Terwijl de vertrekkende storm Eunice en arriverende Franklin met elkaar een wedstrijdje doen om mij van de A4 te blazen, nader ik, gelukkig ongeschonden, de stad Zoetermeer.

Daar ga ik op bezoek bij IKC Klimboom, een samenwerking tussen OPOZ, Openbaar Primair Onderwijs Zoetermeer, en Junis Kinderopvang. Mijn oog was op dit kindcentrum gevallen door een aantal uitspraken van de directeur van dit kindcentrum, Bas Vernooij. Bas, lid van de ledenraad van de AVS en lid van de commissie onderwijs, deed zijn uitspraken over leiderschap binnen een IKC in het AVS-magazine van oktober 2021. Zijn uitspraken raakten mij en maakte mij nieuwsgierig!  

Meester Bas

In de hal van het IKC word ik verwelkomd door een kleuter die al worstelend in haar winterjas probeert te komen. En mij spontaan en vrolijk vraagt; Wat kom jij hier doen? Ik vertel dat ik op bezoek kom bij meester Bas om het IKC te bekijken. En ondertussen is Bas ook vanuit zijn kamer naar de hal gekomen en we starten direct met een rondleiding.

NPO-middelen

Wat zie je zoals op IKC Klimboom

• Junis Kinderopvang en OPOZ werken hier samen aan een Dalton IKC. In een prachtig compact gebouw met leerpleinen, waaronder een peuter-kleuterplein.

• Materiaal wordt gezamenlijk aangeschaft en in gezamenlijke magazijnen bewaard. Geen gedoe met aparte magazijnen, gewoon ook hierin samen doen.  

• Lokalen worden dubbel gebruikt. Onder schooltijd door de leerkrachten en erna door pedagogisch medewerkers van de bso.

• Pedagogisch medewerkers die samenwerken met leerkrachten in de groep. Na hun werk bij de voorschoolse opvang ondersteunen zij hun collega’s nog een uur in de klas, met dank aan de NPO-middelen.

Gesloten beurs

De Klimboom is eigenlijk in alles een IKC. Er is één entree voor alle kinderen en ouders en de directie, bestaande uit Bas Vernooij namens OPOZ en Natascha van der Bol van Junis, zit samen in één directiekamer; materialen worden samen aangeschaft, verrekening vindt plaats via een verdeelsleutel of wordt met gesloten beurs opgelost. En er is ook een gezamenlijke eventkalender.

Doorstromen

Ouders, zo vertelt Bas, kunnen hun kind voor de kinderopvang inschrijven en dan kan er probleemloos doorgestroomd worden van de peuter- naar de kleutergroep. Want daar, aldus Bas, zit wel een kracht van de samenwerking. Voor ouders, maar vooral voor jonge kinderen, is het zo fijn dat ze de school en de leerkrachten al kennen. Ze spelen immers samen op peuter-kleuterplein en komen ook nog eens een paar keer per jaar in de kleutergroep snuffelen. Voor leerkrachten is het ook een win-win; ze kennen de kinderen die naar de kleutergroep komen al en dossiers gaan hier zo door naar de school. Daarvoor geven ouders bij inschrijving al toestemming, dus dat werkt heel prettig en transparant.

Te klein

Enkele jaren terug besloot de gemeente Zoetermeer dat alle toekomstige onderwijshuisvesting voortaan IKC’ s zouden moeten worden. IKC Klimboom, voorheen de AMG Schmidtschool, greep die kans aan om vanuit hun Daltonvisie de samenwerking met kinderopvang aan te gaan en een gebouw te ontwerpen dat echt helemaal voor kinderen van 0-13 jaar bestemd is. En dat is goed gelukt, eigenlijk te goed. Want hoewel het gebouw van de Klimboom pas zo’n 4 jaar oud en helemaal ontworpen is als kindcentrum, is het nu al te klein voor het aantal kinderen. Sinds de keuze is gemaakt om een nieuwe visie samen met Junis te ontwikkelen, is het IKC van 80 naar 320 kinderen gegroeid. Vandaar dat er drie groepen onderwijs in een dependance gehuisvest zijn en vanaf dit jaar gewerkt wordt met een wachtlijst. Er is immers geen enkele plek meer. 

Uitdagend ingericht 

Ondanks dat zie ik in alles dat het hoofdgebouw, waar zowel het kinderdagverblijf als tien groepen onderwijs gehuisvest zijn samenwerking uitstraalt en tot samenwerking uitnodigt. Met name hoe het KDV en de kleuters samengebracht rondom een uitdagend ingericht leer-, beweeg- en ontwikkelplein laat zien hoe logisch het is dat peuters en kleuters samen opgaan in hun leren en ontwikkelen. Dat gun je toch ieder kind?

Dubbelgebruik lokalen

Drie lokalen worden dubbel gebruikt. Na schooltijd trekt de bso in het lokaal. Bas vertelt dat leerkrachten en pedagogisch medewerkers samen gebruikersafspraken hebben gemaakt. Als onderdeel van een kwaliteitskaart, de kwaliteitskaart lokaalgebruik. Dan moet je denken aan afspraken over hoe het lokaal voor de ander achtergelaten wordt, of hoe er met materialen omgegaan wordt. En er zijn kasten met materialen die specifiek gebruikt worden onder- of juist na schooltijd. En uiteraard kasten met gezamenlijk aangeschafte materialen die op alle momenten van de dag gebruikt worden.

Twee werelden

Toch blijven leerkrachten het lastig vinden om hun lokaal na schooltijd over te dragen, ondanks dat er elders in het gebouw werkplekken zijn ontworpen waar leerkrachten na schooltijd, buiten hun klaslokaal, kunnen werken. Het blijft voor sommigen voelen als ‘hun’ lokaal, dat zit er zo ingebakken, vertelt Bas. Terwijl het toch echt ‘ons’ lokaal is, ieder lokaal is in principe ruimte voor de kinderen, onder en na schooltijd. Het zou toch mooi zijn als onderwijs en opvang vanuit één wet- en regelgeving, vanuit één cao, vanuit één organisatie zou kunnen worden vormgegeven. Het blijven, hoe je het ook bekijkt, uiteindelijk en hoe goed je ook samenwerkt, toch twee gescheiden werelden. 

Communicatiesysteem

En soms houden de achterliggende organisaties die werelden ook nog in stand hoor, voegt Bas toe. We wilden bijvoorbeeld een gezamenlijk communicatiesysteem  maar dat paste dan niet binnen het beleid van één van de organisaties en toen kon dat niet doorgaan. Zo zonde, verzucht hij.

Om beide werelden te overbruggen helpt het wel enorm overigens als pedagogisch medewerkers in de klas ondersteunen, of als leerkrachten in de peutergroepen komen kijken. Op die manier ontstaat veel meer begrip en leren mensen elkaar echt, al doende op de werkvloer, kennen.

Voorbeeld geven

Natascha en Bas proberen ondertussen als leidinggevenden het voorbeeld van samenwerking te geven en op allerlei gebied de samenwerking, die moet leiden tot één hecht team, te stimuleren. Corona is daar overigens wel een lelijke spelbreker bij, met daarnaast nog eens alle krapte op de arbeidsmarkt waardoor ook bij de kinderopvang op enig momenten groepen gesloten werden. Dat beperkte allemaal wel de mogelijkheden om als gezamenlijk team zaken op te pakken. Aan de andere kant zorgde het ook voor kansen om bijvoorbeeld vanuit de NPO-pot de pedagogisch medewerkers in te zetten, vertelt Bas Vernooij.

Wijze lessen

Op mijn vraag welke wijze lessen Bas mee zou willen geven aan de lezers van Zosja, is het woord ‘visie’ het eerste wat hij zegt. ‘Een gezamenlijke visie is zo belangrijk, het is het fundament waarop je je kindcentrum bouwt. En neem daarin je bestuurders mee’. Iets wat wij in eerste instantie niet gedaan hebben, maar binnenkort, als we onze visie nog eens gaan herijken zeker zullen doen. Daarmee borg je de samenwerking ook veel beter en wordt het concept niet te zeer afhankelijk van personen. En neem op tijd de mensen en je team mee. Durf ook op enig moment afscheid te nemen van collega’s die niet achter de visie staan en zorg dat je de juiste mensen bij elkaar hebt om je visie waar te maken.’ 

Pareltje

Eenmaal weer buiten is het te guur en te winderig om via een filmpje een impressie van het gebouw te geven. En eigenlijk zijn mijn gedachten nog helemaal bij dit bezoek. Het is alweer zo’n mooi pareltje, onder de rook van Den Haag, waar dagelijks door onderwijs en opvang samengewerkt wordt aan een ononderbroken leer- en ontwikkelroute. 

Ga kijken

En ik zou dan zeggen, ministeries van OCW en SZW, deze parel staat om de hoek! Ga eens samen kijken hoe zij het daar doen; waar het tot bloei komt en waar het knelt. Wellicht is het een idee om samen met een aantal van die parels uit de praktijk te kijken hoe er op korte termijn al kleine stappen gezet kunnen worden. Denk groot, maar handel klein, schreef Jeannette Doornenbal ooit. Een gevleugelde uitspraak en een waarheid als een koe. Wellicht dat we samen alvast kleine stappen vooruit kunnen zetten, op weg richting grote idealen. Want een kleine stap voor een volwassene kan voor kinderen een hele grote stap zijn, en voor hen nou nét het verschil maken!