Het is een feit dat de kinderopvang te kampen heeft met flinke personeelstekorten. De prognose is dat de schaarste alleen maar toeneemt, nu de vergrijzing komende jaren een steeds grotere rol gaat spelen. Hopen dat het ooit goedkomt, is een illusie, meent Yvette Vervoort, directeur van Expertisecentrum Kinderopvang. ‘Als sector moeten we anders gaan denken: hoe kunnen we met z’n allen de branche dusdanig aantrekkelijk maken dat mensen erin willen werken? In de hoofden van veel mensen is kinderopvang nu van te weinig waarde. Dat imago blijft aan ons kleven.’ Yvette pleit dan ook voor lange-termijn-visies en strategieën en niet voor kortstondige korte-termijn-redmiddeltjes. ‘Dat zet gewoon geen zoden aan de dijk. Kies voor een ander perspectief voor de kwaliteit van kinderopvang en focus je op de pedagogische kwaliteit. Dáár is nog heel veel winst te behalen!’

Geef het vak meer waarde

‘Juist door te focussen op de waarde van kinderopvang en de rol van de pedagogisch medewerker op de ontwikkeling van kinderen, geef je het vak meer waarde. Daardoor wordt de kinderopvang een aantrekkelijke branche om in te werken. En het zorgt ervoor dat medewerkers (nog) trots(er) worden op hun werk. Dát moeten we gaan bewerkstelligen. Je moet explicieter maken wat de kinderopvang bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen. Dat hebben we tot nu toe te weinig voor elkaar gekregen.’ Klinkt dat niet makkelijker gezegd dan gedaan? Absoluut niet, meent Yvette. Stellig als ze is, pleit ze voor meer kennis in de kinderopvang. Het Expertisecentrum Kinderopvang ondersteunt kinderopvangorganisaties daarbij. Het centrum ontwikkelt en onderhoudt de kennisbasis voor pedagogisch professionals. Doel is hier alle – op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde – kennis te verzamelen die pedagogisch professionals minimaal nodig hebben om hun beroep goed en zelfstandig uit te kunnen oefenen. ‘De kwaliteit van kinderopvang wordt primair bepaald door wat er in de groep gebeurt: in de interactie tussen kinderen onderling en tussen pedagogisch professionals en kinderen. De pedagogische doelen: emotionele veiligheid, bevordering van persoonlijke en sociale competenties, overdracht van normen en waarden: dat is waar het om gaat. Alle wetenschappelijk onderzoek wijst daarop.’ Haar advies: stel die pedagogische doelen centraal. ‘Dat is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen, en daarbij bevordert het ook nog eens het werkplezier van medewerkers. ‘Zij zijn meer betrokken bij en hebben meer verantwoordelijkheid voor dat wat er gebeurt in hun groep. En natuurlijk werkt dit door: ouders, en daarmee de maatschappij in z’n geheel, krijgen meer waardering voor kinderopvang en het aantal mensen dat in de kinderopvang wil werken zal toenemen.’

Scholing als investering

‘Door scholing geef je het vak meer waarde. Daarbij worden pedagogisch medewerkers zich veel bewuster van hun rol in de ontwikkeling van kinderen. Als je weet dat jij een bijdrage levert aan bijvoorbeeld de positieve gedragsontwikkeling van kinderen en hoe je dat het beste kunt doen, word je werk gewoon stukken leuker. Neem nou die positieve gedragsondersteuning. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderen hun gedrag moeten leren ontwikkelen. Ze komen op de wereld en hebben geen idee, ze moeten als het ware inburgeren. Ze moeten leren hoe ze zich in allerlei situaties moeten gedragen. Elke situatie vraagt immers om ander gedrag. Daarbij is het belangrijk dat kinderen vooral positieve interacties nodig hebben. Met deze kennis in je achterhoofd, kun jij als pedagogisch medewerker kinderen veel beter begeleiden bij hun gedragsontwikkeling, het socialiseren en het aangaan van relaties met volwassenen. Dat is toch fantastisch! Bovendien word je je veel bewuster van je eigen gedrag en de invloed ervan op jonge kinderen. Zie scholing als een duurzame investering in eigen personeel. Neem het als organisatie op in het personeels- en kwaliteitsbeleid.’

Heel vaak, heel kort

En dan doelt Yvette niet op een workshop of een training. Uit onderzoek blijkt dat dit maar kort een positief effect heeft. Scholing is een continu proces. ‘Het beste leerproces voor professionals is om heel vaak kort met je vak bezig te zijn’, tipt Yvette. ‘Je kunt beter iedere dag tien minuutjes scholing doen, dan een lange cursus van een paar weken of maanden. Ideaal daarvoor is het door ons ontwikkelde kennisspel waarbij professionals twee keer per week een e-mail krijgen met een vraag waarop ze aan de hand van multiplechoice-antwoorden kunnen reageren. Daarna krijgen ze de wetenschappelijke onderbouwing bij wat het beste antwoord is. Die tweewekelijkse kennisvragen zijn ervoor bedoeld professionals te triggeren. Bewustwording te stimuleren. Samen het gesprek aan te gaan. Zo makkelijk is het!’

Blij en trots

‘Bewustwording van het belang van kinderopvang in de ontwikkeling van kinderen door de verdieping van kennis maakt werken in de kinderopvang aantrekkelijker, daar ben ik meer dan honderd procent van overtuigd. Natuurlijk, een leuk salaris is ook belangrijk, maar uiteindelijk is dat een korte satisfyer. Echte voldoening krijg je pas als je voelt ik doe belangrijk werk, ik draag werkelijk bij aan de ontwikkeling van kinderen. Door te investeren in de waarde van het werk, en dus in scholing en kennis, snijdt het mes aan twee kanten: je bent aantrekkelijker als sector, want die krijgt een hoger aanzien waardoor mensen eerder denken daar wil ik werken. En doordat professionals bewuster zijn van hun taak en de waarde die het heeft, neemt de pedagogische kwaliteit toe. Je ziet het effect op de ontwikkeling van kinderen. Daarmee zorg je voor een opwaartse spiraal: blije, trotse professionals die graag in de kinderopvang werkzaam zijn.’