Miranda Rep en Eileen Kalkman van trainings- en adviesbureau Confriends geven trainingen aan professionals in de kinderopvang om het werkplezier te vergroten en de werkdruk te verlagen. Daarin komen vragen aan bod als: wat geeft werkplezier, hoe breng ik meer balans in mijn werkdag of hoe zorg ik voor een betere balans tussen werk en privé?

Plezier in je werk hebben is goed voor je mentale én je fysieke welzijn, vertelt Miranda. ‘Wanneer je plezier hebt in je werk, ga je met energie naar je werk toe en kom je met energie thuis. Daarnaast is werkplezier belangrijk voor een goede werksfeer. Niet alleen naar collega’s toe, maar ook richting kinderen en ouders. Pedagogisch medewerkers hebben daarin een voorbeeldfunctie: als zij lekker in hun vel zitten, helpen ze de kinderen om ook lekker in hun vel te zitten. En andersom geldt: wanneer de pm’er moe of gestrest is, dan voelen de kinderen dat ook.’

Eileen vult aan: ‘Kinderen zijn heel gevoelig voor de spanning van volwassenen. Via aanraking kan een baby al voelen of je gespannen bent of niet. Als jij spanning ervaart en kinderen voelen dat, ontstaat er een kettingreactie: kinderen reageren daarop, ze worden drukker en tegendraads. Stel, je gaat een baby gehaast verschonen omdat je het druk hebt, dan heb je misschien de neiging onvoldoende op de baby af te stemmen. Je tempo ligt dan wellicht hoger dan de baby aankan en in je hoofd ben je druk met de volgende dingen die je allemaal nog moet doen. De baby voelt via jouw aanraking op zijn huid de spierspanning in jouw lichaam. Dit kan de baby een onveilig gevoel geven. Met als gevolg dat de baby meer stress ervaart en onrustig kan worden.’

In deze onrustige tijd van veel uitval door ziekte en quarantaine, maar ook door oplopende personeelstekorten, kan de werkdruk aardig oplopen, vertelt Miranda. ‘Er gaat veel energie zitten in het rondkrijgen van roosters, werken met andere collega’s of tijdelijke invallers en allerlei andere onzekerheden. Daardoor blijft er soms minder tijd over om met kinderen activiteiten te doen. Dit kan frustraties geven bij de pm’er. En de dagelijkse dingen moeten gewoon doorgaan: de kinderen zijn er, ze hebben een fles en schone luiers nodig, willen bewegen, dansen, erop uit. De valkuil is dat als de werkdruk hoog is, je als mens de neiging hebt om plezierige aspecten van je werk juist weg te schuiven en jezelf te verliezen in alles wat je aandacht vraagt. Juist kinderen voelen dit. Ze zijn gevoelig, ervaren de drukte en ook zij moeten wennen aan de wisselende gezichten op de groep. Durf de activiteitenplanning aan te passen; bouw dans-, rust- en ontspanningsmomenten in. Ook voor jezelf. Stress is niet altijd erg, maar zorg wel voor voldoende hersteltijd. Geef prioriteit aan oplaadmomentjes en échte pauzes. Pauze moet pauze zijn; je brein moet de tijd krijgen zich te kunnen resetten. Ga bijvoorbeeld even naar buiten. Een wandeling van tien minuten zonder afleiding kan al voldoende zijn om je brein even een rustmoment te geven.’

Stress is niet altijd te voorkomen, maar je kunt wel kiezen hoe je ermee omgaat. Miranda: ‘Een mooi voorbeeld is het geven van de fles. Probeer dat een-op-een-moment met het kind ‘mindful’ te gebruiken. Wees in het moment. Zorg dat je comfortabel zit, laat alles wat jou bezighoudt even los. Als jij ontspannen bent, zie je dat een kind makkelijker drinkt. Geniet bewust van dat soort geluks- en rustmomenten op een dag. Spreek met collega’s (en kinderen) af dat je niet gestoord wordt tijdens het voedingsmoment. Dit soort momenten zijn waardevol om rust én werkplezier in te bouwen in de dagelijkse hectiek.’

Hoe zorg je nu dat zo’n nieuwe manier van werken beklijft? Eileen: ‘Gedragsverandering ontstaat door het heel veel te doen, door veel te oefenen. Doe in je eigen tijd mindfulness-oefeningen, bijvoorbeeld via YouTube of Spotify. Door een gedragsverandering veel te doen, gaan je hersenen dit onthouden. En zoals Miranda zei: help elkaar als collega’s daarin. Spreek met elkaar af dat wanneer iemand bezig is met een verzorgende activiteit, dit met volledige focus gedaan kan worden. Zonder dat je elkaar stoort.’

Niet alleen is het belangrijk om je eigen gedrag te trainen, maar je kan ook samen met de kinderen aan de slag. Miranda: ‘Oefen ook met kinderen om te ontspannen, om in het hier en nu te zijn. Voor de kinderopvang hebben wij beweegkaarten, emotiekaarten, ontspanningskaarten en lekker-in-je-vel-kaarten ontwikkeld. Die kun je in een dobbelsteen doen: gooi de dobbelsteen en doe de betreffende oefening samen met de kinderen. Zo is er een ontspanningsoefening waarbij kinderen op hun buik gaan liggen en luisteren naar fijne muziek. Het is bewezen dat bij het luisteren naar muziek ontspanningshormonen en gelukshormonen vrijkomen. Stop bewust dit soort rustmomenten in het dagritme. Sommige kinderen jagen de dag door; van huis naar kinderopvang of school, naar de buitenschoolse opvang en weer naar huis. Wees je ervan bewust dat jij kinderen ontspanning kunt geven. Dat heeft een wisselwerking op kinderen én pm’ers.’

Een goed begin is het halve werk. Miranda: ‘Het stresshormoon in ons lijf is het hoogst in de ochtend. Zet bewust een toon voor de dag, door lekker met de kinderen te gaan dansen. Daarbij komt een gelukshormoon vrij en kun je alles wat je bezighoudt even helemaal loslaten, door lekker in je lijf te gaan zitten. Beweeg, dans, doe even lekker gek samen. Ook al heb je je dag niet, zo’n start kan het verschil betekenen voor de rest van de dag.’

Eileen: ‘Realiseer je wat je nú al kan doen, vandaag nog, om werkdruk te verlagen en stress te reduceren. Check een paar keer per dag bewust bij jezelf: hoe voel ik me nu? Adem een paar keer rustig in en uit. En stel jezelf de vraag: wat is een makkelijke haalbare stap die ik nu al kan doen om mijn werk plezieriger en meer ontspannen te maken? Deze kleine oefening kan een groot verschil maken.’