaar.

Professionals

Uit het onderzoek blijkt dat gemiddeld driekwart van de ouders met de mediaopvoeding van hun jonge kind worstelt. Acht op de tien ouders vragen zich af wat een gezonde schermtijd is en evenveel ouders puzzelen ermee hoe ze hun kind iets anders kunnen laten doen dan beeldschermen gebruiken. Ouders lijken dus in een spagaat te zitten. Enerzijds hebben ze baat bij de media die rust en routine in het huishouden brengen, anderzijds zien ze liever dat hun kind iets anders dan media zou gebruiken. Ouders kunnen de steun van experts en ondersteuners bij de mediaopvoeding dus goed gebruiken. Want mediaopvoeding is meer dan het bepalen van de hoeveelheid schermtijd. Juist een goede begeleiding is essentieel om jonge kinderen te laten leren van beeldschermen.

Kindcentra

‘Alles bij elkaar lijkt het er wel op dat een deel van de ouders toch niet heel nadrukkelijk aan mediaopvoeding doet. Het is belangrijk om daar goed oog voor te hebben, want jonge kinderen hebben juist de hulp en ondersteuning van volwassenen nodig bij het opgroeien. Bibliotheken, consultatiebureaus of kindcentra doen er daarom goed aan jonge ouders voor te lichten over het belang van een betrokken mediaopvoeding. Van samen media gebruiken kunnen kinderen zoveel meer leren, dan van het gebruik in hun eentje of van media samen met enkel een broertje of zusje gebruiken’, stellen de onderzoekers.

Bekijk de Iene Miene Media-monitor 2020 met alle onderzoeksresultaten >>