Floris Schoonderwoerd, al 25 jaar actief in de lokale politiek, gaat na 9 jaar wethouderschap iets anders doen. ‘Het is vers van de pers,’ zegt hij. ‘Ik word afdelingsmanager Sociaal Domein bij de gemeente Nieuwkoop.’ Ook daar zal hij zich mogen bezighouden met IKC-vorming; iets waar hij enorm achter staat. 

Elf dorpskernen

Kaag en Braassem bestaat uit 11 dorpskernen waaronder Woubrugge, Hoogmade, Kaag, Leimuiden en Roelofarendsveen. Hij ziet een IKC-gebouw als een prachtige katalysator voor een samenwerking tussen verschillende partijen in een dorp. In zijn rol als wethouder met onder meer jeugd, onderwijs(huisvesting) en sociaal domein in zijn portefeuille kreeg hij te maken met schoolgebouwen die na 30-40 jaar aan vervanging toe zijn. En daarnaast zag hij verenigingsgebouwen waar nog nauwelijks iets georganiseerd werd, noodlijdende sportverenigingen met te weinig mensen voor hun bestuur en een zwembad dat aan renovatie toe was.  

Toekomstbestendig

‘De dorpen zijn aan het vergrijzen, er zijn minder kinderen. Hoe maak je de voorziening meer toekomstbestendig? We hebben als gemeente de verantwoordelijkheid voor de scholen, het zwembad en de infrastructuur. En dan ga je met elkaar de vraag beantwoorden of je al die kleine schooltjes met weinig kinderen overeind wil houden en afzonderlijk gaat opknappen? Of ga je als gemeente met miljoenen voor een huisvestingsbudget in gesprek met alle partijen rondom het kind, om te kijken of we een toekomstbestendig concept kunnen opzetten?’ 

Platteland

Hij ziet het IKC op het platteland een speciale rol vervullen. ‘Uiteindelijk is op beide plekken visie en samenwerking belangrijk, maar in een dorp staan voorzieningen onder druk door gezinsverdunning en vergrijzing. Een IKC stimuleert om naar het hele voorzieningenniveau in het dorp te kijken. Denk aan de bibliotheek en welzijnswerk, sportvoorzieningen binnen scholen en bij sportclubs …. je hebt een enorme bijvangst als je meer tijd neemt voor planvorming met alle partijen die te maken hebben met die planvoorzieningen. Al die dorpshuizen staan er nog, maar hun functies kun je prima toevoegen aan zo’n schoolgebouw. Vroeger had je het dorpsplein of buurthuis als ontmoetingspunt, nu wordt dat het schoolplein. Je kunt dan afscheid nemen van niet-rendabele voorzieningen – de gebouwen- maar wel de activiteiten of de functie een plek bieden binnen een IKC. Dan valt er weliswaar een zelfstandige voorziening weg, maar komt er iets stevigers voor in de plaats. In een dorp creëer je veel kansen door alle problemen in een mandje te leggen en daar gezamenlijk plannen voor te maken. Planvorming duurt dan wel langer, maar het levert veel op.’ 

Gemeentehuis

Floris Schoonderwoerd geeft een voorbeeld. ‘Kijk, we zijn een fusiegemeente en in een van dorpskernen stond het gemeentehuis leeg. Daarbij was de school 40 jaar oud en slecht geïsoleerd. En wat we dan doen: een vleugel van het gemeentehuis ombouwen tot een school en in die andere vleugels senioren huisvesting en luxe penthouses realiseren. Ieder dorp heeft weer zijn eigen vraagstukken en dus ook zijn eigen recept voor een duurzame oplossing.’

Zwembad

‘Een ander voorbeeld; In Roelofarendsveen zijn we bezig met Sportpad: verschillende sportverenigingen fuseren daar en we kunnen er ook sport toevoegen. Verder vind je daar een verouderd seniorencomplex en een zwembad dat is afgeschreven. We zijn nu met twee scholen, de voetbal- en hockeyclub, de woningcorporatie, het zwembad en de kinderopvangpartners een gebiedsvisietraject aan het maken. Dat wordt dan een grote nieuwe school met een grote interne sportzaal naast de sportvelden en het zwembad. Dat is toch een stuk beter dan bij elk schooltje een te kleine gymzaal bouwen. Het is welaeen lang traject met veel partijen, maar tot nu toe heb ik de kikkers aardig in de kruiwagen weten te houden.’

Terugduwen

Schoonderwoerd is niet de persoon om van bovenaf te bepalen hoe een IKC vormgegeven moet worden. Hij heeft zijn eigen strategie. ‘Ik heb de rol van het terugduwen van verantwoordelijkheid. Als de gemeente iets bedenkt en voorstelt, dan krijg je vervelende stukken in de krant en spandoeken met teksten over wat er niet deugt. We doen het dus anders: we vragen om vertegenwoordigers van die sportverenigingen, ouders van kinderen, gebruikers van zwembad en scholen om met elkaar in overleg te gaan en met elkaar een plan te maken. Als gemeente hebben we de verantwoordelijkheid voor een nieuwe school en het zwembad en ook de infrastructuur hoort daarbij. We kunnen dan procesgeld beschikbaar stellen zodat zij met elkaar kunnen bepalen waar die nieuwe school moeten komen te staan en of bepaalde verschuivingen in dat gebied kansen bieden. Als daar advies van een planeconoom, stedenbouwkundige of een andere adviseur nodig is, betalen wij die rekeningen.

De betrokken partijen gaan dus met elkaar een gebiedsvisie maken wat waar moeten komen en wie welke rol heeft. Wij leggen als gemeente de verantwoordelijkheid bij de vertegenwoordigers van al die partijen en faciliteren dat proces in plaats van dat wij het bepalen. Dat zorgt er voor dat alle partijen draagvlak bij hun eigen achterban creëren. En als die partijen er samen uit zijn, dan volgt de gemeenteraad vanzelf wel. Het kost wel veel tijd, maar het is een goede manier om met zoveel partijen aan gebiedsontwikkeling te doen. Als je het van bovenaf oplegt, krijg je gesodemieter.’

Andere oplossing

De wethouder erkent dat hij soms zelf wel eens een andere oplossing gekozen zou hebben. ‘Maar dat is  niet erg. Als zij het met elkaar eens worden, met al hun betrokkenheid, denkkracht en hun achterban, dan is het niet zo belangrijk wat ik er van vind.’ ‘Het overleg loopt ook wel eens mis en dan vragen ze mij om partij te kiezen. Dan vertel ik opnieuw waarom we het op deze manier doen en dat als ik partij kies, de gebeten hond wordt bij de benadeelde partij. En dan vraag ik ze om opnieuw met elkaar verder te praten. Als ze daar begeleiding of een onderzoek voor nodig hebben, kan de gemeente dat betalen.’ 

Pragmatische voordelen

Floris Schoonderwoerd ziet naast het kindbelang ook heel pragmatische voordelen van een IKC: je kunt zo’n pand de hele dag gebruiken voor verschillende functies. ‘Dure gebouwen en voorzieningen staan een groot deel van de dag leeg. Als je school, kinderopvang, sport, opvang, zwemles, cultuur, alles op een complex organiseert, kun je die door de hele dag beschikbaar maken. Dan hoeven niet ouders te zweten om tijdens etenstijd hun kind naar zwemles te brengen. Dat kan beter en efficiënter. Niet alleen voor het gebruik van de gebouwen maar ook voor de arbeidsmarkt. Je kunt kinderopvangmedewerkers betere contracten aanbieden in plaats van versnipperde uren voor voorschoolse en naschoolse opvang. Regel het vanuit één cao met de functie van onderwijsondersteuning erbij en biedt dan een volledig dagprogramma. Kinderen vinden het ook fijner als ze halverwege de schooldag kunnen voetballen of naar zwemles zoals in dat nieuwe ontwikkelproject Sportpad.’ 

Trots

De wethouder kijkt met enige trots terug op zijn negen jaar wethouderschap. Waar hij het meest trots op is? ‘Dat het tot nu toe in ieder dorp gelukt is om meer te doen dan alleen maar de oude schoolgebouwen aanpakken. Het is overal gelukt om met de partners die werken met kinderen van 0 – 12 jaar, van de eigen vierkante meters af te komen en iets toekomstbestendigs neer te zetten. Je ziet dan twee noodlijdende kinderopvangorganisaties die net te weinig kinderen hadden, na een fusie nu gezamenlijk wel voldoende kinderen hebben. Je ziet nu kerngezonde scholen waar voldoende kinderen zitten om alles goed georganiseerd te krijgen. Door samenwerking en fusies raken we af van oude verenigingsgebouwen. Door deze vormen van samenwerking en fusies is het gelukt om bij het vernieuwen van scholen veel bijvangst te organiseren waardoor het geheel toekomstbestendig is geworden en breder is dan alleen onderwijs. Het is nog niet overal klaar, maar we zijn een eind onderweg.’