‘Laat een kind lekker thuis kind zijn!‘

‘Goed idee! maar laten we het dan wel doen via de interesse van een kind en niet dwingen tot leren vanaf 2 jaar? kinderen moet al zo veel kunnen! laat ze lekker spelen!‘

Een greep uit de reacties van ouders op het rapport ‘Tijd om door te pakken’ van de Taskforce samenwerking kinderopvang en onderwijs (voorjaar 2017). Zo verschillend als de reacties zijn, zo divers zijn ook de opvattingen over en interpretaties van het begrip ‘kindcentrum’. En dat is niet zo heel gek, want een kindcentrum in Deventer ziet er anders uit dan een kindcentrum in Rotterdam of in Terneuzen. Ouders en professionals reageren nogal eens vanuit ‘bange vermoedens’ over het fenomeen kindcentrum. Zij vrezen dat we op weg zijn naar een voorziening waar kinderen van 0-12 jaar, de klok rond gedwongen aan het leren zijn. Die vrees is onterecht als je het Taskforce-rapport leest. Voor de Taskforce is een kindcentrum vooral een manier van samenwerken. Er zijn veel samenwerkingsvormen mogelijk tussen kinderopvang en onderwijs, de voorzieningen die gezamenlijk een kind kunnen volgen van nul tot twaalf jaar. In het rapport worden die mogelijkheden samengevat in vier werkmodellen.

Kloof tussen kinderopvang en basisschool

De vier werkmodellen kinderopvang-school verschillen in intensiteit van samenwerken, met het uiteindelijke doel om elk individueel kind aan te bieden wat hij nodig heeft. Het beoogde resultaat is één ononderbroken ‘ontwikkellijn’ voor kinderen van nul tot en met twaalf jaar, waar professionals met ouders samen de kinderen uitdagen in hun ontwikkeling. De huidige kloof zit ‘m in de tijd voor en na school, zowel in de chronologische tijd: voorschoolse periode versus schoolse periode (0-4 jaar versus 4 -12 jaar), als op de schooldag zelf: buitenschoolse opvang versus schooltijd. Hoewel de twee voorzieningen opvang en onderwijs dus beide inzetten op de ontwikkeling van kinderen, doen zij dit nu op hun eigen momenten, in hun eigen organisatie en vanuit hun eigen visie.

Binnen- en buitenschools leren

Binnen de brede scholen is het binnen- en buitenschools leren een inhoudelijk thema. Dit thema geeft in zijn bewoording al een kloof weer: op school gebeurt er iets anders dan buiten schooltijd. Hoewel dat klopt vanuit methodisch-didactisch oogpunt, werken opvang en onderwijs aan een gedeelde pedagogische opdracht, het begeleiden en stimuleren van de ontwikkeling van ieder kind. Met een gedeelde opvatting over ‘ontwikkelingsgericht leren’ in holistische zin, verbinden de professionals in beide settingen hun aanpak om juist dat kind in zijn brede ontwikkeling centraal te stellen. Zorgen voor een doorgaande lijn, voorkomen dat er herhaling en verveling optreedt, creëren van een set van leerervaringen  die relevant is voor en passend bij de ontwikkeling van een kind. Wil je dit als teams bewerkstelligen, dan zal je nader tot elkaar moeten komen; op alle 0-12 voorzieningen die zich richten op opvang en educatie zal één team van leerkrachten en pedagogisch medewerkers moeten ontstaan, dat samen verantwoordelijkheid draagt voor een uitgebalanceerd dag-aanbod met afwisseling tussen inspanning en ontspanning. Het ontstaan van dit soort teams zal gefaseerd ontstaan, waarbij de samenwerking steeds intensiever wordt. Dit was een toekomstperspectief uit 2008 (Schreuder, Valkestijn en Mewissen, 2010), een voorspelde ontwikkeling voor de eerstkomende tien jaar. En ja, het is dit perspectief dat nu is ‘doorgepakt’ door de Taskforce, beschreven in vier werkmodel-faseringen en met dertien aanbevelingen voor verdere concretisering.

Exponentieel doorpakken

In de loop der jaren is er veel bedacht, ontwikkeld en uitgeprobeerd binnen de wereld van brede scholen en IKC’s. Het is zinvol en helpend dat de Taskforce dit nu bij elkaar heeft gebracht. De tijd is rijp om door te pakken. Gemeenten die nieuwe bouwplannen initiëren en IKC’s-in-wording vinden elkaar- al is de weg soms hobbelig. Een mooi voorbeeld zien wij in het kindcentrum Borgele in Deventer. Een spiksplinternieuw gebouw met een aanbod van kinderopvang, regulier primair onderwijs, speciaal onderwijs en een orthopedagogisch dagcentrum. Opvang, onderwijs en zorg voor kinderen bij elkaar gebracht in één gebouw. Voor kindcentrum Borgele is het de uitdaging om het vierde advies van de Taskforce in praktijk te brengen: stimuleer het werken in interprofessionele teams. Hoe mooi zou het zijn als de beroepskrachten in die gedeelde Deventer opvoedomgeving hun kennis en kunde zouden bundelen in één samenwerkend team, zodat over tien jaar het kindcentrum Borgele geen partijen of voorzieningen meer noemt, maar het daadwerkelijk een geïntegreerd kindcentrum is. Voor zo’n toekomstbeeld hoeven ouders en professionals ons inziens geen angst te hebben. Afstemmen, uitwisselen en samenwerken om voor ieder kind een opgroeiomgeving te maken die plezierig, voorspoedig, gezond en kansrijk is. Voor zo’n toekomstbeeld moeten we er allemaal de schouders onder zetten en, inderdaad, nu even goed doorpakken!  

Su’en is gezinspedagoge en zet zich in om de pedagogische kwaliteit in de kinderopvang te verbeteren. Tools om het team op pedagogisch gebied verder te helpen en wat werkt om de ontwikkeling van jonge kinderen te bevorderen, zijn een greep uit onderwerpen waarover Su’en adviseert. Ze heeft relevante ervaring in het trainen in, onderzoeken van en adviseren over babyopvang, stabiele groepen, pedagogisch beleid, pedagogisch handelen, welbevinden en betrokkenheid van kinderen. Ook samenwerken met ouders en ouderparticipatie en de samenwerking met onderwijs en jeugdhulp zijn onderdelen van haar werkzaamheden.