‘Scholen beoordelen kinderen nog altijd op klassieke talenten. Als je lang op een stoel kunt zitten, aantekeningen maken, analyseren, onthouden en dat later reproduceren, dan zeggen we: dat kind is getalenteerd. Maar we vergeten de honderdduizenden kinderen die hier moeite mee hebben, maar allerlei andere talenten hebben.’ Dewulf voelde zich al lang geleden aangesproken door positief denken. ‘Als peutertje werd ik helemaal blij van schlagerzanger Freddy Breck’s liedje Überal auf der Welt scheint die Sonne. Die gerichtheid op het positieve zit heel diep in mij. In deze maatschappij zijn we geneigd om vooral naar tekortkomingen te kijken. We leggen de lat bij meetbare prestaties, die moeten worden verbeterd. Kinderen krijgen vooral te horen wat er mis is en gaan zichzelf negatief labelen. Een doordenker die bij een vraag niet meteen een antwoord kan geven, vindt zichzelf dom. Die houding belemmert je ontwikkeling. Waarom gebruiken we niet al onze talenten om dingen te bereiken?’

Moeiteloos

‘Verwar talenten niet met de beste zijn in iets’, benadrukt de pedagoog. ‘Het gaat er niet om dat je goed kunt zingen, maar waarom je dat zo leuk vindt. Een talent is iets dat moeiteloos gaat en waarbij je voldoening voelt. We vragen kinderen: wat doe je graag, wanneer vliegt de tijd voorbij? Als het kind “voetballen” zegt, dan praat je over het waarom. Een kind dat altijd wil winnen, zijn records wil verbeteren, is bijvoorbeeld een Grenzenverlegger. Een ander kind vindt winnen niet belangrijk, “als we als team maar goed hebben samengewerkt”. Zo’n talent is Sterkte-architect. Een kind dat graag voorzetten geeft bij het doelpunt, zodat de spits kan scoren, is een Stille helper.’
Hij heeft samen met collega’s Els Pronk en Peter Beschuyt 39 talenten beschreven aan de hand van typeringen, van Bezige bij tot Trouwe vriend. ‘Elk mens is een unieke mix van wel vijftien talenten.’

Kracht uit zelfbeeld

Dewulf noemt het vaststellen van talenten bij kinderen een ‘basisrecht’. Waarom is dit zo belangrijk? ‘Mensen die uitblinken halen hun kracht uit een positief zelfbeeld. Je kunt je ontwikkelen als je gelooft in je eigen kunnen, als je trots voelt. Als je ‘s avonds moe thuiskomt, maar toch weer zin hebt in de volgende dag. Dingen doen die aansluiten bij je talenten geeft energie, je laadt je batterij op.’
Een kanttekening: is het niet meer in balans als je zowel kijkt naar wat je wel én niet goed kunt? Wie door concentratiegebrek moeite heeft met rekenen, moet daar dan toch aan werken? ‘Kijken naar je talenten betekent niet dat je geen verantwoordelijkheden hebt’, aldus de talentfluisteraar. ‘Je moet natuurlijk nog steeds die sommen maken. Maar je kan je talenten inzetten om een strategie te kiezen. Een energiek kind wil naar buiten, maar moet van de ouders eerst het huiswerk maken. Misschien kan dat kind beter eerst sporten buiten, zodat het daarna kan focussen op de sommen.’

Kleuters

Dewulf wil niet alleen in het onderwijs, maar ook in de kinderopvang een positieve revolutie teweegbrengen. ‘In België beginnen we bij kinderen van tweeënhalf jaar en ook in Nederland zijn al plekken waar kleutertalentfluisteraars werken. Je kan met een peuter geen gesprek houden, maar je kunt wel observeren of het kind betrokkenheid toont bij het spel. In welke activiteiten gaat het helemaal op? Het ene kind zit geconcentreerd alleen in een hoekje te bouwen, het andere kind krijgt energie van samenspel. Ouders vinden het heerlijk als je de verschillende talenten benoemt. Dat is veel prettiger dan dat je zegt: uw kind speelt te weinig met anderen.’

Conflicten oplossen

De positieve aanpak helpt ook bij conflicten oplossen. Dewulf geeft een voorbeeld. ‘Vier jongens maakten veel ruzie, waarbij er steeds eentje werd gepest. In plaats van een gesprek over wat de kinderen verkeerd deden, besprak de pedagogisch medewerker de talenten van alle vier. De kinderen leerden elkaar kennen en er konden afspraken worden gemaakt over hoe je met elkaar omgaat. Het is niet zo dat je pesten accepteert, maar je benadert het vanuit een andere, positieve hoek. Mijn collega Els Pronk noemt dit: achter het gedrag kijken.’

Talentkaarten

Vanaf vier tot vijf kan je met kinderen talentgesprekken houden en talentspel doen. Bij deze kinderen lukt het al prima om minstens vijf talenten te benoemen. Er worden bijvoorbeeld talentkaarten opgehangen en elk kind krijgt vijf knijpertjes die het op toepasselijke kaarten mag zetten. Dewulf: ‘We hebben een uitgebreide toolbox met speltips. Laat kinderen ook eens raden welke talenten Sinterklaas, Pippi Langkous of de pedagogisch medewerker heeft.’

Medewerkers

Begin bij jezelf is het motto. ‘In een vliegtuig word je ook geïnstrueerd om eerst zelf het zuurstofmasker op te zetten, voor je een ander kunt helpen’, aldus de pedagoog. ‘Daarom beginnen wij met het trainen van leraren en pedagogisch medewerkers. Als volwassenen hierover gaan nadenken ontstaat een feest van herkenning.’ Talentfluisteren blijkt ook een nuttig instrument bij personeelsbeleid. ‘Het helpt de samenwerking binnen een team als je inzicht hebt in elkaars talenten. Je kunt het ook gebruiken bij werving. Stel je hebt een goed functionerend team van leerkrachten en/of pedagogisch medewerkers, dat het moeilijk vindt om de pedagogische visie uit te dragen naar buiten. Dan kan je bij je werving op dat talent selecteren.’

Weerbaar

Wat is het hogere doel van de positieve revolutie? ‘Alle mensen bewust maken van hun potentieel. Onze samenleving heeft veel systemen, is druk, je moet presteren. Veel mensen denken: ik hoor er niet bij. Dat begint bij een kind dat zegt: ik kan niets goed. Als je een kwartier praat met zo’n kind, dan heeft het misschien evenveel zelfvertrouwen als het leeftijdgenootje dat vooraan pronkt met zijn viool. Als je in je talent staat voel je positieve emoties, herlaad je je batterij en voorkom je later een burn-out. Wat het inmiddels heeft opgeleverd? Een stroom van enthousiaste pedagogisch professionals die tal van voorbeelden geven van kinderen die weerbaar zijn geworden. Je krijgt een troef in het leven; veerkracht.’