Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

De FONK-school: leren in de natuur

In Effen, vlakbij Breda, staat de eerste FONK-school van Nederland. Op school zijn de kinderen de helft van de lestijd buiten en in de natuur. Deze school die werkt volgens een geheel nieuw educatief concept, is een co-creatie van kinderopvangorganisatie Wij zijn JONG en schoolbestuur INOS. ‘Door contact met de natuur zie je zulke mooie dingen gebeuren.’

FONK is een educatief concept dat het buiten zijn en natuur integreert met doelgericht en spelend ontwikkelen. De ontwikkelaars van FONK denken met dit nieuwe concept aan te sluiten op de ontwikkelbehoeftes van de nieuwe generatie. Wat het FONK-concept bijvoorbeeld op school inhoudt: kinderen krijgen rekenles waarbij ze leren hoe je een oppervlakte berekent. Dat doen de kinderen van de FONK-school niet door vakjes in een schriftje te tekenen maar door naar buiten te gaan en te berekenen hoe groot de oppervlakte van de moestuin of kippenhok is. Het voornemen is om ook kinderopvanglocaties met dit educatieve concept te laten werken.

Reguliere eisen

De FONK-school in Effen had al veel ervaring met onderwijs in de buitenlucht maar met dit natuurgeïnspireerde FONK-concept wordt de lijn voortgezet. Kinderen zijn niet alleen maar buiten maar krijgen normaal doelgericht onderwijs, deel ook binnen. Het lesprogramma voldoet aan alle reguliere eisen en de kinderen hebben alle digitale hulpmiddelen tot hun beschikking.

Preventieve werking

Marjon Kollau is vanuit Wij zijn JONG de programmamanager van FONK en zij vertelt dat het buiten zijn in de natuur een preventieve werking lijkt te hebben. ‘Het lijkt wel alsof de natuur maatwerk biedt voor ieder kind terwijl het dezelfde omgeving is. Bepaalde gedragingen die een kind uniek maken, een beetje druk of dromerig zijn, kan in bepaalde systemen er toe leiden dat een kind de molen ingaat, er een label opgeplakt wordt en er behandeld gaat worden. Om een voorbeeld te noemen: kinderen die druk zijn, kunnen buiten hun energie kwijt en daarna makkelijker in de klas weer de concentratie opbrengen. Het vele buiten zijn en buiten leren zou kunnen voorkomen dat een kind de molen in gaat.’ Ze geeft nog een ander mooi voorbeeld hoe het buiten zijn en in de natuur zijn werkt voor kinderen. ‘Op de FONK-school hebben we kippen. Een meisje uit groep 3 dat moeilijk aansluiting vindt bij de andere kinderen, knuffelt heel veel met de kippen en weet veel van ze. Daardoor krijgt ze zelfvertrouwen en respect van andere kinderen die bij haar kunnen zien hoe je met kippen moet omgaan. Vervolgens verovert dat meisje dus op deze manier een plekje in de groep. Door contact met de natuur zie je zulke mooie dingen gebeuren.’

Holistisch concept

De eerste FONK-school is begonnen aan het tweede schooljaar. Deze is voortgekomen uit de samenwerking en gedeelde visie van schoolbestuur INOS en Kinderopvang Wij zijn JONG. Edux, onderdeel van Wij zijn JONG,  heeft het FONK-concept ontwikkeld en begeleidt en traint de professionals. ‘Het is een holistisch en integraal concept van naar het kind kijken. Het gaat verder dan school of kinderopvang, we hebben een visie over de ontwikkeling van kinderen van 0 – 21 jaar. In de missie, visie, kernwaarden hebben we het niet over school of opvang, maar over de professional en het kind en de educatieve omgeving: een integrale gedachte van educatieve professionals.’ ‘De kracht van deze visie is dat dit herhaalbaar is en op andere plekken te implementeren,’ zegt Kollau. ‘Het is niet iets wat er bij komt, maar echt een andere manier van werken en geïntegreerd met je pedagogisch beleid of onderwijsdoelen. Het is niet een aparte activiteit maar echt geïntegreerd concept.’

Living lab

Marjon Kollau vertelt dat toen de partijen elkaar hadden gevonden op basis van een gedeelde visie, een plan op hoofdlijnen en enthousiasme, gewoon aan de slag zijn gegaan via een ‘living lab’. ‘We zijn gaan zoeken naar een geschikte locatie om te starten. De visie op hoofdlijnen stond er en we hebben het met de professionals op locatie doorontwikkeld. En dat gebeurde samen met de ketenpartners die er voor een deel al waren. Deze school werkte al samen met kinderopvangorganisatie Kober en deze verzorgt dan ook de kinderopvang binnen de school.’

Heb je je al ingeschreven voor de gratis nieuwsbrief van Zosja? Zosja is het online platform dat je helpt om toe te werken naar een IKC of jouw IKC klaar te maken voor de toekomst. Zosja levert je nieuws, duiding, achtergronden, tools en inspiratie over de wereld van de IKC’s.

Volgens Marjon Kollau heeft de betreffende FONK-school in Effen tot nu toe alleen bso in huis. ‘Maar er zijn plannen om daar ook kinderopvang aan toe te voegen zodat het een integraal kindcentrum kan gaan worden. Er liggen plannen voor een 2-4 groep en in het pand wordt daar nu ruimte voor gemaakt. Als je dan vanuit dezelfde missie en visie gaat werken, krijg je een mooie doorgaande lijn naar groep 1. Wanneer er kinderopvang in het gebouw komt, willen we ook gaan kijken hoe we kinderopvang en onderwijs verder kunnen gaan integreren zoals bijvoorbeeld bij het bekende IKC Mondomijn. Nu zijn op deze FONK-school onderwijs en bso nog gescheiden als het gaat om financiering en tijden, maar we gaan wel naar een groeimodel, naar een IKC-gedachte. Er wordt wel al gewerkt vanuit dezelfde missie en visie en dan merk je hoe waardevol het is om vanuit dezelfde kernwaardes te werken. Professionals komen zelf met vragen omdat ze tegen grenzen van hun eigen organisatie aanlopen.’

Verbinding

Verbinding is een van de kernwaardes, legt Marjon Kollau uit. ‘Dat kun je op verschillende manieren vertalen, voor het kind is het verbinding met de natuur, verbinding met jezelf en anderen. Maar het is ook de bedoeling dat iedere FONK-locatie in verbinding staat met alle partijen direct om het kind heen. Dat zijn natuurlijk de ouders, maar ook buurtbewoners en andere organisaties in de wijk of dorp. Het is dus per locatie anders. Deze school in Effen staat naast een kerk, daarvan hebben we een mooi groot stuk grond in bruikleen gekregen. En de moestuin wordt onderhouden door de buurtbewoners. Het gaat om lokaal samenwerken. Omdat we vanuit Wij zijn JONG werken, kunnen we ook de connectie leggen met grote landelijke organisaties, zoals Natuurwijs, IVN, Jantje Beton of Naturalis. IVN heeft mooie producten die FONK-locaties kunnen ondersteunen, zoals met de aanleg van een tiny forest of eetbare tuin. Zo kun je mooie connecties met elkaar maken. Je voelt de verbinding en potentie om met elkaar een soort groene agenda voor kindontwikkeling elkaar te krijgen.’  ‘Op de FONK-school werken we ook samen met Kipgoed en leasen er kippen. Als we de verzorging in de vakanties niet georganiseerd krijgen of een kip moet naar de dierenarts, dan regelen zij dat. Dan hoeven onze pedagogische professionals zich daar niet mee bezig te houden.’ Lachend voegt ze nog toe dat ze door het verkopen van de biologische eitjes die de kippen leggen, de kosten van het leasen van de kippen weer terugverdienen. ‘En kinderen leren daar ook weer van.’

Impact maken

Het concept van FONK is dus ontwikkeld vanuit Wij zijn JONG maar dit kan worden overgedragen naar andere organisaties en scholen. ‘We hebben het ontwikkeld vanuit een maatschappelijke doelstelling om impact te maken omdat we geloven in dit concept waarbij we natuur en buiten zijn integreren met doelgericht ontwikkelen. Hiermee kunnen we iets nieuws brengen en daarmee ook bijdragen aan mooie initiatieven die er al zijn.’  Het concept FONK kan landelijk verder worden uitgerold onder de begeleiding vanuit EDUX. Als een locatie hiermee aan de slag wil, kunnen ketenpartners betrokken worden na het vaststellen van de visie.  Kollau vertelt dat Wij zijn JONG/Edux werkt vanuit bestaande locaties. ‘Een school of kinderopvanglocatie, die we kunnen “verFONK-en”. Wij kiezen voor aanpassen van bestaande locaties zodat je meer impact hebt. Een nieuw concept maken in een nieuw gebouw met personeel dat hier op afkomt, is gemakkelijker.’

Wetenschappelijk onderzoek

De positieve effecten van buiten leren zijn al veelvuldig wetenschappelijk aangetoond. Wij zijn JONG wil dit nieuwe educatieve concept als geheel laten onderzoeken, evalueren en waar nodig, verfijnen. ‘Afgelopen jaar is er onderzoek gedaan naar de belemmerende of bevorderende aspecten waarom leerkrachten wel of niet buitenonderwijs willen geven,’ vertelt Marjon Kollau. Komend jaar ligt de focus op het meten van de effecten van dit concept. ‘ We zien zelf dat het kinderen erg veel goed doet, en de scores bij CITO en dergelijke zijn ook goed. Maar we willen echt wetenschappelijk bewijs dat FONK een positief effect heeft op het welbevinden en betrokkenheid van de kinderen, ouders, en de educatieve professional.’

De school in Effen wordt door het schoolbestuur en Wij zijn JONG gezien als het vlaggenschip en voorbeeld voor andere locaties. Ook gaat Wij zijn JONG kinderopvang-locaties ombouwen naar een FONK-locatie. De eerste twee locaties worden nu gezocht. Scholen en kinderopvanglocaties die volgens het FONK-concept willen werken, worden hierbij begeleid door de Wij zijn JONG-divisie Edux.

Lees meer op www.FONK.nl en in de nieuwsbrief van Wij zijn JONG 

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.