Rothem: een klein Limburgs dorp waar jonge inwoners wegtrekken en faciliteiten steeds minder worden. Reden voor de gemeente om bij basisschool De Lindegaerd, die op dezelfde locatie als het peutercentrum zit, aan de bel te trekken: kunnen jullie een efficiënte manier vinden om peuters in Rothem te blijven opvangen? Het openhouden van het peutercentrum voor zo’n tien kinderen werd te duur, maar het sluiten zou het einde van de complete faciliteit betekenen. 

Speelleerlokaal

De speelleerschool die Gillian en Laura nu vormgeven, zal drie dagen per week openen om half acht. Laura vertelt: ‘Alle kinderen starten in eigen stamgroepen, zodat het gevoel van veiligheid gewaarborgd blijft. Om kwart over acht starten alle kinderen samen.’ Gillian vult aan: ‘Daarna komt het planbordmoment en verbinden we de peuters en kleuters aan elkaar. Ze spelen gezamenlijk in een groot speelleerlokaal en gaan daar samen de ontdekking aan.’ De kleuters gaan tot 15 uur naar school en daarna start de bso. De kinderen van 2-4 blijven tot 13 uur.

Randjes opzoeken

Met de manier waarop ze de speelleerschool organiseren, zoeken ze bewust de randjes op van wat mag en kan. Zoals bijvoorbeeld door gebruik te maken van een vrijwilliger in plaats van een tweede pedagogisch medewerker op de groep. Gillian: ‘Werken met een ongeschoold persoon mag niet ten koste gaan van kwaliteit. Daarom verbindt de vrijwilliger zich aan dit project voor drie ochtenden per week en gaat de vrijwilliger deelnemen aan scholingen, vergaderingen en verdere professionalisering. Het is natuurlijk een pré als diegene in het verleden met kinderen heeft gewerkt, maar bij zulke grote personeelstekorten kun je niet té kritisch zijn. Dan zul je moeten creëren, enthousiasmeren, scholen en motiveren. Als zo’n vrijwilliger op termijn toch kiest voor een zij-instroomtraject, dan is dat extra. We zijn ons heel bewust van het verschil met een pedagogisch medewerker, maar de optie om níemand neer te zetten, is geen optie.’

Aantrekkelijk

Op De Lindegaerd komt behalve voorschoolse opvang, ook een naschools bso-aanbod. Daarmee willen ze de doorgaande lijn, die ze al bieden met het voorschoolse aanbod en het gezamenlijk werken, verder versterken. Door gebruik te maken van een onderwijsondersteuner die het kind zowel tijdens als na schooltijd ziet, proberen ze de overgang naar de bso zo klein mogelijk te maken. Gillian: ‘Je wilt voorkomen dat school en bso twee gescheiden werelden zijn. Je wilt dat het kind wel het gevoel heeft dat school voorbij is, maar op een rustige manier naar een andere ruimte vertrekt en tegelijkertijd de geborgenheid en het veilige gevoel blijft houden van duidelijkheid en voorspelbaarheid. Ook in het naschoolse stuk gaan we zorgen dat het aantrekkelijk is om naar de bso te komen. Je kunt tegen kinderen zeggen: hier is speelgoed, ga maar spelen. Óf je doet een gericht aanbod in het kader van talentontwikkeling.’ 

Goede dingen

Laura: ‘Dat is iets wat wij in de speelleerschool én bso heel belangrijk vinden: om talentontwikkeling, welbevinden en betrokkenheid centraal te stellen. Het volgsysteem waarmee we bij MIK Spelenderwijs werken, kunnen we doortrekken tot en met de hele basisschoolperiode. Hoe mooi is het als je vanaf jonge leeftijd een hele mooi doorlopende leerlijn kunt volgen?’ Gillian: ‘We kiezen voor een volgsysteem vanaf twee jaar waarin we uit willen gaan van de goede dingen, van wat wél goed gaat in de ontwikkeling. Niet omdat er nooit wat mis gaat, maar omdat je er als mens niet per se beter van wordt om dat te benadrukken. Wij willen vooral uitgaan van wat we wél zien in de ontwikkeling: als je weet wat je talenten zijn, weet je waar je kunt groeien.’

Potentieel aanspreken

’Die ontwikkeling verschilt enorm per kind’, weet Gillian, ‘maar als alle randvoorwaarden kloppen, kun je het potentieel aanspreken in het kind. Als wij als professionals op de juiste manier met elkaar samenwerken en volledige betrokkenheid tonen als onderwijs en opvang maar ook samen met alle professionals om het kind heen, dan weet je zeker dat het kind in het midden staat. Die sterke start is er wat ons betreft pas als alle partners gaan samenwerken.’ Laura: ‘It takes a village to raise a child: als je veel ondersteuning krijgt, dan denk ik dat je heel ver komt. Als je zo vroeg mogelijk kunt vaststellen wat de mogelijkheden van het kind zijn, kan daar veel kracht in zitten.’

Kleinschaligheid

Ouders zijn volgens zowel Laura als Gillian vooral heel blij dat er duidelijkheid is dat het peutercentrum blijft en zelf gaat uitbreiden, dat er bso komt in de buurt komt en dat er plek is voor het kind in zijn geheel: niet alleen het kind op school of na school. Laura: ‘Ouders vinden het heel fijn dat er iets in de buurt gefaciliteerd wordt. Ook voor kinderen uit omliggende dorpen kunnen we begeleiding bieden aan kinderen die iets ‘anders’ dan het reguliere nodig hebben.  Gillian: Maar het doel is niet primair om groter te groeien. We hebben liever honderd kinderen met wie het heel goed gaat dan tweehonderd met wie het middelmatig gaat. Kinderen moeten zich hier gezien en gehoord en serieus genomen voelen, dat blijft voorop staan, We proberen geen speciale onderwijsvoorziening te worden, maar aan wie het nodig heeft, kun je wel wat extra’s bieden. De kracht van kleinschaligheid blijft hier voorop staan.’ 

Grote zak geld

Inmiddels heeft de gemeente ook akkoord gegeven op het plan. Gillian: ‘De gemeente is blij met wat er ligt en zij zullen in de randzaken faciliteren, zoals: wat doe je met de wet- en regelgeving vanuit de GGD? Durf je de randen op te zoeken of blijf je conservatief? Ga je wel of niet mee in het faciliteren van grensverleggende oplossingen? Het zal niet vanuit een grote zak geld komen, maar meer vanuit het creëren van randvoorwaarden.’

Hartje Amsterdam

De samenwerking lijkt dan wel pure noodzaak, maar is veel meer dan dat. Gillian en Laura hebben vanuit hun visie op kinderen gezegd: behalve dat er verschraling is, is dít wat er nodig is. Gillian: ‘We zien in de laatste jaren dat er bij veel jonge kinderen een taalachterstand is. Niet alleen door corona maar ook door hoe de maatschappij nu is: met heel veel werkende ouders en steeds minder tijd voor woordenschatontwikkeling. Dit betekent, ook landelijk gezien, iets voor het algemene instroomniveau van de gemiddelde peuter en kleuter. Er is iets extra’s nodig. We willen de kinderen het allerbeste bieden en dat kan alleen maar als je veel tijd en aandacht aan ze kunt besteden. Als je ons in hartje Amsterdam had neergezet, waren we hetzelfde gaan doen, alleen op andere schaal. Omdat we er heilig in geloven dat elk kind dit nodig heeft. 

Flexibele schil

Het unieke dat ze voor het zuidelijke deel van Nederland doen, is volgens Gillian de manier waarop ze samen verantwoordelijk zijn voor het personeel. Gillian schetst als voorbeeld: ‘Ik kom een onderwijsondersteuner te kort en Laura een bso-medewerker, maar allebei een losstaand iemand aannemen is te duur en te riskant. Wij kiezen dan samen voor één persoon en zijn beide half drager van dit risico: ik voor het onderwijsdeel en zij voor het opvangdeel van de dag. Als een pm’er ziek is, lever ik een onderwijsondersteuner of een leerkracht om die peuteropvang open te houden en andersom. En zo is het wel echt anders georganiseerd: wij zijn elkaars flexibele schil.’