Het nieuws kwam afgelopen woensdag 26 april uit de lucht vallen: het nieuwe stelsel waarbij alle werkende ouders bijna-gratis kinderopvang kunnen afnemen, wordt uitgesteld. Vandaag, vrijdag 28 april, gaat de nota naar de Tweede Kamer. Omdat het plan voor bijna-gratis kinderopvang nogal wat teweeg brengt, niet in de laatste plaats vanwege de snelheid waarmee dit moest gebeuren in combinatie met de enorme personeelstekorten, waren hier afgelopen tijd al grote zorgen om. (Een deel van) de branche is daarom opgelucht dat het wordt uitgesteld.

Oog voor het personeelstekort

Emmeline Bijlsma van de Brancheorganisatie Kinderopvang is naar eigen zeggen blij dat het kabinet oog heeft voor het enorme personeelstekort in de sector. ‘We hopen dat dit uitstel ook de tijd biedt om zorgvuldig na te denken over de toekomst van ons stelsel’, vertelt ze. ‘De minister gaf eerder aan dat we maar één kans hebben om het goed te doen. Hierdoor rust een grote verantwoordelijkheid op alle partners om verantwoordelijkheid te nemen en samen te werken aan de toekomst van onze kinderopvang.’ Ook beroepsvereniging PPINK vindt het goed dat er oog is voor het grote personeelstekort. Directeur Myrte van Gurp zegt hierover: ‘Dat probleem speelt de hoofdrol in de dagelijkse praktijk. Pedagogisch professionals doen wat ze kunnen, maar doordat we zoveel mensen missen, zien we de kwaliteit wel achteruit gaan. Dat kan ook niet anders, goede kinderopvang maak je samen.’

‘Nu de kalenderfixatie op 2025 weg is, kunnen we rustig nadenken over een beter stelsel’

Gezonde sector worden

Voor ouders is dit natuurlijk een tegenvaller. Tegelijkertijd zou bijna-gratis kinderopvang voor velen van hen betekenen dat zij het nakijken hadden en op een wachtlijst terecht zouden komen volgens Bijlsma: ‘Nu de kalenderfixatie op 2025 weg is, kunnen we rustig nadenken over een beter stelsel. Een stelsel waarin de kinderen die de opvang het hardste nodig hebben, ook een plekje kunnen krijgen. En waarin kinderopvang voor iedereen betaalbaar is. De SER heeft twee jaar geleden daarover een prachtig advies gegeven. Dat is een mooi uitgangspunt.’

We kunnen dan ook niet achterover leunen volgens van Gurp. ‘We moeten ervoor zorgen dat we de komende tijd meer goede professionals in ons werkveld krijgen. De kwaliteit op de werkvloer is voor ons prioriteit nummer één’, legt ze uit. ‘Daarom pleiten wij ook voor een beroepsregister, waarin we de eisen en normen aan het beroep vastleggen. We moeten de juiste stappen zetten om deze kwaliteit te behouden en een gezonde sector te worden, om in 2027 alle kinderen welkom te kunnen heten. Laten we wel vooral nu al kijken of we in de tussentijd de kinderen die het hardst nodig hebben, al een plek kunnen bieden.’

‘Nog steeds creëert het desastreuze toeslagenstelsel dagelijks nieuwe slachtoffers’

BMK verbijsterd

Maar niet iedereen is positief. In tegenstelling tot de Brancheorganisatie Kinderopvang, reageert de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang ronduit verbijsterd op het nieuws. Loes Ypma, voorzitter van de BMK: ‘We worden verrast door dit nieuws en hebben afgelopen halfjaar alles uitgewerkt; er ligt een basis voor de wetgeving klaar. Het kabinet had een heldere opdracht geschetst: in 2025 zouden kinderen van werkende ouders toegang krijgen. Toenmalig staatssecretaris Wiersma heeft eerder tijdens de kabinetsformatie aangegeven dat een “realistisch ingroeipad” 2028 voor niet-werkende ouders zou zijn. (…) Wij zetten alles op alles om in 2025 klaar te zijn voor de eerste stap op weg naar gratis kinderopvang.’

Ook maakt de voorzitter van de BMK zich zorgen om alle toeslagenschandalen. ‘Het complexe en foutgevoelig toeslagenstelsel heeft vreselijke gevolgen gehad en leidde tot de val van het kabinet. Nog steeds creëert het desastreuze toeslagenstelsel dagelijks nieuwe slachtoffers; 80 procent van de ouders heeft een verrekening aan het einde van het jaar.’ Ypma refereert daarmee naar een artikel in Trouw waarbij een inspecteur aangeeft dat iedere dag opnieuw mensen de weg niet kunnen vinden in alle regels en in grote financiële problemen komen. Daarnaast meent de BMK dat het afschaffen van de kinderopvangtoeslag juist helpt om personeel in de kinderopvang te verleiden meer te gaan werken. Meer werken loont volgens hen namelijk wél door de nieuwe inkomensonafhankelijke regeling die in 2025 zou ingaan. Tot slot is de BMK van mening dat de kansengelijkheid van jonge kinderen verslechtert. ‘Simpelweg omdat het nieuwe stelsel voor hen dan te laat komt. Hoe jonger kinderen professioneel begeleiding krijgen als zij opgroeien in een kansarm gezin, hoe groter het effect op de rest van hun leven zal zijn.’

‘Alle kinderen verdienen de beste start en dat is een start in de kinderopvang’

Reacties op social media

Op onze Facebook-pagina zijn de reacties vanuit het werkveld vrijwel unaniem positief. Zo zegt Kinderdagverblijf BijLili: ‘Het beste nieuws van vandaag! Hopelijk komt van uitstel afstel!’ Ook Esther zegt: ‘Helemaal blij. En ook nooit meer gaan doen!’ Kinderopvang Bij Lotte vindt ook dat het hele plan niet door moet gaan. ‘We staan nu al gigantisch onder druk en er is te veel vraag en te weinig aanbod. Teams die overbelast zijn en amper vrij kunnen nemen. En dan ook opvang gratis maken? Ze mogen echt wel de gezinnen helpen die dat nodig hebben. Op financieel vlak en op vlak van veiligheid en gezondheid. Maar ga niet de gehele opvang onder druk zetten. Ik voel mij ontzettend belazerd, omdat we al jaren zo hard werken. Er moet enigszins een balans zijn tussen vraag en aanbod.’

Claire heeft direct een alternatief: ‘Beter om het geld te investeren in het verbeteren van de kwaliteit en het aantrekkelijk maken voor professionele mensen om in de kinderopvang te werken. We moeten voor de kinderen maximale ontwikkelkansen bieden in een warme respectvolle omgeving.’

Van uitstel komt afstel?

Tot slot: of van uitstel afstel komt? Dat hopen de betrokken partijen niet. Myrte van Gurp van PPINK: ‘Alle kinderen verdienen de beste start en dat is een start in de kinderopvang. PPINK is zich bewust van de belangrijke impact op de ontwikkeling van jonge kinderen. Laat dit een vooravond zijn waarin we alle zeilen bijzetten om in 2027 de deur te kunnen openen en te zeggen: welkom! De sector is er klaar voor!’

Toch is Ed Buitenhek van Bureau Buitenhek, adviesbureau voor de kinderopvang, daar sceptisch over, zo valt te lezen in zijn column. ‘Het is de vraag of het verwachte personeelstekort in 2027 veel kleiner, of opgelost is en dat blijkt uit de meest recente analyses – van de overheid zelf – niet het geval. Tot aan 2032 lopen, ook zonder (bijna) gratis kinderopvang, de personeelstekorten in de kinderopvangbranche op en het CPB waarschuwt voor aanhoudende krapte en dringt het aan op scherpe keuzes van het kabinet. Dat betekent dat uitstel naar 2027, 2028 of zelfs 2032 geen oplossing is voor het probleem met de uitvoering die er ligt. (…) Van uitstel komt afstel en dat is voor dit kabinetsplan het meest voor de hand liggende scenario.’