Mogen er hele of halve klassen naar school? Iedere dag is het voor leidinggevenden van kindcentra, en scholen weer creatief en flexibel goochelen. Goochelen met de (on)mogelijkheden om de lesroosters rond te krijgen sinds dat virus de wereld teistert. Halve dagen school, om de dag school, online lessen en live lessen. En dan de kinderopvang. Gewone opvang, noodopvang, geen opvang en dan, huppetee, binnen drie dagen moet de bso weer open. Tijden veranderen, dagelijks! Enkele jaren geleden waren wij als adviseur betrokken bij de pilot Flexibilisering Onderwijstijden, maar dat experiment valt in het niet in vergelijking met alle ‘experimenten’ en ervaringen van dit Covid- tijdperk.
Traditioneel model
Alle ervaringen met noodroosters, online lessen en lessen in bubbels of shifts zouden wel eens een grote invloed kunnen hebben op het traditionele schooltijdenmodel. ’s Ochtends naar school, tussen de middag thuis of op de overblijf lunchen en daarna tussen 13.00 uur en 15.15 weer naar school, kan wel eens definitief en snel tot het verleden gaan horen.
In eigen hand
Schooltijden heb je voor een groot deel als school, of kindcentrum, in eigen hand. En er kan veel meer dan menigeen zou denken. Sinds 2006 kunnen basisscholen in Nederland zelf hun schooltijden vaststellen. De afgelopen jaren, voor Covid, was al een duidelijke trend zichtbaar van basisscholen die hun schooltijden gingen heroverwegen en aanpassen. Zo is het traditionele schooltijdenmodel gedaald van 77% in schooljaar 2011-2012 naar 37% in schooljaar 2019-2020 (Rapportage DUO, maart 2020).
Vragen uit de samenleving
Maar waarom zou je je schooltijden aanpassen? Daar zijn verschillende redenen voor te noemen. Het overgrote deel van deze redenen heeft te maken met de vragen uit de samenleving. Een ononderbroken dag voor kinderen, collega’s van de kinderopvang die aaneengesloten eerst ’s middags in een klas samenwerken met de leerkracht en daarna op de bso werken en ouders die werk en zorg willen combineren.
Kritisch kijken
Er zijn genoeg redenen om eens kritisch te kijken naar het schooltijdenmodel dat eigenlijk nog gebaseerd is op een totaal ander (agrarisch) tijdperk, eind 19e eeuw. Het huidige tijdperk blijkt duidelijk dat er steeds meer aansluiting en verbinding wordt verwacht en gezocht tussen werk-, school en kinderopvang. En daar komen nu dus alle ervaringen van de afgelopen (COVID)maanden bij. Deze gaan absoluut invloed hebben, ook op de schooltijden en het lesrooster!
Zorgvuldige route
Aan de slag met schooltijden vraagt overigens om een zorgvuldige en transparante route. Een route waarin alle betrokkenen bevraagd en meegenomen worden, waaronder op de eerste plaats vanzelfsprekend de kinderopvangpartner. Daarnaast zijn er nogal wat andere belangrijke betrokkenen in een ‘andere schooltijden-traject’: de directie, het schoolteam, ouders, de MR, een bestuur en niet te vergeten: de kinderen. Het is belangrijk dat al die ‘partijen’ zich goed (laten) informeren over de verschillende schooltijdmodellen en wat deze verschillende modellen zouden kunnen betekenen voor het onderwijs(concept), de school en de leerlingen.
Zelf schooltijden vaststellen
Zoals gezegd mag iedere basisschool in Nederland sinds 2006 zelf de schooltijden vaststellen. Er zijn daarbij wel een aantal spelregels waar rekening mee gehouden moet worden:
- De wettelijke bepaling dat een kind minimaal 7.520 uur onderwijstijd ontvangt over acht schooljaren. Dat is gemiddeld 940 uur per schooljaar. Er is geen maximum aan onderwijstijd vastgesteld.
- Een 5-daagse schoolweek voor groep 3-8. Basisscholen mogen maximaal 7 keer per jaar een 4-daagse schoolweek inroosteren. Dit is naast de weken die al 4-daags zijn vanwege algemene feestdagen.
- Het zorgen voor een evenwichtige verdeling van activiteiten over de dag.
- En ‘last but not least’, de cao: als er op een dag 5,5 uur of meer wordt gewerkt, dan is er recht op een pauze van minimaal een half uur tussen 10.00 uur en 14.00 uur.
Kaders duidelijk
De kaders zijn duidelijk, maar de juiste route om te komen tot andere schooltijden is er eentje vol valkuilen. Verandering van tijden raakt immers alle betrokkenen rechtstreeks in hun dagelijks leven.
Ga maar na bij jezelf, je hebt een ritme: je staat op, brengt je kinderen weg om op een bepaalde tijd op je werk te zijn, en hebt dingen lekker geregeld. Het zijn bijna eeuwenoude patronen, bij jezelf, maar dus ook bij al die ouders en collega’s. Dus neem allereerst de tijd voor een dergelijk veranderproces, en maak ontzettend goed duidelijk waarom je die verandering in gang wilt zetten. Dat zijn wel twee gouden aandachtspunten!
Meedenken
En hoe beter je ouders, het team, je kinderopvangpartner en de MR betrekt, bevraagt, stimuleert mee te denken – uiteraard vanuit het belang voor de kinderen – hoe groter de kans op een gedragen ander schooltijdenmodel. Alleen ga je sneller, maar bij dit onderwerp geldt echt, samen kom je verder!