De BMK is in gesprek met leden, gastouders en onderzoekers om de professionaliteit van de gastouderopvang en het toezicht daarop te verbeteren. De bevindingen van de BMK zijn samengevat in de visie “Naar professionele gastouderopvang en inhoudelijk sterker toezicht op de gastouderopvang”, die voorgelegd is aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).
Betere arbeidsvoorwaarden en kans op professionalisering
De BMK ziet de gastouderopvang als een onmisbaar en waardevol onderdeel van de kinderopvang. ‘Het is kleinschalig en vertrouwd met één vast gezicht, flexibel in de ondersteuning van opvoeders die geen 9-tot-5-baan hebben en in dunbevolkte gebieden en kleine dorpskernen zijn gastouders vaak de enige beschikbare optie dicht bij huis. We zien ook een hoop potentie voor de gastouderopvang. Gastouders die hun unieke expertise en kennis nog meer kunnen uitbreiden als ze goed ondersteund worden vanuit de bureaus en het Rijk. Ze verdienen betere arbeidsvoorwaarden en kansen op professionalisering. Dat komt weer ten goede van de ontwikkeling van kinderen. Daar willen we ons met zijn allen hard voor maken.’
Bemiddelingsmedewerkers hbo-geschoold
De belangrijkste voorwaarde bij het borgen van professionaliteit in de gastouderopvang is volgens de BMK een goede begeleiding van de gastouder door het gastouderbureau. In haar visie stelt de BMK voor dat de functiebeschrijving van de bemiddelingsmedewerker in de cao Kinderopvang kan worden aangevuld met elementen van de functie-eisen die gesteld worden aan een pedagogisch coach in de Wet IKK. Ook wil BMK onderzoeken of het mogelijk is dat op termijn bemiddelingsmedewerkers minimaal op hbo-niveau geschoold zijn. Als er zorgen zijn over de kwaliteit die de gastouder levert, zal de bemiddelingsmedewerker vaker dan de wettelijk verplichte twee keer per jaar op bezoek mogen gaan en moeten er duidelijke afspreken gemaakt worden met de gastouder.
Opleidingseis: mbo-niveau 3
De BMK pleit in haar visie ook voor een opleidingseis van minimaal mbo-niveau 3 voor gastouders, permanente jaarlijkse (bij)scholing en kwalitatief goede, structurele begeleiding vanuit het gastouderbureau: ‘We streven ernaar dat alle professionals die werken met kinderen op termijn minimaal op mbo-niveau 3 opgeleid zijn; voor pedagogisch professionals geldt deze opleidingseis al en ook voor gastouders vinden we het van belang hier naartoe te werken. Daarbij willen we in het oog houden dat er momenteel nog een groot aantal gastouders met mbo-niveau 2 werkzaam is in de gastouderopvang. Het op termijn introduceren van een opleidingseis op niveau 3, vraagt dan ook om een goed doordacht (stappen)plan. We realiseren ons dat een abrupte overgang zou leiden tot problemen voor kinderen en ouders, ook gezien de forse personeelstekorten in de kinderopvangsector. Gastouders de mogelijkheid aanbieden voor een EVC-traject kan hierbij stimulerend werken. We lobbyen voor het mogelijk maken van een opleidingsbudget voor gastouders om een mbo-niveau 3 opleiding te kunnen volgen.’
Ouderbetrokkenheid
Een goede band met ouders is niet alleen belangrijk voor professionals in de kinderopvang, maar ook voor kinderen zelf. Om ouderbetrokkenheid te stimuleren, stelt BMK voor dat er door de gastouder en het gastouderbureau een duidelijke structuur van contactmomenten met ouders wordt neergezet, zoals evaluatiegesprek(ken) na de wenperiode, tienminutengesprekken over de ontwikkeling van het kind en een exitgesprek. ‘Het gastouderbureau en de bemiddelingsmedewerker zouden tevens een structurele rol moeten krijgen in het organiseren van een goede overdracht voor het kind van gastouder naar basisonderwijs, en hun gastouders daarin begeleiden.’
Voorschoolse educatie
Er zijn gastouders die voorschoolse educatie (VE) aanbieden. De BMK wil dat de aandacht daarvoor breder wordt getrokken en alle gastouders de mogelijkheid krijgen om zich te scholen op het gebied van VE. Ook pleit de BMK voor structurele (jaarlijkse) cursussen op het gebied van veiligheid, hygiëne, de Meldcode en interactievaardigheden. Dit om overtredingen op het gebied van (emotionele) veiligheid en gezondheid tegen te gaan.
Eén gastouderbureau
De BMK wil op termijn het aantal gastouderbureaus per gastouder beperken tot slechts één gastouderbureau. ‘Door exclusief met één bureau een bemiddelingsrelatie aan te gaan, kan dit bureau optimaal investeren in de kwaliteit van haar bemiddelingsmedewerkers en gastouders.’
Volgens de BMK kunnen gastouders desgewenst in loondienst treden bij een reguliere kinderopvangorganisatie, die gastouderopvang aanbiedt als integraal onderdeel van hun kinderopvangaanbod. ‘Hierdoor zal de uurprijs voor gastouderopvang omhoog gaan en is er minder sprake van een ongelijk speelveld zoals dat nu het geval is.’ Ook kan de gastouder dan profiteren van arbeidsvoorwaarden, die ontbreken bij het zelfstandig ondernemerschap.
In gesprek met de toezichthouder
De BMK pleit voor intensiever toezicht van de GGD in de gastouderopvang: ‘We pleiten niet per definitie voor een strikter kwaliteitskader of meer regelgeving, maar het aanscherpen van regels die tot meer kwaliteit van gastouders en gastouderbureaus leiden. Regels die direct effect hebben op de kwaliteit van de zorg die kinderen ontvangen bij de gastouder. Daarnaast pleiten we met klem voor meer toezicht op de proceskwaliteit door middel van dialogen. Om goede gesprekken te kunnen voeren over kwaliteit én mee te kunnen denken als toezichthouder dient een toezichthouder kennis van de gastouderopvang te hebben én pedagogisch onderlegd te zijn. Deze eisen worden nu niet gesteld aan toezichthouders. We moeten af van de administratieve checklists die toezichthouders doorlopen tijdens een bezoek. Dat leidt een gastouder af van de zorg voor de kinderen. Laat toezichthouders rustig de pedagogische praktijk en veiligheid & gezondheid observeren en ga op een later moment (bij voorkeur wanneer er geen kinderen zijn) het gesprek aan met de gastouder en controleer de administratie.’
Toezicht
De verbetering van het toezicht komt uitgebreid aan bod in de visie van de BMK. De inspectie van het Onderwijs concludeerde in haar themaonderzoek ‘Toezicht op de gastouderopvang’ dat er drie verbeterpunten zijn in de gastouderopvang:
- Evalueren van het toezichtkader gastouderopvang
- Toezicht gastouderopvang slimmer inrichten
- Positie gastouderbureaus versterken
Lang niet alle gastouderopvanglocaties worden jaarlijks bezocht door een toezichthouder. 10 procent zou jaarlijks bezocht moeten worden, maar ook dat is niet gegarandeerd. Om het toezicht en de handhaving in de gastouderopvang te intensiveren, wordt vanaf 1 januari 2022 structureel 6,4 miljoen euro extra beschikbaar gesteld door het ministerie van SZW. Met het extra geld hoopt SZW dat 50 procent van de gastouderopvanglocaties (inclusief de gastouders aan huis) ieder jaar geïnspecteerd wordt door de GGD.
Dialoog tussen gastouder en toezichthouder
De BMK pleit náást het verhogen van het percentage jaarlijkse bezoeken voor een meer dialooggericht, efficiënte(r) en meer eenduidig toezicht, waarmee de kwaliteit van de gastouderopvang zal toenemen. De BMK denkt actief mee met SZW en GGD GHOR en doet een aantal concrete voorstellen, zoals meer kennis van toezichthouders op het gebied van pedagogiek en specifiek de gastouderopvang, meer begeleiding en bezoeken door gastouderbureaus, verkorte en transparante procedures bij het aantreffen van wantoestanden en meer nadruk op de pedagogische praktijk tijdens inspecties. ‘Gastouders, gastouderbureaus, medewerkers van de brancheverenigingen, GGD GHOR én SZW: iedereen wil meedenken over en investeren in de kwaliteit van de gastouderopvang. Dit is dus hét moment om door te pakken met elkaar.’
De BMK heeft haar visie “Naar professionele gastouderopvang en inhoudelijk sterker toezicht op de gastouderopvang” aangeboden aan SZW, dat in gesprek is met branchepartijen over de (toekomst van de) gastouderopvang.
- Serie gastouderopvang
Lees nu alle artikelen in de serie over de toekomst van gastouderopvang:
- ‘Gastouderopvang heeft een “Deltaplan” nodig voor de toekomst’
- ‘Stel meer eisen aan gastouderbureaus, om de opvangkwaliteit te verbeteren’
- ‘De kracht van gastouderopvang is huiselijkheid én kleinschaligheid’
- ‘We willen als volwaardig worden gezien, maar niet allemaal de professionaliseringsslag maken’
- De toekomst van gastouderopvang: ‘Het is tijd voor een inhaalslag’
-
‘Dit vak doe je uit liefde, maar ik pleit voor betere pedagogische scholing’
